Tranh cãi về “di chúc sống”

Mong muốn riêng của mỗi người

Các bệnh viện trên khắp thành phố Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc sẽ phải tôn trọng nguyện vọng của bệnh nhân trong việc thực hiện điều trị y tế cuối đời bắt đầu từ năm 2023. Vào cuối tháng Sáu, thành phố này trở thành nơi đầu tiên ở Trung Quốc đưa “di chúc sống” vào luật pháp địa phương. Theo quy định được chính quyền Thâm Quyến thông qua, “di chúc sống” là văn bản pháp lý có nội dung giúp bệnh nhân xác nhận việc không muốn được điều trị, chẳng hạn như đặt nội khí quản hoặc hồi sức tim phổi, và nhân viên y tế phải tôn trọng quyết định đó. Mặc dù “di chúc sống” khá phổ biến ở phương Tây, những hướng dẫn do cá nhân tự quyết định về chăm sóc y tế và hỗ trợ sinh hoạt cuối đời mới chỉ bắt đầu xuất hiện ở Trung Quốc. 

Tracy Wang - Tổng Thư ký của Hiệp hội Thúc đẩy “di chúc sống” tại Bắc Kinh - cho biết: “Luật của Thâm Quyến là một bước tiến lớn, vì nó bảo vệ ý chí của bệnh nhân và cũng giúp nhân viên y tế cung cấp dịch vụ chăm sóc tránh khỏi các tranh chấp tiềm ẩn”. Động thái này nhanh chóng làm dấy lên cuộc tranh luận trên toàn quốc. Một số người tin rằng điều đó thật tuyệt vì nó thể hiện sự tôn trọng đối với sự lựa chọn của bệnh nhân, chứng tỏ chất lượng cuộc sống của nhiều người vượt trội hơn tuổi thọ. Nhưng nhiều người khác vẫn còn nghi ngờ về quyền hạn của “di chúc sống”. Họ cho rằng làm thế nào để chứng minh rằng di chúc được lập khi bệnh nhân còn tỉnh? Quy định mới này cần được chuẩn hóa hơn nữa để tránh người xấu lợi dụng…

Cái chết thường là một chủ đề cấm kỵ trong xã hội phương Đông. Mặc dù những người có niềm tin tôn giáo thường tìm hiểu về sự sống và cái chết khi còn trẻ, đó vẫn là một vấn đề ít được người Trung Quốc nghĩ đến hoặc nói đến. Lily Liang - nhân viên văn phòng ở tỉnh Chiết Giang có cha qua đời vì ung thư vài năm trước - cho biết: Phải đến khi tin tức gần đây từ Thâm Quyến truyền đi, cô mới biết về khả năng người bệnh có thể để lại di chúc về chăm sóc y tế. Giống như hầu hết người trưởng thành khác tại Trung Quốc, cô đã yêu cầu các bác sĩ cố gắng hết sức để cứu cha mình mặc dù ông đang ở giai đoạn cuối của bệnh ung thư. Liang nói: “Tôi nghĩ việc cho cha điều trị y tế đầy đủ là một phần của lòng hiếu thảo. Tôi chưa từng băn khoăn rằng đó liệu có phải điều cha tôi mong muốn hay không”.

Mỗi người có thể xem xét hoàn thiện một “di chúc sống” để dễ dàng hơn cho người thân trong trường hợp mình “gần đất xa trời” - ẢNH: SHUTTERSTOCK

Lập kế hoạch cho tương lai
Không ai có thể lường trước được việc bị bệnh hoặc bị thương nặng. Tuy nhiên, những sự kiện bất ngờ vẫn có thể xảy ra, và nếu khả năng giao tiếp bị tổn hại, tốt nhất là bạn nên chuẩn bị sẵn sàng. Elijah Kovar - đồng sáng lập của Great Waters Financial ở Minnetonka, bang Minnesota (Mỹ) - nói: “Mỗi người trưởng thành nên có sẵn một “di chúc sống” trước khi thực sự cần dùng nó”. “Di chúc sống” giúp chỉ định khoảng thời gian tối đa cho việc áp dụng các biện pháp hỗ trợ sự sống, hoặc hoàn toàn không áp dụng nếu bác sĩ xác định cơ hội hồi phục giảm xuống dưới một tỷ lệ nhất định. Chỉ thị cho phép mỗi người đưa ra quyết định tương lai cho bản thân, giúp giảm gánh nặng cho người thân. 

Đối với một người khỏe mạnh, sẽ rất khó hình dung tất cả tình huống có thể xảy ra. Vì vậy, hãy nói chuyện với bác sĩ nếu bạn có thắc mắc về bất kỳ quyết định y tế giúp duy trì sự sống. Cụ thể là: hồi sức tim phổi (CPR); kích tim khi nó ngừng đập; thông khí cơ học khi bệnh nhân không thể tự thở; nuôi dưỡng cơ thể nhờ truyền tĩnh mạch hoặc đưa thực phẩm vào ống thông dạ dày; lọc máu loại bỏ chất thải và quản lý lượng chất lỏng nếu thận không còn duy trì chức năng; dùng thuốc kháng sinh hoặc kháng vi-rút để điều trị nhiều bệnh nhiễm trùng; chăm sóc tiện nghi (chăm sóc giảm nhẹ bao gồm bất kỳ biện pháp can thiệp nào có thể để giữ cho bệnh nhân thoải mái và kiểm soát cơn đau).

Ngoài ra, “di chúc sống” cũng có thể bao gồm quyết định hiến tạng và mô để cấy ghép cho người khác hoặc hiến tặng cơ thể để phục vụ nghiên cứu khoa học. Sẽ tốt hơn nếu bạn thường xuyên cập nhật “di chúc sống” khi tình hình sức khỏe và tài chính thay đổi. Cuối cùng, gặp gỡ con cái đã trưởng thành hoặc các thành viên khác trong gia đình là cách có thể giúp giải quyết những bất đồng tiềm ẩn sau này về cách thức chăm sóc y tế cuối đời. 

Tấn Vĩ (theo SCMP, Beijing Review, US News)