Trả giá - Tiếng kêu cạn lòng của một số phận oan khuất

Trả giá (tựa tiếng Nga: Tekst) là tiểu thuyết hiện thực đầu tiên của nhà văn người Nga Dmitry Alekseyevich Glukhovsky. Ra đời năm 2017, rất nhanh, tác phẩm được chuyển thể kịch bản sân khấu và dựng thành phim điện ảnh cùng tên (đạo diễn Klim Shipenko). Bản tiếng Việt của dịch giả Phan Xuân Loan vừa được Nhà xuất bản Văn hóa - Văn nghệ ấn hành.

Văn học Nga có một thời gian dài gần như gián đoạn trong dòng chảy của văn học dịch tại Việt Nam. Một phần do thiếu đội ngũ dịch giả kế thừa. Trả giá có một cuộc “ra mắt” ở cả ba lĩnh vực, sự cộng hưởng này khiến cho tác phẩm nhận được sự chú ý đặc biệt, đồng thời giới thiệu với thế giới một tên tuổi đầy ấn tượng của văn học Nga hiện đại. Số điểm khán giả chấm cho bộ phim Tekst trên IMDb khá cao, cũng như tác phẩm nhanh chóng trở thành best seller trong nước. 

Trên nền những khung cảnh thơ mộng của nước Nga là một tấn bi kịch khởi từ tội ác và lòng thù hận. Nhân vật chính là chàng trai trẻ Iliya, bị tuyên án 7 năm tù vì bị vu khống tội buôn bán ma túy, ở thời điểm cậu vừa thi đậu đại học. Phim mở ra một giai đoạn đẹp đẽ của nhân vật, tương lai tươi sáng bên cạnh cô bạn gái xinh đẹp trước khi bước vào bi kịch đời mình.

Truyện bắt đầu bằng “cơn bão tuyết tháng Mười một” - như báo hiệu cho những mảng màu trắng, lạnh và tơi bời cho cuộc ra tù, trở về và chuẩn bị kế hoạch trả thù của Iliya. 

Một vụ án oan và một cuộc đời bị đánh cắp của chàng trai trẻ. “Cậu bị bắt vào mùa hè và được thả vào cuối mùa thu. Và Moskva mà cậu được thả về không giống Moskva khi cậu bị bắt”.

Ngày trở về, Iliya không còn gì ngoài sự sống của bản thân, mất mẹ, mất người yêu. Và cậu đã đánh cược cả sự sống ấy khi trở thành kẻ giết người - giết chết kẻ năm xưa đã bỏ ma túy vào túi khiến cậu rơi vào vòng lao lý. Iliya không chọn cách bước qua quá khứ, mà chọn cách trả thù. Mọi con đường đều dẫn đến lòng thù hận.

Người đọc thương cảm cho Iliya và cũng thấu cảm cho sự lựa chọn của cậu. Khi mà ranh giới giữa trắng đen, thiện ác, quá khứ và tương lai cũng nhập nhòe trong “ẩm ướt, tăm tối”. Rất nhiều hình ảnh như biểu tượng cho cảm xúc của nhân vật được tác giả giăng mắc suốt tác phẩm. Không gian truyện bàng bạc màu của bi kịch. Một tác phẩm ngập trong niềm bi phẫn của nhân vật chính, mà cũng là tiếng kêu cạn lòng của một con người chịu nhiều oan khuất. 

Trả giá - truyện, phim hấp dẫn ở những đấu tranh giằng co tâm lý, giữa những trắng - đen, được - mất. Ngay cả cái kết cũng được viết như một nốt cuối của cung đàn, nó đẹp đẽ và thiết tha. Cho dù sự thật và kết thúc đó quá bi thương cho một con người nhưng đó là một kết thúc đã được lựa chọn. Điều mà tác giả muốn gửi đến người đọc, là câu: “Khi xuống tay với kẻ khác, ta cũng đang giết chết chính mình”.

Dmitry Alekseyevich Glukhovsky (sinh năm 1979) là nhà văn, nhà báo Nga. Các tác phẩm của ông đều được chuyển thể thành phim hoặc nhanh chóng trở thành sách best seller. Nổi bật nhất trong gia tài văn học của ông phải kể đến Metro 2033, tác phẩm đã được Hollywood mua bản quyền, được dịch sang 37 ngôn ngữ.

Ngoài ra, D. A. Glukhovsky còn có các tác phẩm: Chạng  vạng, Metro 2034, Những chuyện kể về tổ quốc... Ông được trao các giải thưởng Eurocon (ESFS - Hiệp hội sách khoa học viễn tưởng châu Âu) năm 2007, hạng mục tiểu thuyết hay nhất và giải Utopiales dành cho tác phẩm viễn tưởng hay nhất năm 2014.

Lục Diệp