TPHCM đặt mục tiêu vào top 50 thành phố đổi mới sáng tạo toàn cầu

Đại biểu phát biểu tại hội thảo - Ảnh: Phùng Huy

Chia sẻ tại hội thảo, phó giáo sư, tiến sĩ Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM - nhận định, việc nghiên cứu khoa học công nghệ được thành phố chú trọng phát triển từ trước tới nay, tuy nhiên, sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 57 thì việc triển khai, hành động nhanh và quyết liệt hơn. Trong đó, thể hiện rõ nhất là việc TPHCM tăng tỉ lệ đầu tư cho khoa học công nghệ từ 0,96% trung bình GRDP (từ năm 2016-2020) lên mức chi gần 2% hiện nay.

Đặc biệt, Nghị quyết cũng đề cập tới việc chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học. Đây là một chính sách đột phá bởi nghiên cứu khoa học là một lĩnh vực rất khó, không phải cứ nghiên cứu là ra kết quả. Nếu không có cơ chế chấp nhận rủi ro thì nhà khoa học không dám bước ra khỏi vùng an toàn, không thể tạo ra đột phá.

TPHCM là trung tâm lớn của cả nước và khu vực, kỳ vọng trở thành mẫu hình cho các địa phương khác học tập. Đối với TPHCM, mục tiêu quan trọng nhất phát triển khoa học công nghệ là kiến tạo động lực tăng trưởng mới, bền vững. Câu hỏi đặt ra, đâu là nhiệm vụ dài hạn, vì khoa học là đầu tư dài hạn chứ không thể một sớm một chiều, nhưng cũng có những nhiệm vụ ngắn hạn thấy được ngay.

Về mục tiêu, Nghị quyết 57 cũng yêu cầu tăng số lượng công bố bài báo quốc tế lên 10%/năm. Năm 2024, TPHCM công bố được khoảng 10.000 bài trong tổng số 22.000 bài của cả nước, chiếm khoảng 40%. Nếu tăng 10% thì mỗi thành phố phải tăng 1.000 bài. Tuy nhiên, làm thế nào để đạt được con số này, nếu chúng ta đi theo mô hình tuyến tính thì không hiệu quả.

Ngoài ra, theo Nghị quyết, tỉ lệ người làm khoa học công nghệ phải đạt 12 người/vạn dân. Tuy nhiên, theo số liệu, năm 2019 cả thành phố có khoảng 14.500 tiến sĩ, dự đoán năm 2024 có khoảng chừng 18.000-19.000 tiến sĩ. Như vậy, con số này chưa đáp ứng tỉ lệ theo nghị quyết đề ra.

Để giải quyết những vấn đề này, theo ông Vũ Hải Quân, TPHCM cần có chính sách đột phá toàn diện cả về kinh phí, cơ sở vật chất, chính sách đến nhân lực, con người. Cụ thể, thành phố cần xác định được chiến lược, có mô hình triển khai nghiên cứu khoa học mới và rõ ràng, nếu không chúng ta có bơm bao nhiêu tiền cũng không hiệu quả. Ngoài ra, cần xác định được vai trò của chính quyền, doanh nghiệp, các tổ chức khoa học công nghệ, các trường đại học cũng như vai trò kết nối vùng…; cần lựa chọn, định hướng nhóm công nghệ chiến lược để phát triển.

Ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM - nhìn nhận, TPHCM có đầy đủ các yếu tố để phát triển đột phá về khoa học công nghệ. Giai đoạn 2016-2022, kinh tế thành phố tăng trưởng khá, tiếp tục giữ vững vị trí là đầu tàu kinh tế của cả nước. GRDP tăng bình quân 7,17%.

Giai đoạn 2016-2022, năng suất nhân tố tổng hợp (TFP - là chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất mang lại do nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và lao động, nhờ vào tác động của các nhân tố đổi mới công nghệ) đạt trung bình 46,7%, trong đó đóng góp của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo vào tăng trưởng TFP là 74%.

Tỉ trọng kinh tế số thành phố năm 2023 chiếm 21,5% GRDP và năm 2024 chiếm 22% GRDP. Chỉ số chuyển đổi số DTI xếp hạng 2 cả nước, riêng hạ tầng số đứng đầu cả nước 2 năm liên tiếp 2022 và 2023.

Ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM - nhìn nhận, TPHCM có đầy đủ các yếu tố để phát triển đột phá về khoa học công nghệ - Ảnh: Phùng Huy

TPHCM có 500 sự kiện khởi nghiệp và gần 80 cuộc thi khởi nghiệp mỗi năm, 200 quỹ đầu tư khởi nghiệp, 97 trường đại học cao đẳng và 53 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp. Thành phố có gần 2.200 doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng, chiếm 50% cả nước và hiện đang xếp thứ 111 trong bảng xếp hạng các thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năng động nhất toàn cầu.

Theo ông Lâm Đình Thắng, TPHCM đặt mục tiêu lọt vào top 100 hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo năng động nhất toàn cầu vào năm 2030 và top 50 vào năm 2045.

Trong đó các mục tiêu cụ thể như: Kinh phí chi cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GRDP; Kinh tế số đóng góp 25% năm 2025, 40% trong GRDP năm 2030, và 50% GRDP vào năm 2045; Tỉ lệ TFP vào tăng trưởng kinh tế ở mức trên 55%. Bên cạnh đó, hệ sinh thái khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của TPHCM phải tập hợp được tối thiểu 5.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, ít nhất 5 Trung tâm CoE; 5 - 10 doanh nghiệp công nghệ lớn của Việt Nam; Tỉ lệ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ đạt 8 - 10%; Hoàn thành chương trình chuyển đổi số và đề án xây dựng TPHCM trở thành đô thị thông minh.

Ông đưa ra các giải pháp cho TPHCM thời gian tới như: Phát triển hạ tầng số hiện đại bao gồm hạ tầng viễn thông, hạ tầng IoT, hạ tầng mạng internet tốc độ cao, chuyển đổi dữ liệu quốc gia… Thành phố sẽ phủ sóng hạ tầng 5G cho toàn bộ các khu vực đông dân, đô thị và các khu công nghiệp trọng điểm. Đồng thời, hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước và thu hút doanh nghiệp nước ngoài đặt hạ tầng trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây lớn tại thành phố. Phát triển hạ tầng năng lượng, đặc biệt là năng lượng mới, năng lượng sạch để đảm bảo an ninh năng lượng cho phát triển khoa học, công nghệ và các ngành công nghiệp chiến lược.

Đặc biệt, chính quyền TPHCM chú trọng chiến lược đột phá “1 trung tâm - 4 cao - 1 chiến lược”. Cụ thể là “1 trung tâm” là Trung tâm tài chính quốc tế TPHCM; “4 cao” là: Trung tâm công nghệ cao đa mục tiêu, Khu công nghiệp công nghệ cao, giáo dục chất lượng cao và y tế chất lượng cao; “1 chiến lược” là hạ tầng chiến lược, trước mắt tập trung vào hạ tầng giao thông hiện đại và hạ tầng số.

Minh Linh - Nguyễn Loan