Tổng bí thư: Máy móc trong đấu thầu, Việt Nam sẽ thành bãi rác khoa học công nghệ

Tổng bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên thảo luận tổ, sáng 15/2 - Ảnh: Hoàng Phong

Sáng 15/2, phát biểu tại thảo luận tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Tổng bí thư Tô Lâm cho rằng đây là nghị quyết rất quan trọng.

Nghị quyết 57 của Trung ương ban hành cuối năm 2024 nhưng để đi được vào cuộc sống thì còn "chồng chất khó khăn". Trong khi đó, nếu chờ sửa một số luật, nhanh nhất cũng phải giữa năm nay. Như vậy, cả năm 2024, Nghị quyết 57 không thể triển khai, hoặc nếu triển khai thì cũng không có ý nghĩa vì không thể chế hóa được Nghị quyết bằng hệ thống pháp luật.

Trước thực tế đó, Tổng bí thư khẳng định phải có một văn bản để khẩn trương đưa Nghị quyết 57 vào cuộc sống. Quốc hội đã khẩn trương đưa nội dung này (Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia) vào kỳ họp bất thường lần này để xem xét.

Vấn đề phát triển khoa học công nghệ, theo Tổng bí thư “ai cũng thấy được giá trị, sự cần thiết mà không phát triển được, vô cùng khó khăn, vô cùng nhiều vấn đề”.

Thậm chí, nếu chỉ sửa luật khoa học công nghệ cũng chưa đủ thúc đẩy, phát triển. Tổng bí thư chỉ ra, Luật Đấu thầu cũng có vấn đề:

“Phát triển khoa học công nghệ mà đi đấu thầu thì chỉ có mua đồ rẻ. Đấu thầu là mua đồ rẻ vì không ai khuyến khích mua đồ đắt tiền, cứ tìm thị trường xem cái nào rẻ nhất. Thế là mình thành bãi rác của khoa học công nghệ”.

Thậm chí, người ta có thể cho mình những khoa học công nghệ lạc hậu, ví như các thiết bị 5G, 6G. Tuy nhiên, hiện thế giới đã phát triển đến 20G rồi. Vệ tinh tầm thấp không còn dùng 5G nữa. Nếu cứ đi theo sau như vậy, Việt Nam dễ rơi vào cái “bẫy” phát triển khoa học công nghệ.

Thực tế, một số nền kinh tế vừa qua không phát triển được khoa học công nghệ vì mắc vốn cũ - vốn không có khoa học công nghệ, từ đó lúng túng không thu hồi được vốn.

“Mình trở thành bãi rác là vì chuyện như vậy, nếu cứ máy móc chuyện đấu thầu” - Tổng bí thư nhấn mạnh lại.

Do đó, Tổng bí thư lưu ý, Việt Nam đi sau về công nghệ thì phải biết “đi tắt, đón đầu”. Tổng bí thư lấy câu chuyện về luật thuế để minh chứng sự linh hoạt trong điều hành. Vừa qua, Chính phủ đề xuất miễn giảm thuế thì thu thuế lại được nhiều hơn. “Năm ngoái, chúng ta không miễn. Năm nay dù miễn thu thuế 200 tỉ, nhưng lại thu hơn năm ngoái 300 tỉ” - ông nêu.

Tổng bí thư xúc động khi Chính phủ giảm thuế, miễn thuế để khuyến khích phát triển, giảm lãi suất cho vay ngân hàng. Nếu người dân không vay tiền, cả xã hội không kinh doanh phát triển. Lãi suất thấp, người dân vay để đầu tư sản xuất, số lượng cho vay có khi lại được nhiều hơn.

“Quy định của chúng ta là khuyến khích, thì phải khuyến khích như thế nào, chứ không phải thu nhiều, triệt để” - Tổng bí thư nói.

Tương tự, về sở hữu trí tuệ, theo Tổng bí thư, có những hệ thống từ trước đến giờ làm khó cho sự phát triển khoa học công nghệ.

Với yêu cầu phát triển, và những rào cản thực tiễn, Tổng bí thư đề nghị phải mạnh dạn tháo gỡ, nhưng đảm bảo có trật tự để tất cả mọi người được huy động và thực hiện đi theo cùng chí hướng. Tổng bí thư ví, khoa học là miền đất hoang vu, đi được vào và trúng được là thắng lợi. Không có mạo hiểm, chờ đầy đủ thì không làm được.

Nghị quyết 57 đã thấy được điều này, và phải có chủ trương. Trong quá trình thực hiện tinh thần của Nghị quyết, chúng ta tiếp tục cần sửa đổi hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trước mắt là luật khoa học công nghệ. Những vấn đề cơ bản phải đưa vào cả hệ thống, sát với thực tiễn.

Khi đưa ra nghị quyết 57, Tổng bí thư nhìn nhận, cộng đồng nhà khoa học, nhân dân rất đồng tình, ủng hộ. Khi đi vào cụ thể, trực tiếp, đòi hỏi phải có sự tham gia của tất cả mọi tầng lớp nhân dân, đồng thời phải đổi mới tư duy, đổi mới cách làm.

M.Quang