'Trận địa' thế giới ảo

1. Tôi mới sắm một cái máy tính bảng, trong lúc chờ nhân viên ở cửa hàng cài đặt các chương trình, cô con gái bảy tuổi đã nhanh miệng bảo: “Chú ơi, cài trò chơi nuôi mèo cho con!”. Mang máy về, tôi hỏi về “kỹ thuật” nuôi mèo thì hóa ra con gái đã biết cách chơi một cách thuần thục: chọn vào những ô có màu đỏ báo động, thực hiện việc chăm sóc mèo sao cho ô đó trở nên màu hồng và đạt đến mức 100%. Nào là cho mèo ăn (bằng cách mua đồ ăn ảo), tắm và đánh răng cho mèo, dắt nó đi vệ sinh, nựng nịu, đưa nó đi ngủ… Mỗi thao tác như vậy sau khi hoàn tất sẽ được thưởng một số tiền ảo (tiền này dùng để mua đồ phục vụ mèo), sau đó được tăng bậc, đồng nghĩa với con mèo được lớn thêm... Sau một đêm, vừa sáng ra, con gái đã hỏi tôi: “Mèo có nhắn gì không ba?”, rồi lật đật lấy cái máy tính bảng và mở trò chơi đó ra xem những ô nào đang báo động để chăm sóc tiếp. Con gái đã thạo trò chơi này từ trên điện thoại của các cháu tôi.

Tôi băn khoăn: con chăm mèo như thế, liệu có biết tự chăm mình không, biết lo cho mèo thì liệu có biết quan tâm đến người khác không, hăm hở với việc nuôi mèo ảo nhưng có biết đến những việc thực tế không…

2. Tôi nhớ một lần có người bạn đến nhà chơi, dắt theo hai đứa con trai trạc tuổi hai con gái của tôi. Chưa quen, các cháu dù được tạo điều kiện để nói chuyện với nhau nhưng chẳng có chuyện gì để trao đổi cả, trong khi người lớn cứ huyên thuyên. Một đứa con bạn tôi liền nài nỉ mượn được cái smartphone của mẹ nó và mở các trò chơi, tức thì ba đứa còn lại đều chụm đầu vào xem, rồi bình luận, bàn tán sôi nổi. Tôi thầm nghĩ, nếu không có cái điện thoại đó, chắc tụi nhỏ chẳng có dịp để chơi với nhau, dù sau cuộc chơi, chẳng đứa nào thấy thân quen hay quyến luyến gì với đứa bạn mới.

Một chị bạn tôi kể, lâu lâu họp mặt gia đình thì y như rằng mỗi đứa cháu ôm cái điện thoại, không chơi game thì cũng xem phim, đứa lớn hơn thì vào mạng xã hội… Chị nói: “Tụi nó “độc thoại” với các thiết bị điện tử, hoặc có giao tiếp thì cũng chỉ trên thế giới ảo, trong khi anh chị em, bà con ngồi đó thì coi như xa lạ”. Rút kinh nghiệm, mỗi lần gặp nhau, chị yêu cầu tụi nhỏ không được “ôm” điện thoại mà phải thăm hỏi, trò chuyện với nhau, rồi nghe người lớn hỏi chuyện và còn thưa gửi nữa.

Tôi nghĩ, cách của chị bạn tôi rất đúng. Nếu người lớn cứ mải mê với chuyện của mình mà “quên” đám trẻ thì chúng rất dễ sa vào thế giới ảo, “quên” mất thế giới thật có đủ cha mẹ, anh em, họ hàng ở xung quanh đang rất cần sự quan tâm, chia sẻ.

3. Trên facebook, một người bạn của tôi đăng một tấm ảnh có bốn năm người đang ngồi dán mắt vào chiếc điện thoại, kèm theo một câu bình luận: “Của ai nấy chọt”. Tôi rất thú vị với status này, vì nó phản ánh sinh động lối sống hiện nay. Người ta dường như “lơ đi” với những người thật, việc thật xung quanh mà chú trọng nhiều đến thế giới của thiết bị, của kỹ thuật, của mạng xã hội…

Người lớn vẫn cố tìm một slogan, một status, một tấm ảnh “độc” nào đó rồi “quăng” lên blog, mạng xã hội, các diễn đàn…, để được người đọc xúm vào xem rồi like, share, comment rần rần, cứ như là điều đó đem lại lợi ích gì lớn lao lắm. Người lớn vẫn có thể sa vào “trận địa” của thế giới ảo đến độ nghiện thì nói gì đến trẻ nhỏ?

Kỹ năng giao tiếp, khả năng sử dụng ngôn ngữ, sự quan tâm, chia sẻ với người khác, cách thức ứng phó với các thử thách thực tế… sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu trẻ em sống quá nhiều trong thế giới ảo mà không được định hướng đúng đắn trong cuộc sống thực.

Xét cho cùng, sa vào thế giới ảo có thể là một biểu hiện mang tính phản ứng: trong thế giới đó, người ta sống theo ý mình, nhiều khi vị kỷ, sẵn sàng loại bỏ dễ dàng những gì mình không thích. Trong khi đó, ở thế giới thực, người ta hàng ngày, hàng giờ phải đối mặt với những khó khăn, thử thách mà nếu không có kỹ năng, không có bản lĩnh sẽ không thể vượt qua. Với những đứa trẻ, rõ ràng đây là một nguy cơ!

 NGÔ ĐỒNG VŨ