Tìm giải pháp phát triển bền vững vùng ĐBSCL

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Hiếu - Bí thư Thành ủy Cần Thơ nhấn mạnh, với quan trọng của vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nên thời gian qua, Chính phủ và các bộ ngành đã dành sự quan tâm lớn, có nhiều chủ trương, chính sách để tháo gỡ khó khăn, phát huy thế mạnh, tiềm năng của vùng.

Trong đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 120 về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc triển khai thực hiện nghị quyết này trong những năm qua đã và đang đem lại nhiều kết quả tích cực, góp phần hóa giải được nhiều thách thức trong sản xuất nông nghiệp nói riêng và phát triển kinh tế nói chung.

Ông Nguyễn Văn Hiếu - Bí thư Thành ủy Cần Thơ - (thứ hai từ phải sang) trao đổi với các đại biểu tại hội thảo

Tuy nhiên, biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, nước biển dâng, nguồn nước ngầm suy giảm và sự hình thành nhiều đập thủy điện ở khu vực thượng nguồn sông Mê Kông khiến vùng ĐBSCL đối mặt với sụt lún, sạt lở đất, hạn mặn, thiếu nước sản xuất và sinh hoạt ngày càng nghiêm trọng. Đáng lo ngại hơn, sản lượng lương thực của vùng đang có chiều hướng suy giảm, sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực quốc gia. Trong tương lai, vùng ĐBSCL có nguy cơ chìm dưới mực nước biển…

Thực tế trên đặt ra yêu cầu, ngay lúc này cần phải có giải pháp cấp bách, căn cơ, kịp thời để ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu. Hội thảo hôm nay, mong muốn nhận được nhiều ý kiến góp ý, hiến kế tâm huyết, chia sẻ kinh nghiệm nhằm phát triển ĐBSCL bền vững…

Ông Tăng Hữu Phong - Tổng biên tập Báo SGGP - cho rằng, ĐBSCL là khu vực dễ tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu. Cả vùng hiện có hơn 800 khu vực sạt lở, với tổng chiều dài hơn 1.000km; trung bình mỗi năm mất từ 300 đến 500ha đất do lở bờ sông, bờ biển. Tính riêng tỉnh Cà Mau, từ năm 2011 đến nay, địa phương này đã có hơn 350km bờ biển bị sạt lở, làm mất hơn 5.300ha đất sản xuất, đất ở và rừng ngập mặn. Còn từ đầu mùa khô năm 2024 đến thời điểm hiện tại, hạn mặn đã làm hơn 50.000 hộ dân ở ĐBSCL bị thiếu nước sinh hoạt; gần 1.000 tuyến đường, bờ kênh, nhà ở, kho xưởng, cầu giao thông bị hư hỏng, đổ sập do sụt lún, sạt lở; hàng trăm ha rừng bị cháy rụi…

Vấn đề hiện nay là tìm ra các giải pháp phù hợp, hữu hiệu nhất, nhằm nâng cao khả năng thích ứng với thiên tai, hạn mặn, thiếu nước ngọt; đồng thời kéo giảm được thiệt hại do các tác động này gây ra.

Tình trạng sụt lún đất ở ĐBSCL ngày càng nghiêm trọng

PGS TS Lê Anh Tuấn - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu, Trường đại học Cần Thơ đã chia sẻ về hiện trạng hạn mặn vùng ven biển ĐBSCL. Theo đó, khô hạn và xâm nhập mặn là hiện tượng bình thường hằng năm ở vùng ven biển ĐBSCL. Tuy nhiên, trong hơn 2 thập niên qua, hiện tượng này có xu thế gia tăng, có năm trở nên cực đoan, gây nhiều khó khăn cho sản xuất và sinh kế cộng đồng.

Hiện nay, vùng ĐBSCL tạm phân chia thành 3 vùng sinh thái nước. Vùng phù sa nước ngọt phía trên thường ngập sâu trong mùa mưa lũ, đa phần đủ nước ngọt quanh năm, áp dụng canh tác lúa, cây ăn trái và nuôi cá; vùng chuyển tiếp ở giữa là nơi ngập nông trong mùa lũ, có một phần nước lợ vào mùa khô, tác động ngọt - mặn theo thủy triều, có thể canh tác lúa, nuôi tôm và cây ăn trái; đối với vùng ven biển cuối nguồn bị nhiễm mặn quanh năm và thiếu nước ngọt vào mùa khô, cần áp dụng canh tác thủy sản nước mặn…

Nông dân tỉnh Vĩnh Long chủ động nguồn nước ngọt để sản xuất rau màu trong mùa hạn

Từ các vùng sinh thái đặc thù đó, các địa phương cần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu sản xuất phù hợp để thích ứng với hạn mặn và biến đổi khí hậu; cần đẩy mạnh các mô hình sản xuất thuận thiên để phát triển ĐBSCL bền vững…

Huỳnh Trọng