TPHCM sẽ trở thành động lực tăng trưởng trong kỷ nguyên mới

Tiến sĩ Trần Hoàng Ngân

Hơn 2 tiếng đồng hồ trao đổi cởi mở cho thấy một Sài Gòn - TPHCM không ngừng vươn lên trở thành đầu tàu kinh tế của đất nước. Khi bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc - TPHCM luôn sẵn sàng tâm thế chuyển mình tăng tốc, hy vọng tạo ra những kỳ tích mới.

Tiếp chúng tôi tại văn phòng làm việc trên đường Trương Định (quận 3, TPHCM), người đại biểu Quốc hội trong trang phục áo sơ mi trắng, quần tây xanh đậm cùng tập tài liệu trong tay. Ông mở đầu câu chuyện bằng lời hỏi thăm về giải đấu Pickleball lần thứ nhất của Báo Phụ nữ TPHCM được tổ chức hồi tháng 10/2024. Sau khi nghe chúng tôi chia sẻ, ông nói: trong cuộc sống, chúng ta cần không ngừng tạo ra những giá trị tích cực. Khi nhiều người cùng chung tay thực hiện những việc ý nghĩa, các giá trị ấy sẽ được lan tỏa ra cộng đồng, tạo nên một xã hội tốt đẹp hơn.

Phóng viên: Dù ở vai trò thầy giáo, đại biểu dân cử hay nhà quản lý giáo dục… ông đều mang lại những giá trị riêng, nhận được sự cảm mến và tôn trọng của nhiều người. Ông nghĩ sao về nhận định này?

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Hoàng Ngân: Tôi nghĩ, đó là quá trình tích lũy qua bao năm tháng. Bản thân tôi được tôi luyện qua các nhiệm vụ trong tình hình khó khăn, gian khổ của đất nước và hoàn cảnh gian nan của gia đình vào những ngày đầu giải phóng. Tôi đã vinh dự là đội viên Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh đầu tiên của Trường tiểu học cộng đồng Phạm Thế Hiển (nay là Trường THCS Chánh Hưng, quận 8, TPHCM), rồi trở thành đoàn viên, đảng viên. Ngay từ nhỏ, những câu chuyện về các anh hùng liệt sĩ, những lời dạy của Bác Hồ như những hạt giống gieo vào tâm hồn tôi, hình thành những ước mơ, lý tưởng cao đẹp, là kim chỉ nam cho mọi hành động.

Những căn nhà cũ dọc kênh Tàu Hủ - Bến Nghé đã nhường chỗ cho đại lộ Đông Tây sầm uất, như một dải lụa mềm vắt ngang thành phố - Ảnh: Phùng Huy

Tuổi thơ tôi đã mang nỗi đau mất mẹ. Vì nhà nghèo nên bên cạnh việc đèn sách, tôi còn làm các việc lao động chân tay để phụ ba nuôi 3 đứa em ăn học. Đến năm lớp Mười, tôi trở thành một “kỹ sư” ở xưởng nấu chì tự chế, chuyên pha chế acid sulfuric cho hợp tác xã sản xuất bình ắc quy. Tuy nhiên, vì chưa được trang bị kiến thức về hóa chất độc hại, tôi đã nhiễm độc chì nặng, phải thường xuyên vào bệnh viện điều trị.
Do đó, tôi chuyển sang công việc đạp xích lô. Buổi học, buổi đi làm, cứ 3 cuốc xe là đủ tiền chợ cho cả gia đình… Những năm tháng gian nan vất vả đã nuôi dưỡng lòng yêu nước của tôi mạnh mẽ hơn. Tôi cố gắng học tập để mai này có thể góp sức xây dựng đất nước. Tôi tin, đất nước sẽ vượt qua khó khăn vào một ngày không xa.

* Bức tranh kinh tế - xã hội ngày ấy có lẽ là những hình ảnh không bao giờ quên?

- Những năm đầu sau giải phóng, cả nước phải gồng mình khắc phục hậu quả chiến tranh. Bên cạnh đó, cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc khiến kinh tế cả nước nói chung và thành phố nói riêng trở nên khủng hoảng, suy thoái. Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp, người dân thiếu thốn lương thực thực phẩm, phải ăn cơm độn với bo bo, khoai mì, khoai lang.

Thời gian ấy, tôi từng rong ruổi khắp các con hẻm, chứng kiến nhiều mảnh đời lam lũ bên những dòng kênh ô nhiễm. Thành phố như một bức tranh xám xịt. Vậy mà chỉ sau 1 thập niên, TPHCM đã trỗi dậy mạnh mẽ, vươn mình trở thành một đô thị năng động, sáng tạo như hôm nay.

* Sự trỗi dậy, vươn mình mạnh mẽ của thành phố được thể hiện rõ nét qua những khía cạnh nào, thưa ông?

- Những công trình hạ tầng được xây dựng rầm rộ, những con kênh ô nhiễm được nạo vét, những khu đô thị mới mọc lên như nấm… thành phố như khoác lên mình bộ áo mới.

Đảng bộ, chính quyền thành phố còn chú trọng nâng cao đời sống người dân. Hệ thống trường học, bệnh viện được đầu tư xây dựng, đáp ứng nhu cầu học tập và khám chữa bệnh của người dân. Các hoạt động văn hóa, thể thao cũng được tổ chức thường xuyên, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Việc cải tạo thành công kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đã mở ra một không gian sống xanh mát cho thành phố. Dọc kênh Tàu Hủ - Bến Nghé, những ngôi nhà cũ đã nhường chỗ cho đại lộ Đông Tây sầm uất, như một dải lụa mềm vắt ngang thành phố. Đại lộ Nguyễn Văn Linh uốn lượn như một con rồng xanh, kết nối các quận, huyện. Khu đô thị Phú Mỹ Hưng như một viên ngọc sáng giữa lòng thành phố.

Để nâng tầm đô thị, những công trình trọng điểm như Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên, rạch Xuyên Tâm đang được triển khai. Hệ thống đường vành đai dần hoàn thiện, kết nối các khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông. Trong tương lai gần, đô thị mới Thủ Thiêm sẽ là một điểm nhấn sáng giá, góp phần thay đổi diện mạo thành phố.

Công tác giảm nghèo và thực hiện chính sách an sinh xã hội luôn được Đảng bộ, chính quyền TPHCM ưu tiên hàng đầu, triển khai nhanh chóng và lan tỏa rộng khắp các địa phương. Thành phố đã khẳng định vị thế trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 bằng việc tiên phong thành lập các khu công nghệ cao, công viên phần mềm Quang Trung, trung tâm chuyển đổi số và viện nghiên cứu tiên tiến. Đặc biệt, việc phát triển thị trường tín chỉ các bon (carbon) cho thấy tầm nhìn dài hạn của thành phố trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

* Theo ông, đâu là yếu tố quan trọng làm thay đổi diện mạo thành phố những thập niên qua?

- Đó chính là sự lãnh đạo sáng suốt của những người dám nghĩ dám làm, luôn đặt lợi ích của nhân dân lên hàng đầu. Để tạo nên những bước chuyển mình mạnh mẽ cho thành phố, Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh - dù là trên cương vị lãnh đạo thành phố hay trung ương - cũng đã đề ra nhiều quyết sách mang tính đột phá để phát triển thành phố.

Đặc biệt, trong thời kỳ bao cấp, Thủ tướng Võ Văn Kiệt - bấy giờ với cương vị Bí thư Thành ủy TPHCM - đã có những quyết sách táo bạo, như vận dụng cơ chế thị trường để phát triển nông nghiệp bằng cách đi về các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long giúp nông dân trồng lúa, thu mua lúa với giá sát thị trường đem về lo cho người dân thành phố. Việc làm này đã giải quyết được vấn đề cấp bách về lương thực, mang lại lượng lúa gạo lớn để xuất khẩu, hồi sinh các nhà máy dệt và tạo việc làm cho người dân.

TPHCM không chỉ là một trung tâm kinh tế sôi động mà còn là một “lò nung” sáng tạo, không ngừng thử nghiệm và áp dụng những mô hình kinh tế mới. Từ việc tiên phong trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đến việc tạo ra những khu chế xuất hiện đại như Tân Thuận, Linh Trung, TPHCM đã đóng góp tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Mô hình “đổi đất lấy hạ tầng” tại khu đô thị Phú Mỹ Hưng (quận 7) đã vẽ nên một bức tranh hoàn toàn mới về thành phố hiện đại.

Không chỉ vậy, thành phố còn là cái nôi của nhiều ngân hàng thương mại cổ phần lớn như Eximbank, HDBank và Saigonbank. Các mô hình này không những mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn tạo ra những tiền lệ quan trọng, góp phần vào việc đổi mới và hoàn thiện cơ chế thị trường ở Việt Nam.

* Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ, kỷ nguyên vươn mình được kỳ vọng sẽ mở ra những cơ hội phát triển mới. Ông đánh giá như thế nào về khả năng của thành phố trong việc nắm bắt và tận dụng những cơ hội này?

- Lời phát biểu của Tổng bí thư Tô Lâm về một kỷ nguyên mới của Việt Nam quả thực đã khơi dậy trong tôi niềm tin mãnh liệt. Chúng ta đã từng bước vượt qua những khó khăn, thách thức và đạt được những thành tựu đáng kể.

4 năm trước, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như lúc bấy giờ. Đến nay, bức tranh ấy càng thêm rực rỡ. Chúng ta không chỉ giữ vững những thành quả đã đạt được mà còn không ngừng vươn lên, tạo dựng những cột mốc mới, mở ra những trang sử vẻ vang của dân tộc.

Từ năm 2015 đến nay, nền kinh tế Việt Nam đã trải qua một cuộc lột xác ngoạn mục. Cán cân thương mại xuất siêu liên tục với quy mô cả trăm tỉ USD như một dòng chảy dồi dào, nuôi dưỡng nền kinh tế quốc dân. Từ lúc nợ công bất ổn gần chạm trần, đe dọa khả năng vỡ nợ thì nay nợ được kéo dài ở mức 37% GDP, thấp hơn mức trần 6%. Ngày nay Việt Nam không những là một quốc gia có nền kinh tế ổn định mà còn là một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư, và là một thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế.

Đây là kỷ nguyên của công nghệ, vũ trụ và sự phát triển công nghiệp. Với sự khéo léo, trí tuệ và tầm vóc, Việt Nam sẽ thích ứng nhanh trong thời kỳ chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0. Các địa phương và “đầu tàu” kinh tế lớn như TP Hà Nội, TPHCM sẽ góp phần vào sự phát triển chung của cả nước.

* Xin cảm ơn ông.

Thanh Hoa (thực hiện)