Tràn lan sản phẩm "tiêu diệt virus corona"

Khó thẩm định hiệu quả diệt virus

Thiết bị đang được nhiều người săn mua là hộp khử trùng điện thoại bằng tia UV. Hầu hết các cửa hàng chuyên bán điện thoại di động và trên các trang thương mại điện tử đều có bán sản phẩm này. Giới thiệu với chúng tôi bộ khử trùng điện thoại có giá 1 triệu đồng có cấu tạo như chiếc hộp, nhân viên một cửa hàng điện tử ở quận 3, TPHCM cho hay thiết bị sử dụng điện áp 5V, dùng đèn UV-C khử khuẩn theo cơ chế, đèn phát ra tia cựa tím, ozone để phá vỡ cấu trúc ADN vi khuẩn (?).

Kệ treo bàn chải đánh răng được rao bán, quảng cáo có tính năng diệt khuẩn

Theo lời người này, ngoài điện thoại, thiết bị có thể khử khuẩn cho các đồ dùng như: tai nghe, mắt kính, đồng hồ, trang sức, dụng cụ trang điểm, bàn chải đánh răng, điều khiển tivi… Chỉ cần đưa vào hộp rồi đóng kín hộp, bật đèn chiếu tia UV khoảng 5 phút là có thể diệt hết virus bám trên những đồ vật này.

Nỗi lo trước các cảnh báo về virus corona có thể sống trên bề mặt các vật dụng như điện thoại, đồng hồ... khiến người tiêu dùng có tâm lý tìm mua các thiết bị ngăn ngừa. Các đầu mối kinh doanh không bỏ qua cơ hội này. Từ các loại máy tiệt trùng, sấy khô quần áo đến các bộ khay, giá treo bàn chải đánh răng có tích hợp tia UV, tia cực tím... khử khuẩn, khử trùng. Tuy nhiên, đã có những cảnh báo, các sản phẩm giá rẻ có thể chỉ dùng đèn led màu tím để đánh lừa người mua tưởng là tia UV.

Ghi nhận cho thấy, hầu hết các sản phẩm đang được rao bán đều là hàng ngoại nhập, phần lớn có xuất xứ Trung Quốc. Nhiều trang mạng chỉ đăng thông tin chung chung về sản phẩm, ở phần chú thích thương hiệu chỉ ghi: “no brand” (không nhãn hiệu), người mua không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Hầu hết các nơi bán chưa trưng được các giấy tờ chứng minh về tính hiệu quả của sản phẩm.

Coi chừng tác dụng ngược

Trao đổi với chúng tôi, Tiến sĩ Phan Thế Đồng - Giảng viên bộ môn Công nghệ thực phẩm và dinh dưỡng, Trường đại học Hoa Sen - cho biết: nếu các thiết bị, máy thực sự có phát ra tia UV thì đặc tính của tia UV là gây oxy hóa cho chuỗi ADN của tế bào nên nó có khả năng diệt khuẩn, tiêu diệt virus, kể cả virus corona.

Một thương hiệu sản xuất hàng điện tử của Trung Quốc chào bán loại đèn khử trùng diệt virus nCoV bằng tia cực tím và hệ thống ống Ozone

Tuy nhiên, xử lý tiệt trùng bằng tia UV chỉ có thể tiêu diệt được vi khuẩn, virus ở trên bề mặt của đồ vật, chứ tia UV không thể đi sâu vào bên trong đồ vật được. Vì vậy, khi virus len lỏi vào sâu bên trong, ở các khe hở, kẽ sâu của đồ vật thì tia UV không thể chiếu tới, không thể diệt được virus hiệu quả.

“Thực tế, virus đi theo những giọt nước bắn có thể thấm vào bên trong hoặc nằm trong kẽ. Ví dụ, đồ dùng, đồng hồ, trang sức… có nhiều hoa văn, đường rãnh thì tia UV không chiếu tới được nên khả năng tia UV diệt khuẩn rất thấp, có khi không thể diệt được. Chỉ có bề mặt nào phẳng, trơn láng thì hiệu quả diệt khuẩn của tia UV mới cao", Tiến sĩ Đồng phân tích.

Đáng lưu ý, theo tiến sĩ Đồng, tia UV có nhiều tần số. Có những tần số khả năng diệt khuẩn của tia UV rất thấp nên phải xác định tần số nào có thể diệt được virus, vi khuẩn. Các loại đèn, máy móc, thiết bị… dùng để tiệt trùng, diệt khuẩn phải được xác định, đánh giá, chứng nhận có tần số phù hợp để diệt virus; phải có kiểm định thì mới chắc chắn đảm bảo được hiệu quả diệt khuẩn. Đặc biệt, cần lưu ý là, sử dụng tia UV có nguy cơ rủi ro, nguy hiểm vì nó có thể gây oxy hóa cho tế bào của người sử dụng, từ đó có khả năng gây nên ung thư, đục thủy tinh thể.

Mỗi người cũng có thể dùng cồn vệ sinh chiếc điện thoại của mình tại nhà để khử trùng

Thực tế, người tiêu dùng khi mua sản phẩm khó biết được thiết bị nào thì có tần số tia UV diệt khuẩn hiệu quả, thiết bị nào không. Vì vậy, Tiến sĩ Đồng khuyến nghị nên chọn những sản phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; biết rõ đơn vị nhập khẩu, phân phối; sản phẩm đã được cơ quan chức năng đánh giá, kiểm định, có chứng nhận đủ điều kiện lưu hành.

“Theo tôi được biết thì hiện phần lớn các sản phẩm đang bán trên thị trường là hàng ngoại nhập, nếu là hàng ngoại nhập thì phải có nhãn phụ tiếng Việt, giấy hướng dẫn sử dụng, những giấy tờ minh chứng hiệu quả kèm theo. Còn trong nước chủ yếu chỉ có đèn chiếu tia UV, tuy nhiên, những đèn này có tia UV yếu, vì sử dụng trong gia dụng, rất ảnh hưởng đến người sử dụng nên nhà sản xuất không thể làm tia UV mạnh”, Tiến sĩ Đồng cho biết.

Thay vì mua dùng các thiết bị diệt khuẩn khi chưa rõ hiệu quả, theo tiến sĩ Đồng, người tiêu dùng có thể khử trùng, diệt khuẩn cho đồ dùng bằng cách lau với cồn từ 60 độ trở lên; hoặc phơi nắng đồ vật để diệt khuẩn. 

Nguyễn Cẩm