Tóc ngắn… cớ gì em tóc dài? (*)

Xã hội Trung Quốc đã trải qua những thay đổi đáng kể trong những năm qua và tiêu chuẩn về vẻ đẹp là một phần trong đó. Khi lớn lên, đa phần phụ nữ Trung Quốc bị chi phối bởi các tiêu chuẩn truyền thống về vẻ đẹp. Mái tóc dài được xem là hình ảnh của sự duyên dáng, thanh lịch, nữ tính. Những tiêu chuẩn này thường tạo ra áp lực lên phái đẹp khiến họ cảm thấy không thoải mái trong trường hợp không tuân theo những kỳ vọng đó.

Buzz cut đã trở thành một sự lựa chọn táo bạo cho những phụ nữ Trung Quốc quyết tâm thoát khỏi các tiêu chuẩn sắc đẹp cứng nhắc - Nguồn ảnh: Internet

Buzz cut được xem như một biểu tượng của sự độc lập, tự tin của nhiều phụ nữ trẻ Trung Quốc. Phụ nữ Trung Quốc đang phá vỡ các tiêu chuẩn sắc đẹp truyền thống bằng cách chọn những kiểu tóc táo bạo như buzz cut. Trải nghiệm mang tính cách mạng này đang thúc đẩy sự đa dạng và cá tính trong các tiêu chuẩn sắc đẹp đồng thời thách thức những quan niệm thông thường xung quanh ngoại hình của phái đẹp.

Mái tóc ngắn truyền cảm hứng 

Một ngày nọ, vừa thức giấc, Mable Yang - 22 tuổi, một phụ nữ ở thành phố phía đông Tô Châu, Trung Quốc - quyết định cạo trọc đầu. Yang cho biết cô được truyền cảm hứng từ những cuộc thảo luận giữa các nhóm nữ quyền trên mạng xã hội ở Trung Quốc về việc từ chối “nghĩa vụ làm đẹp”. Xu hướng này khuyến khích phụ nữ tránh xa những kỳ vọng của xã hội xung quanh vẻ đẹp và tính thẩm mỹ bằng cách giảm thời gian, tiền bạc và các nguồn lực khác dành cho ngoại hình của mình.

“Trước khi thoát khỏi “nghĩa vụ làm đẹp”, tôi luôn trang điểm. Đó là sở thích và cũng là để mọi người chú ý đến tôi hơn” - Yang nói. Cô cho rằng điều này thực sự đã ảnh hưởng đến cuộc sống của cô ở một mức độ nào đó. Cô đã quan tâm quá nhiều đến những gì người khác nghĩ về mình.

Những năm gần đây, ở Trung Quốc, ngày càng có nhiều phụ nữ trẻ thảo luận về việc bất bình đẳng giới đã dẫn đến áp lực xung quanh hình ảnh và ngoại hình của họ.

Sau khi cắt xong mái tóc buzz cut, Yang đã đăng tải 1 video lên TikTok. Cùng với Yang, nhiều nhà hoạt động nữ quyền trẻ tuổi khác bắt đầu bất chấp các tiêu chuẩn vẻ đẹp thông thường bằng cách đăng tải những bức ảnh họ mặc quần áo rộng rãi và không trang điểm để tránh “nhãn quan nam giới”. Đây là khái niệm đề cập đến cách đàn ông nhìn phụ nữ theo hướng tình dục hóa, thường xuất hiện trong những hình ảnh nghệ thuật thị giác và truyền thông.

Han Chu trước và sau khi cắt kiểu tóc buzz cut - Nguồn ảnh: Sixth Tone

Vào tháng 3/2022, một hashtag có tên “ôm trọn vẻ đẹp mà không cần trang điểm” đã lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc, nơi phụ nữ đăng ảnh của họ khi không trang điểm. 

Trước đó, vào năm 2020, các xu hướng như “thử thách vòng eo A4”, “tay chạm rốn” và sự xuất hiện của các thương hiệu size siêu nhỏ đã gây ra cuộc tranh luận gay gắt, rộng rãi trên mạng xã hội, đặc biệt là trong giới phụ nữ trẻ. Kể từ đó, nhiều người đã có ý thức loại bỏ son môi và giày cao gót để thể hiện cá tính.

Việc cắt mái tóc buzz cut khiến phụ nữ trở nên khác biệt so với các tiêu chuẩn về cái đẹp. Đó là lý do một số người phải mất nhiều năm để lấy lại tinh thần, đặc biệt là những phụ nữ phải đối mặt với cha mẹ. 

Rhythm Li - 21 tuổi, sinh viên đại học - cũng chọn thoát khỏi “nghĩa vụ làm đẹp”. “Tôi rất phấn khích vì điều gì đó đang kìm hãm tôi đã bị cắt đứt” - cô nói.

Li từng cắt tóc ngắn hồi học THCS và mẹ cô đã “chiến tranh lạnh” với cô gần 2 tuần. Vì thế, lần này, cô rất lo rằng mẹ cô cũng không hài lòng về mái tóc của mình. May mắn thay, mẹ Li lại ủng hộ mạnh mẽ sự lựa chọn của con gái. Chính những cuốn sách và bộ phim có chủ đề về nữ quyền mà cô xem cùng mẹ đã khiến mẹ cô thay đổi quan điểm.

Nhiếp ảnh gia người Trung Quốc Shandianshui đang thực hiện một dự án ghi lại cuộc sống của những phụ nữ từ chối “nghĩa vụ làm đẹp” - ẢNH: SHANDIANSHUI

Han Chu - sinh viên năm cuối ở TP Quảng Châu - đã lấy lại tinh thần sau 1 tháng đấu tranh với bản thân. Giống như Yang, Li, cô cũng muốn cắt kiểu tóc buzz cut từ thời trung học. “Nhìn những chàng trai xung quanh mình, tôi cảm thấy họ rất thoải mái” - Chu nói. Sau khi suy nghĩ khoảng 8 tháng, Chu quyết định cắt tóc ngắn.

Han kể, sau khi cô cắt tóc, mẹ cô đã từ chối các cuộc gọi video của cô trong suốt 1 tháng: “Tôi cảm thấy rằng mẹ không muốn nói chuyện với tôi. Bà ấy chỉ giả vờ bận công việc và không muốn tranh luận với tôi về điều này”.

Bất kể động cơ đằng sau việc này là gì, Chu tin rằng buzz cut phản ánh rõ ràng lập trường nữ quyền. Cô coi kiểu tóc của mình là một tuyên bố táo bạo về niềm tin của bản thân và là một biểu tượng mạnh mẽ của sự trao quyền. “Đó là một thái độ rất rõ ràng” - cô khẳng định. 

Đón nhận mọi vẻ ngoài khác nhau ở phụ nữ

Shen Hsiu-hua - phó giáo sư tại Khoa Xã hội học, Đại học Quốc gia Thanh Hoa (Đài Loan, Trung Quốc) - đã nghiên cứu sâu rộng về quyền của phụ nữ ở quốc gia tỉ dân này. Bà cho biết “nhãn quan nam giới” rất phổ biến, có tác động lâu dài và sâu sắc đối với phụ nữ Trung Quốc. Đây là một lý do rất quan trọng dẫn đến “sự nổi loạn” của các nhà nữ quyền trẻ tuổi. “Tôi nghĩ họ cần rất nhiều sự can đảm để thể hiện bản thân một cách khác biệt” - bà nói.

Rhythm Li tự tin với ngoại hình hiện tại. Mái tóc ngắn giúp cô cảm thấy tự do hơn bao giờ hết - ẢNH: RHYTHM LI

Một số chuyên gia cho rằng những người từ chối “nghĩa vụ làm đẹp” đang mạo hiểm trong việc thể hiện quyền của phụ nữ. Tuy nhiên, phó giáo sư Shen Hsiu-hua nói rằng hành động đó giúp đa dạng hóa xã hội Trung Quốc và giải phóng phụ nữ Trung Quốc, cung cấp cho họ nhiều sự lựa chọn hơn.

“Đối với những phụ nữ thích giữ cái gọi là tiêu chuẩn sắc đẹp “chính thống” hoặc “thông thường”, họ vẫn có quyền tự do làm như vậy và thị trường đang chờ đợi họ. Vì một xã hội lành mạnh, chúng ta nên đón nhận mọi vẻ ngoài khác nhau của phụ nữ” - phó giáo sư nhấn mạnh.

Bai Meijiadai - giảng viên Trường Báo chí và Truyền thông thuộc Đại học Liêu Ninh - nói rằng hầu hết nữ sinh trung học ở Trung Quốc bị hạn chế ăn mặc thoải mái. Vì vậy khi vào đại học, họ được tự do đón nhận những phong cách mới. 

Cô Bai tin rằng những xu hướng thoát khỏi “nghĩa vụ làm đẹp” xuất hiện sau các phong trào nữ quyền trên khắp thế giới. “Các phong trào quốc tế như “Me Too” vào năm 2017 và “Escape the corset” của Hàn Quốc vào năm 2018 đã tác động đến phụ nữ ở Trung Quốc” - cô nói. Cô tin rằng, việc để cho sự đa dạng tồn tại là điều tích cực và hành động này sẽ giúp mọi người nhận ra rằng buzz cut không phải là một vẻ ngoài thiếu nữ tính. Bằng cách từ chối những kỳ vọng của xã hội, phụ nữ Trung Quốc đang trao quyền cho bản thân và thể hiện sự tự tin thông qua kiểu tóc này.

Thụy Ngọc 

(*): Lời bài hát Tóc ngắn của nhạc sĩ Anh Quân.