TP.HCM: Bảo tồn di sản văn hóa chậm vì vướng… thủ tục

Ngày 4/10, Ban Văn hóa Xã hội HĐND TP.HCM đã có cuộc làm việc với Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM nhằm giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 52/NQ-HĐND ngày 8/12/2019 của HĐND TP.HCM về bảo tồn di sản và cảnh quan kiến trúc đô thị.

Luật gây khó cho việc xếp hạng, bảo tồn di tích

Theo Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, trong năm 2020-2021, lượng khách đến các di tích tham quan giảm mạnh. Việc một số di tích lịch sử, văn hóa xuống cấp đã ảnh hưởng tới việc phát huy giá trị di tích. Bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích là hoạt động mang tính đặc thù của ngành văn hóa, nhưng ngoài quy định của Luật Di sản văn hóa, còn có các quy định của Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công nên tiến độ của hoạt động này vẫn chậm chạp.

Ông Cao Thanh Bình (đứng) chủ trì buổi giám sát - ẢNH: QUỐC NGỌC

Đại diện sở này cho rằng, Luật Di sản văn hóa sửa đổi năm 2009 có nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tế của nền kinh tế thị trường ở đô thị lớn như TP.HCM, gây nhiều khó khăn, bất cập. Hiện tượng bất đồng nội bộ, tranh chấp đất đai giữa người dân và di tích vẫn diễn ra. Đội ngũ quản lý trực tiếp di tích đa phần được cộng đồng dân cư bầu lên, ít có đội ngũ quản lý di sản văn hóa có trình độ chuyên môn. Hoạt động liên kết giữa các bảo tàng, các di tích lịch sử, văn hóa với các công ty du lịch còn chưa chặt chẽ, dẫn đến việc thu hút du khách và các hoạt động nghiên cứu, sưu tầm chưa được tốt.

Theo tiến sĩ khảo cổ Nguyễn Thị Hậu - thành viên đoàn giám sát - ngoài việc lập hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích và danh lam thắng cảnh gặp nhiều khó khăn do quy định hiện hành, qua kiểm kê di tích, giữa Luật Di sản văn hóa và lịch sử vùng đất phía Nam có quá nhiều điều chênh nhau: “Nếu áp dụng luật hiện hành thì vùng đất phương Nam cực kỳ thiệt thòi khi muốn xếp hạng di tích”.

Luật yêu cầu phải đưa ra đánh giá về niên đại hoặc về những sự kiện lịch sử, những nhân vật lịch sử có tầm vóc. Ở vùng đất phía Nam, đình làng được rất nhiều cộng đồng muốn được xếp hạng di tích để bảo tồn một nét văn hóa giữa đô thị nhưng nếu như xét dưới góc độ các sự kiện lịch sử hay kiến trúc nghệ thuật thì các di tích này thường chưa đạt. “Việc xây dựng lên vùng đất này chủ yếu là công của các cộng đồng người dân chứ không phải chỉ một vài nhân vật lịch sử” - bà Nguyễn Thị Hậu nói.

Kiến nghị đưa văn hóa, thể thao vào Luật Đầu tư 

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Thúy - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM - di sản văn hóa TP.HCM không chỉ gồm các di sản vật thể mà còn có hệ thống di sản văn hóa phi vật thể và cả những ký ức của cộng đồng. Nhưng hiện nay, chưa có cơ chế riêng tạo thuận lợi cho việc tu bổ di tích bằng nguồn vốn xã hội hóa. 

Bà Thanh Thúy nói: “Sở đã đề nghị đưa lĩnh vực văn hóa, thể thao vào trong nội dung sửa đổi của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Việc hai lĩnh vực này không có trong danh mục đầu tư PPP đã gây rất nhiều khó khăn cho sở trong việc phối hợp xã hội hóa hay liên doanh, liên kết. Trong góp ý sửa đổi Nghị quyết 54 (về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM) sắp tới, chúng tôi cũng đã đề nghị rất nhiều nội dung đột phá để giúp ngành văn hóa tháo gỡ khó khăn và từ đó khuyến khích được nguồn lực. Chúng tôi khẳng định rằng, nguồn lực của chúng ta rất nhiều và chúng tôi đã nhìn ra cái gì đang là rào cản rồi mạnh dạn đề xuất giải pháp”.

Ông Cao Thanh Bình - Trưởng ban Văn hóa Xã hội HĐND TP.HCM - cho rằng, nếu vẫn không nhanh chóng hành động mà vẫn chậm chạp như thời gian qua thì không khéo di chỉ khảo cổ Giồng Cá Vồ (H.Cần Giờ) cũng sẽ cùng chung số phận với lò gốm Hưng Lợi (Q.8). Điều quan trọng của quản lý văn hóa là tính đa ngành, đa chiều, đa lĩnh vực chứ một ngành riêng lẻ sẽ không làm được. Ông cho biết, sẽ đưa kết quả giám sát vào chương trình “Dân hỏi, chính quyền trả lời” để mọi việc phải trở nên rõ ràng. 

Quốc Ngọc