Tòa án Thái Lan bãi nhiệm Thủ tướng Srettha Thavisin

Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin đến tiếp Quốc vương Brunei Hassanal Bolkiah tại tòa nhà chính phủ ở Bangkok, Thái Lan, ngày 29/4/2024 - Ảnh REUTERS/Athit Perawongmetha

Ông Srettha trở thành thủ tướng Thái Lan thứ tư trong 16 năm bị tòa án bãi nhiệm, sau khi các thẩm phán ra phán quyết 5-4 ủng hộ việc bãi nhiệm ông vì không hoàn thành nhiệm vụ một cách chính trực.

Việc ông Srettha rời nhiệm sở sau chưa đầy 1 năm nắm quyền có nghĩa là quốc hội phải triệu tập cuộc họp để bầu thủ tướng mới. Trong 2 thập kỷ qua, viễn cảnh chính trị ở Thái Lan ngày càng xấu đi bởi các cuộc đảo chính, cũng như phán quyết của tòa án lật đổ nhiều chính phủ và đảng phái chính trị.

"Tòa án đã ra phán quyết 5-4 rằng bị cáo bị buộc chấm dứt chức thủ tướng do thiếu trung thực" - các thẩm phán cho biết, đồng thời nói thêm rằng hành vi của ông Srettha "vi phạm nghiêm trọng các tiêu chuẩn đạo đức".

Phán quyết nhấn mạnh vai trò trung tâm của ngành tư pháp trong cuộc khủng hoảng không ngừng của Thái Lan. Tòa án này hồi tuần trước đã giải thể Đảng Tiến lên chống chế độ hiện hành, sau khi phán quyết rằng chiến dịch cải cách luật chống xúc phạm hoàng gia của đảng này có nguy cơ làm suy yếu chế độ quân chủ lập hiến.

Quốc hội Thái Lan dự kiến sẽ họp vào ngày 16/8 để bỏ phiếu bầu thủ tướng mới. Quyết định này cũng được đưa ra vào thời điểm khó khăn đối với nền kinh tế mà ông Srettha đang chật vật lèo lái, với xuất khẩu và chi tiêu của người tiêu dùng yếu, nợ hộ gia đình tăng vọt và hơn 1 triệu doanh nghiệp nhỏ không thể tiếp cận các khoản vay.

Nuttachart Mekmasin, chiến lược gia tại công ty chứng khoán Trinity Securities, nhận xét: "Đây là một bất ngờ tiêu cực, gây rủi ro trực tiếp đối với nền kinh tế", đồng thời nói thêm rằng các chính sách quan trọng bao gồm kế hoạch phát tiền mặt trị giá 500 tỉ baht (14,3 tỉ USD) có thể bị đình trệ.

Ông Mekmasin nói: "Niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng. Chi tiêu và đầu tư sẽ chậm lại cho đến khi chính phủ tiếp theo được thành lập".

Chính phủ Thái Lan ước tính mức tăng trưởng chỉ 2,7% cho năm 2024, chậm hơn các nước trong khu vực.

Đảng Pheu Thai của ông Srettha và những người tiền nhiệm đã gánh chịu hậu quả nặng nề từ tình hình hỗn loạn ở Thái Lan, với 2 chính phủ bị đảo chính trong một cuộc tranh đấu dai dẳng giữa những người sáng lập đảng, gia đình tỉ phú Shinawatra, và các đối thủ của họ trong giới bảo thủ và quân đội bảo hoàng.

"Tôi rất buồn khi phải rời đi với tư cách là một thủ tướng bị cáo buộc hành vi vô đạo đức" - ông Srettha nói với các phóng viên tại tòa nhà chính phủ, đồng thời nói thêm rằng có khả năng chính phủ mới sẽ thay đổi các chính sách của ông.

Dự kiến, Phó thủ tướng Phumtham Wechayachai ​​sẽ đảm nhiệm chức thủ tướng lâm thời.

Ông Srettha đã đồng ý bổ nhiệm cựu luật sư Pichit Chuenban làm Bộ trưởng Văn phòng Thủ tướng Thái Lan. Ông Pichit bị kết tội cố gắng hối lộ các viên chức tòa án tối cao trong một vụ án đất đai liên quan đến cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra và đã bị giam giữ một thời gian ngắn vào năm 2008. Cáo buộc hối lộ chưa bao giờ được chứng minh và ông Pichit đã từ chức vào tháng Năm.

Theo một số chuyên gia chính trị, có khả năng đảng Pheu Thai vẫn có đủ ảnh hưởng để lãnh đạo chính quyền tiếp theo, sau một thời gian tranh luận về việc ai sẽ là người lãnh đạo.

Olarn Thinbangtieo - phó khoa Khoa học Chính trị và Luật của Đại học Burapha (Thái Lan) - cho biết "Liên minh vẫn đoàn kết. Có thể có một số tác động đến lòng tin, nhưng sẽ chỉ trong ngắn hạn".

Thủ tướng tiếp theo cần phải được đảng của họ đề cử làm ứng cử viên thủ tướng trước cuộc bầu cử. Bà Paetongtarn Shinawatra (37 tuổi), con gái ông Thaksin, nằm trong số lựa chọn hàng đầu của Pheu Thai.

Nếu thành công, Paetongtarn Shinawatra sẽ là thủ tướng thứ 3 của Thái Lan xuất thân từ gia đình Shinawatra sau cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra và Yingluck Shinawatra.

Các ứng cử viên tiềm năng khác gồm Bộ trưởng Nội vụ Anutin Charnvirakul, Bộ trưởng Năng lượng Pirapan Salirathavibhaga và cựu chỉ huy quân đội có ảnh hưởng Prawit Wongsuwan.

Tấn Vĩ (theo Reuters)