Trách nhiệm hoàn trả kinh phí khuyến nông do chi sai quy định thuộc về ai?

Hơn 9tháng sau khi Báo Phụ Nữ TPHCM đăng loạt bài Những mô hình khuyến nông “trời ơi” (số báo ra ngày 6/12 và 9/12/2021), Sở NN-PTNT TPHCM đã có quyết định thu hồi toàn bộ kinh phí thực hiện bảy mô hình thử nghiệm khuyến nông năm 2019. Các mô hình này được xác định là triển khai trái quy định, chứng từ liên quan đến thu chi cũng không đảm bảo.

Pháp lý, chứng từ không rõ ràng  

Giám đốc Sở NN-PTNT TPHCM Đinh Minh Hiệp vừa ký quyết định thu hồi kinh phí bảy mô hình thử nghiệm khuyến nông do Trung tâm Khuyến nông TPHCM thực hiện năm 2019. Theo quyết định này, số tiền phải thu hồi là trên 459 triệu đồng. 

Một mô hình thử nghiệm được Trung tâm Khuyến nông TPHCM triển khai trái quy định tại huyện Nhà Bè vào năm 2019

Theo tài liệu mà phóng viên Báo Phụ Nữ TPHCM thu thập được, việc triển khai thực hiện bảy mô hình thử nghiệm khuyến nông này không đảm bảo cơ sở pháp lý, chứng từ thu chi cũng rất nhập nhèm.

Năm 2019, Trung tâm Khuyến nông TPHCM đã xây dựng dự toán và triển khai thực hiện mô hình thử nghiệm khuyến nông dựa vào điểm b, khoản 3, điều 5, Quyết định số 48/2012/QĐ-UBND ngày 15/10/2012 của UBND TPHCM về nội dung chi và mức chi hoạt động khuyến nông trên địa bàn thành phố. Theo đó, nông dân áp dụng thử mô hình sẽ được hỗ trợ 100% chi phí mua giống và vật tư thiết yếu (nhưng không quá 200 triệu đồng/mô hình). 

Tuy nhiên, vào thời điểm năm 2019, Quyết định số 48/2012/QĐ-UBND đã hết hiệu lực pháp lý bởi từ ngày 24/5/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 83/2018/NĐ-CP về khuyến nông, trong đó không quy định mức hỗ trợ cho mô hình thử nghiệm. Việc Trung tâm Khuyến nông TPHCM thực hiện và quyết toán các mô hình thử nghiệm vào năm 2019 là trái quy định.

Ông Võ Ngọc Đẹp, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông TPHCM chỉ ra rằng, Trung tâm Khuyến nông TPHCM triển khai mô hình thử nghiệm sau khi Nghị định 83/2018/NĐ-CP của Chính phủ đã có hiệu lực hơn 10 tháng chứ không phải triển khai trước khi nghị định mới có hiệu lực. Do đó, việc Giám đốc Trung tâm Khuyến nông TPHCM cố tình áp dụng một văn bản đã hết hiệu lực pháp lý để chỉ đạo triển khai các mô hình thử nghiệm vào năm 2019 là sai phạm, có dấu hiệu cố ý làm trái, gây thất thoát ngân sách nhà nước.

Ngoài vấn đề pháp lý, chứng từ kế toán liên quan đến việc triển khai các mô hình trên cũng khá nhập nhèm. Theo đó, Trung tâm Khuyến nông TPHCM xây dựng đề cương, dự toán, tổ chức đấu thầu… và công bố kết quả bảy mô hình khuyến nông nói trên là “mô hình thử nghiệm”. Do đó, nếu căn cứ vào Nghị định 83/2018/NĐ-CP thì không có định mức kinh tế kỹ thuật, không có văn bản hướng dẫn nội dung chi, mức hỗ trợ để xác định mức chi hỗ trợ cho nông dân thực hiện mô hình. Ngoài ra, chứng từ trong cùng một mô hình nhưng vừa được ghi là “mô hình trình diễn”, vừa được ghi là “mô hình thử nghiệm” nên không hợp lệ. 

Trong quá trình triển khai bảy mô hình thử nghiệm khuyến nông, Trung tâm Khuyến nông TPHCM đã báo cáo không nhất quán về kinh phí quyết toán. Cụ thể, kinh phí quyết toán để báo cáo cho cơ quan chức năng là trên 430 triệu đồng nhưng số tiền theo chứng từ thực rút ở Kho bạc Nhà nước để mua con giống, thức ăn, vật tư cho bảy mô hình nêu trên là trên 787,5 triệu đồng.

Ai trả lại tiền cho ngân sách? 

Với quyết định thu hồi kinh phí bảy mô hình thử nghiệm khuyến nông mà Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TPHCM vừa ban hành, trao đổi với chúng tôi, không ít cán bộ, nhân viên của Trung tâm Khuyến nông TPHCM bày tỏ lo lắng, bởi số tiền sẽ thu hồi gần nửa tỷ đồng.

Một hộ dân ở huyện Cần Giờ được chọn để hỗ trợ kinh phí thử nghiệm “nuôi cua hai giai đoạn”, sau đó “được” vận động trả lại một nửa kinh phí

Một cán bộ có thâm niên ở trung tâm này nói: “Cách đây không lâu, khi thu hồi kinh phí trang bị máy băm thái cỏ cho nông dân vào năm 2019, các cán bộ có liên quan đã phải tự bỏ ra hơn 18,5 triệu đồng. Điều này là vô lý. Các máy băm thái cỏ mà nhà thầu giao cho nông dân không đúng theo hồ sơ và hợp đồng nên trách nhiệm này phải thuộc về nhà thầu. Nhưng do số tiền phải bỏ ra khắc phục không lớn nên mọi người đã đóng góp. Lần này, nếu tiếp tục bắt chúng tôi chịu trách nhiệm thu hồi là không thỏa đáng bởi chúng tôi thực hiện mô hình này theo quyết định của thủ trưởng đơn vị bằng giấy trắng, mực đen”.

Ông Võ Ngọc Đẹp cho hay, trước đây, một vài cán bộ của Trung tâm Khuyến nông TPHCM đã phản ánh, tố cáo vụ việc với các cơ quan chức năng nhưng các kết luận của cơ quan chức năng Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TPHCM đều gọi các mô hình nêu trên là “mô hình trình diễn”. Cơ quan chức năng cũng nhập nhèm tên gọi mô hình và nhiều lần hướng dẫn thực hiện việc quyết toán. Vụ việc cũng vì thế mà kéo dài cho đến tận bây giờ. Thực tế, ngay từ đầu, bảy mô hình nói trên đã được xác định là “mô hình thử nghiệm” và cơ sở pháp lý để thực hiện là không đảm bảo. Do đó, cần dừng ngay việc triển khai. 

Ông Võ Ngọc Đẹp nói: “Các kết luận trước đây không thỏa đáng, dẫn đến vụ việc kéo dài nhiều năm. Mới đây, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành quyết định thu hồi, mới gọi chính xác tên các mô hình là mô hình thử nghiệm. Nhưng đến thời điểm này, không dễ để thu hồi gần nửa tỷ đồng cho ngân sách”.

Luật sư Nguyễn Tri Đức (Đoàn Luật sư TPHCM) cho rằng, từ những thông tin Báo Phụ Nữ TPHCM phản ánh và kết luận của cơ quan chức năng, có thể nhận định, việc thực hiện các mô hình thử nghiệm khuyến nông nêu trên của Trung tâm Khuyến nông TPHCM có dấu hiệu vi phạm các quy định pháp luật. Ông nói: “Số tiền chi hỗ trợ cho các mô hình khuyến nông nêu trên là từ ngân sách nhà nước; các sai phạm nêu trên đã ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước. Do đó, cơ quan công an cần vào cuộc điều tra nhằm xác định tính chất, mức độ của sai phạm để xử lý theo quy định pháp luật”. 

Nhóm phóng viên