Tràn lan trục lợi, lừa đảo mua bán nhà ở xã hội

Lách luật để thu lợi

Tìm kiếm trên mạng xã hội hiện nay, không khó để bắt gặp các thông tin rao bán nhà ở xã hội dự án Chương Dương Home (P.Trường Thọ, TP.Thủ Đức), dự án Felix Home (P.6, Q.Gò Vấp), dự án First Home Thạnh Lộc (P.Thạnh Lộc, Q.12) và dự án HQC Plaza (xã An Phú Tây, H.Bình Chánh).  Chị T. - người đăng tin rao bán căn hộ HQC Plaza có diện tích 54m2 với giá 1,2 tỷ đồng, cho biết: “Tôi mua căn hộ này từ người thuộc diện được duyệt mua nhà ở xã hội tại dự án này nhưng không có nhu cầu ở nên bán lại”. Theo tìm hiểu của chúng tôi, trước đây, chị T. mua lại căn hộ này với giá chênh lệch gần 200 triệu đồng, nay chị bán lại chênh lệch thêm khoảng 250 triệu đồng.

Tương tự, tại dự án nhà ở xã hội Chương Dương Home cũng được rao bán trên website: www.muabannhadat.com với giá 1,12 tỷ đồng, diện tích 56 m2 (tương đương khoảng 20 triệu đồng/m2). Trong khi đó, theo tìm hiểu của chúng tôi, đơn giá nhà nước phê duyệt cho đối tượng mua nhà ở xã hội ở dự án này chỉ khoảng 14,5 triệu đồng/m2.

Tại dự án nhà ở xã hội Lý Thường Kiệt Phú Thọ DMC (đường Lý Thường Kiệt, P.14, Q.10) còn xuất hiện thông tin bán suất nhà ở xã hội qua các mối quan hệ. Bà M. (khách hàng được giới thiệu mua suất nhà ở xã hội tại dự án nhà ở xã hội Lý Thường Kiệt Phú Thọ DMC) cho biết, năm 2018, thông qua các mối quan hệ bà M. biết ông Linh. Tháng 9/2020, ông Linh nói với bà M. có người anh làm trong cơ quan nhà nước, có suất mua căn hộ nhà ở xã hội tại đây có diện tích gần 80m2, giá gần 2,3 tỷ đồng. Ông Linh nói bà M. muốn mua căn hộ trên phải ứng tiền cho Linh. Tin tưởng, bà M. đồng ý. Từ tháng 9/2020 đến tháng 8/2021, bà M. đã chuyển vào tài khoản do Linh cung cấp hơn 1 tỷ đồng để đặt cọc.

Dự án nhà ở xã hội Lý Thường Kiệt từng bị cảnh báo "luá non"

Tuy nhiên, sau đó bà M. liên lạc với ông Linh để làm hợp đồng mua bán căn hộ như đã thỏa thuận nhưng ông Linh mất tích. Bà M. tìm hiểu thì biết nhà Linh không có ai được mua suất căn hộ dự án nhà ở xã hội Lý Thường Kiệt Phú Thọ DMC. 

Thậm chí một số sàn giao dịch bất động sản còn vẽ ra dự án nhà ở xã hội không có thật để bán cho khách hàng. Anh K. (một khách hàng tìm mua nhà ở) cho biết, do có nhu cầu mua nhà ở, khoảng tháng 9/2020, thấy trên mạng đăng tải thông tin dự án nhà ở xã hội phường tân Thới Nhất, quận 12 (tên thương mại nhà xã hội Lê Minh Bộ Công an) do Công ty BĐS S. phân phối. Sau đó, Anh K. để lại thông tin liên hệ, được nhân viên tư vấn liên lạc để tư vấn và bỏ 20 triệu đồng để nhận giữ chỗ.

Bất ngờ, đến tháng 12/2020, đọc được thông tin do cơ quan chức năng quận 12 thông báo: "Trên địa bàn phường Tân Thới Nhất không có dự án căn hộ nhà ở xã hội nào của Công ty Lê Minh được triển khai". Tá hoả, anh K. đến tìm Công ty BĐS S.yêu cầu hoàn lại tiền, nhưng chỉ nhận được những lời hứa hẹn. 

Rủi ro mất trắng

Theo kiểm toán Nhà nước, tại TPHCM gần đây xuất hiện nhiều tình trạng người được mua, cho thuê nhà ở xã hội sử dụng không đúng mục đích. Qua kiểm toán chi tiết 5 dự án nhà ở xã hội tại TPHCM, Kiểm toán Nhà nước phát hiện 85 trường hợp người được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội có dấu hiệu đã có nhà ở tại thời điểm được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội; 64 trường hợp người được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội có giao dịch ủy quyền về nhà ở xã hội. Bên cạnh đó còn nhiều trường hợp sở hữu đất đai nhưng chưa có hồ sơ chứng minh có nhà trên đất nên đoàn chưa đánh giá được. 

Từ đó có thể thấy, trong khi nhiều người thu nhập thấp phải xếp hàng chờ mua nhà ở xã hội thì không ít người sau khi mua được nhà ở xã hội lại cho thuê hoặc bán lại, thu tiền chênh lệch.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, thời gian qua, Sở đã tổ chức nhiều cuộc kiểm tra, rà soát đối tượng mua nhà ở xã hội nhằm kịp thời phát hiện và xử lý những trường hợp đã có nhà ở nhưng vẫn được ký hợp đồng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội và sử dụng không đúng mục đích và đã xử lý nhiều trường hợp. 

Mới đây, Bộ Xây dựng cũng đã đưa ra cảnh báo về việc thời gian gần đây xuất hiện hiện tượng trên các trang thông tin bất động sản, rất nhiều đơn vị môi giới đã mạo danh chủ đầu tư rao bán, tìm đủ mọi cách lừa người mua đặt cọc nhà ở xã hội.

Theo Luật sư Trần Minh Cường (Đoàn Luật sư TPHCM), người dân nên hiểu nhà ở xã hội là một loại hình nhà ở thuộc sở hữu của cơ quan Nhà nước hoặc được quản lý bởi Nhà nước, các tổ chức phi lợi nhuận được xây dựng với mục đích chính là cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số đối tượng được ưu tiên trong xã hội như: công chức, viên chức, công nhân, người thu nhập thấp... đang khó khăn về nhà ở. Do đó, tiêu chí để lựa chọn người mua nhà ở xã hội rất gắt gao, trải qua nhiều bước thẩm định, chấm điểm hồ sơ người đăng ký mua nhà. 

Kiểm toán Nhà nước phát hiện nhiều tình trạng người được mua, cho thuê nhà ở xã hội sử dụng không đúng mục đích

Quy định hiện hành cũng cấm người mua nhà ở xã hội bán lại trước 5 năm. Tuy nhiên hiện nay rất nhiều hình thức “lách luật” mua bán nhà ở xã hội phổ biến hiện nay là lập vi bằng, hợp đồng hứa mua hứa bán, hợp đồng đặt cọc,  hợp đồng ủy quyền, lập di chúc cho người mua… Với mỗi loại hình sẽ có nhiều rủi ro cho người mua. Chẳng hạn, Hợp đồng ủy quyền sẽ hết hiệu lực khi bên bán không may qua đời, di chúc vẫn có thể được sửa đổi, bổ sung và chỉ phát sinh hiệu lực khi bên bán chết hay vi bằng chỉ là văn bản ghi nhận sự kiện có giá trị chứng cứ… Hầu hết các hình thức mua bán lách luật nêu trên bên mua sẽ không được cấp Giấy chứng nhận, không thể dung tài sản này để thế chấp vay ngân hàng…..

Cũng theo Luật sư Cường, việc các sàn giao dịch bất động sản giới thiệu thu tiền cọc là không phù hợp quy định pháp luật, thậm chí có dấu hiệu lừa đảo. Đối với các sàn giao dịch trường hợp không giao được sản phẩm là nhà ở xã hội như cam kết mà không hoàn trả tiền lại cho khách hàng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản… Đối với các khách hàng và chủ đầu tư trường hợp bị phát hiện mua bán không đúng đối tượng mục đích sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, cưỡng chế thu hồi hoàn trả lại nhà ở… do đó các khách hàng cần cẩn trọng. 

Điều 62 Luật Nhà ở quy định rất rõ “Mọi trường hợp cho thuê, thuê mua, bán nhà ở xã hội không đúng quy định của luật này thì hợp đồng cho thuê, thuê mua, mua bán nhà ở không có giá trị pháp lý và bên thuê, thuê mua, mua phải bàn giao lại nhà ở cho đơn vị quản lý nhà ở xã hội; trường hợp không bàn giao lại nhà ở thì UBND cấp tỉnh nơi có nhà ở tổ chức cưỡng chế để thu hồi lại nhà ở đó”.

Bích Trần