Trái cây miền Tây đang “hái” ra ngoại tệ

Được mùa, được giá, lợi nhuận cao

Nông dân Dương Lê Tuấn - thành viên Hợp tác xã (HTX) Cây ăn trái Thái Thanh (huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ) - cho hay, vùng chuyên canh thanh nhãn của HTX đang vào vụ thu hoạch với giá bán từ 50.000-60.000 đồng/kg, cao hơn so với các giống nhãn khác. Nhờ được giá, cộng với năng suất bình quân khoảng 10 tấn/ha nên việc trồng thanh nhãn mang lại thu nhập tốt cho xã viên. 

“Thanh nhãn có ưu điểm là trái to, cơm dày, hạt nhỏ, ráo nước, không ngọt lịm như nhãn long hay nhãn da bò, mà chỉ ngọt thanh. Đặc biệt, thanh nhãn không bị bệnh chổi rồng (bệnh làm cùn, xoắn đọt non và chùm hoa). Đây là loại trái cây đặc sản, sản lượng mỗi vụ không nhiều nên dễ tiêu thụ, được thương lái và doanh nghiệp đặt mua để bán trong nước và xuất khẩu ra nhiều nước, trong đó có những thị trường khó tính như Mỹ, Nhật” - ông Tuấn thông tin. 

Thương lái thu mua bưởi ở tỉnh Vĩnh Long để cung ứng cho các doanh nghiệp xuất khẩu - Ảnh: Huỳnh Lợi

Theo ông Ngô Minh Giàu - Phó giám đốc HTX Cây ăn trái Thái Thanh - trước đây, bà con trồng lúa và một số loài cây khác nhưng giá nông sản thất thường. Vài năm nay, bà con chuyển sang trồng thanh nhãn được giá, liền cùng nhau thành lập HTX với 25 thành viên, canh tác gần 140ha thanh nhãn theo quy trình VietGAP, đồng thời gắn kết với các doanh nghiệp tiêu thụ. Nhờ đó, xã viên thu được từ 500-600 triệu đồng/ha/năm, cao hơn nhiều giống cây trồng khác. 

Ông Nguyễn Tấn Lộc - Giám đốc HTX Sầu riêng Ngũ Hiệp (huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) - cho biết, năm nay, sầu riêng rất được giá nhờ xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Từ đầu năm 2023 đến nay, giá sầu riêng luôn cao, có lúc lên 150.000-200.000 đồng/kg tùy loại và hiện nay là 50.000-80.000 đồng/kg, nông dân có lãi tốt. Ông nói: “Thời tiết năm nay thuận lợi nên nông dân trúng mùa, thu 20-30 tấn trái/ha. Trừ chi phí đầu tư, nông dân có lãi hàng trăm triệu đồng/ha”. 

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang, trong khoảng 70.000ha cây ăn trái của tỉnh, sầu riêng chiếm nhiều nhất với gần 18.000ha.

Đưa chúng tôi đi thăm vườn bưởi da xanh rộng 17ha của gia đình mình, bà Hồ Thị Bê - ở xã Kế Thành, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng - cho hay, 10 năm trước, vợ chồng bà chuyển từ trồng lúa 2 vụ/năm sang trồng bưởi da xanh, giá bình quân 20.000-30.000 đồng/kg, có năm lên 40.000-60.000 đồng/kg, lợi nhuận cao gấp nhiều lần làm lúa. Thấy trồng bưởi “ngon ăn”, từ 2ha ban đầu, vợ chồng bà tăng diện tích trồng bưởi lên 17ha. Bà nói: “Vợ chồng tôi xây được biệt thự, mua sắm được xe cộ đều nhờ bưởi da xanh”. 

Tăng cường, liên kết, chú trọng chất lượng
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), trong tháng 7/2023, xuất khẩu rau quả cả nước ước đạt doanh thu hơn 475,5 triệu USD, tăng 90,7% so với cùng kỳ năm 2022. Tính chung 7 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả đạt doanh thu hơn 3,25 tỉ USD, tăng 68,8% so với cùng kỳ năm 2022 và vượt doanh thu xuất khẩu rau quả của cả năm 2022 (năm 2022 đạt khoảng 3,16 tỉ USD). 

Theo VINAFRUIT, rau quả có mức tăng trưởng xuất khẩu cao nhất trong các mặt hàng nông, lâm, thủy sản của nước ta từ đầu năm đến nay, trong đó dẫn đầu là sầu riêng. Nguyên nhân là do Trung Quốc mở cửa thị trường trở lại, tăng thu mua trái cây. Bên cạnh đó, các nghị định thư mà Việt Nam ký kết với Trung Quốc năm 2022 đã tạo thuận lợi cho việc xuất khẩu rau quả. Trong 6 tháng đầu năm 2023, Việt Nam xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt 1,76 tỉ USD, tăng 121,9% so với cùng kỳ năm 2022 và Trung Quốc chiếm 65,8% thị phần xuất khẩu rau quả của Việt Nam.

Tuy vậy, việc mở rộng diện tích cây ăn trái ồ ạt, ngoài quy hoạch, đặc biệt là sầu riêng, sẽ khiến đầu ra của trái cây có nguy cơ gặp khó. Theo định hướng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến năm 2030, cả nước trồng khoảng 65.000 - 75.000ha sầu riêng, sản lượng 850.000-950.000 tấn nhưng đến cuối năm 2022, diện tích trồng sầu riêng trên cả nước đã đạt khoảng 110.000ha, tăng 25.000ha so với năm 2021, vượt khoảng 35.000ha so với quy hoạch. Sầu riêng phát triển “nóng” cả ở những vùng đất không phù hợp như nhiễm mặn, nhiễm phèn, thiếu nước tưới. 

Mới đây, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã gửi thông báo cho các cơ quan chức năng của Việt Nam, cho biết đã có vi phạm về kiểm dịch thực vật các lô hàng chuối, mít, xoài, nhãn, thanh long và sầu riêng trước khi xuất khẩu sang Trung Quốc. Việc buông lỏng kiểm tra, giám sát ở các vùng trồng, cơ sở đóng gói đã làm tăng số lô hàng vi phạm quy định về an toàn thực phẩm của phía Trung Quốc. 

Người lao động trong một trang trại ở tỉnh An Giang làm sạch và phân loại chuối để đóng gói, xuất khẩu - Ảnh: Huỳnh Lợi

Trước diễn biến trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ra văn bản yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tăng cường kiểm tra và giám sát các vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số; tuyên truyền và phổ biến rộng rãi quy định của phía Trung Quốc về tiêu chuẩn, chất lượng nông sản, không để xảy ra vi phạm. 

Bà Ngô Tường Vy - Phó giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu (tỉnh Bến Tre) - cho biết, hoạt động xuất khẩu trái cây của công ty hiện vẫn bình thường, nhưng với cảnh báo của ngành chức năng Trung Quốc, các cơ quan chức năng, nông dân, HTX và doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cần nhanh chóng tuân thủ đúng yêu cầu kỹ thuật: “Nếu mình không tự bảo vệ mình ngay từ bây giờ, để bị dừng nhập khẩu trái cây thì chính mình sẽ gặp khó. Do vậy, nông dân cần thay đổi tư duy sản xuất từ manh mún sang liên kết với quy mô lớn, đầu tư bài bản và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất nông nghiệp an toàn”. 

Ông Nguyễn Văn Hiếu (thứ hai từ trái sang) - Bí thư Thành ủy TP Cần Thơ - thăm một nhà vườn trồng thanh nhãn xuất khẩu ở huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ - Ảnh: Huỳnh Lợi

Huỳnh Lợi - Thanh Lâm