Trách nhiệm của nhà đài, NSX ở đâu khi vi phạm bản quyền xuất hiện tràn lan ở chương trình truyền hình?

Nhiều vở diễn bị tố "đạo" ý tưởng                                                                     

Mới đây, theo phản ánh từ khán giả, vở Xuất giá tòng phu của đạo diễn trẻ Vũ Trần tại chương trình Kịch cùng bolero, số phát sóng ngày 24/7 vừa qua, xuất hiện rất nhiều tình tiết giống với truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Công Hoan. Vị khán giả này khẳng định, dù tình tiết có những thay đổi nhất định nhưng nhìn chung ở tổng thể và những câu thoại đắt giá thì sự tương đồng giữa vở kịch của Vũ Trần và tác phẩm văn học của nhà văn Nguyễn Công Hoan là rất lớn.

Vở Xuất giá tòng phu của đạo diễn Vũ Trần trên sân khấu Kịch cùng bolero phát sóng ngày 24/7

Ở đêm thi thứ 12 lên sóng vào ngày 7/8 của chương trình này, Vũ Trần cũng là cái tên gây ồn ào với vấn đề tác quyền liên quan vở diễn Tô Ánh Nguyệt của cố soạn giả Trần Hữu Trang. Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ, sau 50 năm, tác phẩm sẽ trở thành sở hữu của nhân loại nên việc biểu diễn không cần xin phép, nhưng không được chỉnh sửa nội dung, vi phạm quyền nhân thân... của tác phẩm.

Vở Tô Ánh Nguyệt được Vũ Trần dựng lại trên sân khấu Kịch cùng bolero

Đạo diễn Vũ Trần và nhà sản xuất (NSX) đã liên lạc với phía gia đình cố soạn giả Trần Hữu Trang (đại diện là con trai ông - soạn giả Việt Thường) để xin phép diễn lại tác phẩm này, nhưng khi gia đình vẫn chưa đồng ý thì trích đoạn vở diễn đã được dàn dựng và lên sóng. Nếu xét về luật, Vũ Trần và NSX không sai nhưng cho thấy được sự tuỳ tiện nhất định trong việc sử dụng tác phẩm trí tuệ của người khác. 

Soạn giả Việt Thường

Tác giả Xuyên Lâm cũng từng lên tiếng trên trang cá nhân về kịch bản Nợ sữa do anh chuyển thể từ truyện ngắn Hiu hiu gió bấc của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư được sử dụng trong Kịch cùng bolero nhưng không xin phép. Và đạo diễn sử dụng tác phẩm của Xuyên Lâm không ai khác, lại là Vũ Trần.

Thời điểm này, Vũ Trần cho biết anh đã xin phép nhà văn Nguyễn Ngọc Tư để chuyển thể tác phẩm, còn tên Nợ sữa là “mượn” dùng vì thích và cảm thấy được nhiều tầng ý nghĩa. Tác giả Xuyên Lâm không đồng ý cách giải thích của Vũ Trần vì giữa tác phẩm chuyển thể của anh và Vũ Trần có những điểm tương đồng nhất định, và Xuyên Lâm đã thực hiện trước. Anh càng không thể chấp nhận chuyện chuyển thể sau nhưng sử dụng cùng tên mà không cần xin phép.

Vở diễn Nợ sữa gây ồn ào của Vũ Trần

Không chỉ Vũ Trần, vừa qua, cái tên Gia Bảo, cháu nội NSƯT Bảo Quốc cũng tự ý “bê nguyên xi” vở Tía ơi, má dìa của nghệ sĩ Thành Lộc lên sân khấu Sao nối ngôi mà không hề xin phép. Sự việc này gây ồn ào suốt một khoảng thời gian bởi những người liên quan đều là tên tuổi lớn trong làng nghệ thuật Việt Nam. Gia Bảo cũng vô cùng lao đao trước áp lực dư luận khi nhiều nghệ sĩ lên tiếng không hài lòng với thái độ làm việc không chuyên nghiệp của anh.

Nghệ sĩ Thành Lộc, chủ nhân vở diễn cũng chỉ biết thở dài, ngán ngẩm vì đàn em quá vội vàng mà quên đi một lời xin phép cho phải đạo. Gia Bảo sau đó cũng đã gửi lời xin lỗi đến nghệ sĩ Thành Lộc nhưng cháu nội NSƯT Bảo Quốc cho biết dường như đàn anh vẫn còn rất giận vì sự tuỳ tiện đó.

Gia Bảo "bê nguyên xi" tình tiết trong vở Tía ơi, má dìa của Thành Lộc lên sân khấu Sao nối ngôi

Cũng từ chương trình Kịch cùng bolero, khán giả đã phát hiện vở Gia tài của tía do diễn viên Quang Thảo viết kịch bản có rất nhiều tình tiết giống với Gia tài của ba mà cặp diễn viên hài từng mang đi diễn khắp nơi. Nói về việc này, diễn viên Quang Thảo cho biết 2 kịch bản giống nhau đến 90%, anh cũng đưa ra nhiều bằng chứng cho thấy Gia tài của tía được anh biểu diễn trước Trấn Thành - Anh Đức khá lâu. 

Trách nhiệm nhà sản xuất, nhà đài ở đâu?

Khi vụ việc của Gia Bảo bị khán giả phát hiện, nam nghệ sĩ chọn biện pháp im lặng và yêu cầu liên hệ với ban tổ chức để biết rõ thông tin. Trong khi đó, NSX lại cho rằng trách nhiệm cuối cùng trong mỗi kịch bản khi lên sóng thuộc về thí sinh, điều đó đã có trong giao kèo giữa hai bên ngay từ đầu. Riêng đại diện Đài truyền hình Vĩnh Long - nơi phát sóng Sao nối ngôi thì cho rằng trách nhiệm về bản quyền thuộc về NSX. Trách nhiệm trong vụ ồn ào này đã như một quả bóng tròn, được đá đi, chuyền lại giữa thí sinh, nhà đài và NSX như thế. 

Với ồn ào ăn cắp ý tưởng, Gia Bảo và ban tổ chức Sao nối ngôi đổ trách nhiệm lẫn nhau

Với vụ việc của đạo diễn trẻ Vũ Trần tại chương trình Kịch cùng bolero, đại diện nhà sản xuất khẳng định tác phẩm Xuất giá tòng phu chỉ là cảm tác chứ không phải ăn cắp ý tưởng như khán giả phản ánh: “Chúng tôi khẳng định vở diễn chỉ là cảm tác từ tác phẩm của Nguyễn Ngọc Sương. Còn việc trùng tên với tác phẩm của nhà văn Nguyễn Công Hoan là bình thường bởi trong âm nhạc chúng ta cũng không hiếm gặp những sự trùng hợp tương tự. Chúng tôi đã kiểm duyệt khá chặt chẽ trước khi để thí sinh thể hiện trên sân khấu”.

Đại diện nhà sản xuất Kịch cùng bolero cũng cho biết: “Với những tác phẩm cần xin phép, thí sinh sẽ chủ động liên hệ các bên liên quan để làm việc, nếu không, ban tổ chức sẽ thay thí sinh làm công việc này để đảm bảo mọi thứ diễn ra đúng luật. Theo cam kết thì phía đài truyền hình sẽ chịu trách nhiệm cuối cùng khi các nội dung lên sóng”.

Đại diện nhà sàn xuất khẳng định vở diễn Xuất giá tòng phu của Vũ Trần không ăn cắp ý tưởng mà chỉ cảm tác

Trong khi đó, trả lời cho nghi vấn đạo ý tưởng của nhà văn Nguyễn Công Hoan, Vũ Trần lại khẳng định vở diễn được dựng nên từ một kịch bản của Huỳnh Phúc Điền, được diễn viên hài Khả Như chia sẻ nên anh hình thành ý tưởng. Câu trả lời bất nhất những người trong cuộc này một lần nữa cho thấy dường như vấn đề bản quyền tác phẩm, tác giả sáng tạo tác phẩm không hề được các đối tượng này mảy may tìm hiểu như một sự tôn trọng cơ bản.

Điều đáng nói là nhà đài, đối tượng mang các "món ăn" này đến với công chúng, luôn giữ sự im lặng trước những sai phạm này, như thể mình là chủ thể không liên quan. Trong khi đó, xét về đối tượng chịu trách nhiệm, đây mới là đối tượng cần phải có câu giải thích với công chúng, với những "bị hại" một cách rõ ràng nhất. 

Thuỵ Khuê