TPHCM bao giờ có “đô thị” dưới lòng đất?

Metro sắp thành hình, “đô thị" ngầm vẫn đang quy hoạch

Trung tâm TPHCM, các dự án phát triển cao tầng, mật độ nén cao đã và đang hình thành, một mặt đặt ra yêu cầu cung cấp bổ sung hạ tầng kỹ thuật, mặc khác hình thành những không gian ngầm quy mô lớn. Cùng với tiến độ xây dựng, phát triển các tuyến đường giao thông công cộng khối lượng lớn (MRT), khu vực nhà ga MRT đòi hỏi yêu cầu kết nối không gian ngầm, hình thành mạng lưới giao thông ngầm kết nối liên hoàn với các tuyến đi bộ ngầm, phục vụ tiện ích đô thị như thương mại, dịch vụ…

Trước bối cảnh trên, việc phát triển không gian xây dựng ngầm đô thị sẽ tạo nguồn lực không gian dưới mặt đất để khai thác, phục vụ người dân và phát triển kinh tế. Tạo không gian bố trí các chức năng hạ tầng kỹ thuật dưới mặt đất, để dành quỹ đất phía trên làm nguồn lực phát triển. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện việc phát triển không gian ngầm của TPHCM vẫn còn ở giai đoạn lập quy hoạch. 

TPHCM từng làm khu trung tâm thương mại ngầm bên dưới công viên

Cụ thể, hiện TPHCM đang lập quy hoạch không gian ngầm đô thị với Khu vực trung tâm hiện hữu 930ha và Khu đô thị mới Thủ Thiêm 657ha.

Đây là 2 khu vực có điều kiện phát triển mạng lưới không gian xây dựng ngầm với các nhà ga ngầm tuyến giao thông công cộng, khu vực dự kiến phát triển nhiều công trình cao tầng, mật độ nén cao… Trong quá trình quản lý quy hoạch và đầu tư xây dựng vừa qua, thực tế TPHCM đã phát sinh một số điều chỉnh vị trí, quy mô các khu vực và kết nối công trình ngầm liên quan đến các dự án đang được triển khai. Đặc biệt, hiện nay, TPHCM đang xây dựng, chuẩn bị đưa vào sử dụng tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) và chuẩn bị đầu tư các tuyến còn lại.

Phía trong ga ngầm đầu tiên của TPHCM

Sở Quy hoạch Kiến trúc TPHCM cho rằng, do quy hoạch không gian ngầm là nội dung mới, nên nội dung này trong 2 đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 đã được phê duyệt chỉ nghiên cứu sơ bộ, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về chức năng, mối liên kết, giá trị khai thác sử dụng… để kêu gọi đầu tư theo định hướng giao thông công cộng. Nếu lập riêng 1 đồ án quy hoạch phân khu không gian ngầm đô thị của 2 phân khu như dự kiến thì hiện nay chưa đủ cơ sở pháp lý theo ý kiến của Bộ Xây dựng. Ngoài ra, hiện nay, việc điều chỉnh quy hoạch chung của TP đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 đang được triển khai thực hiện ở bước rà soát, đánh giá. 

Khu đô thị mới Thủ Thiêm là nơi TPHCM đề xuất quy hoạch không gian ngầm

Quy hoạch không gian xây dựng đô thị ngầm của TP sẽ có trung tâm thương mại

Không thể vừa khai thác Metro, vừa xây dựng không gian ngầm

Ông Đinh Thế Hiển - Chuyên gia kinh tế chia sẻ, quy hoạch ngầm hay nổi phải tuỳ theo quy hoạch, cứ nghĩ khai thác bên trên nhưng phần ngầm không làm sẽ uổng thì sẽ không phù hợp. Trước mắt, quy hoạch không gian ngầm vẫn nên thực hiện, nhưng cần phải tính toán về sự hiệu quả, tính toàn cục. 

Ngoài ra, trên mặt đất chúng ta đã đánh giá được sự tắc nghẽn giao thông, thiếu bãi đỗ xe... đối với khu vực trung tâm, nhưng chúng ta vẫn chưa giải quyết tốt bài toán đó. Chưa kể sau này khi khai thác không gian ngầm bên dưới khu vực đó, thì tình hình giao thông nơi đó sẽ như thế nào? Bây giờ chúng ta đang có các tuyến Metro nên việc cần là làm sao để kết nối hệ thống giao thông hiện tại và đầu tư tương xứng với nó trước. Khi Metro đi vào hoạt động thì các hệ thống giao thông phải như thế nào để tăng phần thuận lợi cho người dân, đây là vấn đề TP cần tập trung nguồn lực để thực hiện chứ không thể vừa khai thác tuyến Metro vừa đầu tư không gian ngầm.

Khu vực ga ngầm Metro đã gần hoàn thành, theo các chuyên gia nên tập trung phát triển sao cho tương xứng với Metro hiện tại và tương lai

“Theo tôi, TPHCM nên dành mục đích phát triển không gian ngầm chỉ để làm giao thông, không nên làm thương mại” - ông Hiển, nói.

Quy hoạch là điều rất quan trọng trong việc xây dựng đô thị ngầm

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TPHCM chia sẻ, sở dĩ TPHCM chậm quy hoạch là vì trước đây một số chuyên gia cho rằng địa chất TP có nền đất yếu, xây dựng không gian ngầm rất tốn kém nên TP không quan tâm nhiều đến không gian ngầm. Khoảng năm 2000 thì TP mới quy hoạch các tuyến Metro đó cũng là quy hoạch đầu tiên, bài bản về quy hoạch không gian ngầm.

Không gian ngầm đối với đô thị là cực kỳ quan trọng theo trình độ phát triển kỹ thuật, khoa học, công nghệ nên khai thác sử dụng không gian ngầm sẽ có rất nhiều loại công trình ngầm. Trước hết chúng ta phải làm hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị, hệ thống hạ tầng giao thông ngầm, bãi đỗ xe ngầm. Đặc biệt, muốn giảm ùn tắc giao thông phải có phương tiện công cộng kết nối thuận tiện cho người dân.

“Đến các ga Metro không chỉ đi mua sắm, người ta còn làm việc nên xung quanh phải quy hoạch thành các nhà cao tầng để dung nạp người làm việc. Quy hoạch không gian ngầm sẽ tổ chức lại giao thông một cách khoa học, giảm được kẹt xe, ô nhiễm không khí do các phương tiện giao thông cá nhân” - ông Châu nhận định.

Việc quy hoạch phát triển không gian ngầm sẽ phát triển một phân khúc trong thị trường bất động sản vì thị trường bất động sản gắn với giao thông và thương mại dịch vụ để phục vụ cho sự thụ hưởng của người dân đô thị lẫn khách du lịch. 

Bích Trần