Tìm “đời sống” khác cho tranh minh họa

Đấu giá hàng trăm triệu đồng

Công ty sách Đông A vừa tổ chức thành công ba phiên đấu giá trực tuyến cho các bộ tranh minh họa trong các tựa sách được yêu thích của họ. Mỗi phiên đấu giá đều thu hút khá đông những nhà sưu tầm tranh, chơi sách đẹp.

Phiên đấu giá gần nhất dành cho bộ tranh của họa sĩ Thành Chương, minh họa tác phẩm Người kép già của nhà văn Kim Lân. Trong số 19 bức tranh được đấu giá, bức họa được dùng làm bìa sách có chủ đề Người kép già được đấu giá ở mức cao nhất là 120 triệu đồng. Các tác phẩm Anh chàng hiệp sĩ gỗ, Ông Cản Ngũ, Trả lại đòn, Làng và Vợ nhặt đều được mua ở mức từ 31 - 50 triệu đồng/bức.

Các tác phẩm của họa sĩ Thành Chương, minh họa trong cuốn sách Người kép già của nhà văn Kim Lân được bán đấu giá hàng trăm triệu đồng

Trước đó, đơn vị cũng tổ chức đấu giá thành công tác phẩm Châu chấu của họa sĩ Tạ Huy Long - lấy cảm hứng từ Dế mèn phiêu lưu ký, các tác phẩm minh họa trong Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp và Sách Tết Tân Sửu 2021…

Ở thời điểm dịch bệnh, mọi sự kiện xuất bản đều phải tạm dừng lại như hiện nay, hoạt động đấu giá tranh minh họa/ấn bản sách đẹp của Đông A Books cũng là một cách tạo sân chơi thú vị cho cộng đồng yêu sách. Nếu so với những tác phẩm hội họa độc lập, thì mức giá bán được của những bức tranh minh họa sách chưa thể gọi là cao. Những phiên đấu giá chỉ là dịp tạo cơ hội cho tác phẩm minh họa có được một đời sống khác, tác phẩm cũng được lan tỏa và lưu dấu sâu hơn trong lòng bạn đọc. 

Cuộc chơi của Đông A Books khiến người yêu sách tin tưởng về một sức sống mới cho tranh minh họa. So với trước, phần tranh minh họa ngày càng được các đơn vị làm sách đầu tư chăm chút. Tác phẩm Cánh đồng bất tận của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư xuất bản đã lâu nhưng trong ấn bản mới nhất của Nhà xuất bản Trẻ, có thêm bộ tranh minh họa màu nước rất ấn tượng của họa sĩ Minh Hải.

Phiên bản Dế Mèn phiêu lưu ký kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Tô Hoài cũng có được bộ tranh minh họa vô cùng sinh động, đẹp mắt qua nét vẽ của họa sĩ Đậu Đũa. Nhiều năm qua, Nhà xuất bản Kim Đồng đầu tư cho dòng sách artbook với những tác phẩm thu hút trước nhất nhờ phần tranh vẽ công phu, phong cách đa dạng. Lĩnh Nam chích quái, Hành trình đầu tiên, Ấn tượng Hà Nội từ ký họa những công trình thời Pháp, Hành trình Đông A… là những tác phẩm như vậy. 

“Nói tranh minh họa từ sách được bán ra thị trường như tác phẩm độc lập thì không thể, nhưng có thể tạo sự kiện cho tranh bên cạnh việc giới thiệu, quảng bá sách. Điều này nhiều đơn vị xuất bản nước ngoài đã làm rồi, họ tổ chức các buổi triển lãm, showcase đặc biệt dành cho tranh minh họa trong những dịp hội sách. Các nhà làm sách trong nước nếu có dành mối lưu tâm chú trọng đến việc này cũng hoàn toàn có thể tổ chức các sự kiện để làm nổi bật dòng tranh minh họa” - họa sĩ Khoa Lê, tác giả artbook Những nàng công chúa bí ẩn, chia sẻ. 

Chưa thể là sân chơi phổ biến 

Những năm gần đây, nhiều đơn vị làm sách, xuất bản cũng đã đẩy mạnh đầu tư vào phần tranh minh họa trong những tựa sách nổi bật. Artbook được phát hành ngày càng nhiều, nhiều tác phẩm văn học của các nhà văn nổi tiếng một thời khi tái bản cũng được khoác diện mạo mới với những bộ tranh minh họa bắt mắt, ấn tượng.

Công ty sách Đông A bắt đầu đưa tranh minh họa lên “sàn” đấu giá từ năm 2017, khi đầu tư thực hiện hai tác phẩm Truyện Kiều và Lục Vân Tiên với sự tham gia của các họa sĩ tên tuổi: Nguyễn Công Hoan, Đặng Xuân Hòa, Đinh Quân, Hồng Việt Dũng… Đại diện Đông A Books nói rằng đơn vị muốn phát triển một hệ sinh thái từ sách đến tranh, bằng cách đầu tư công phu phần minh họa cho các ấn phẩm và sau đó đưa lên sàn đấu giá.

Các đơn vị xuất bản khác như Nhà xuất bản Trẻ, Nhà xuất bản Kim Đồng cũng đã tạo được những sản phẩm “phái sinh” từ tranh minh họa như in tranh lên áo thun, túi vải, bookmark… Tuy nhiên trước mắt vẫn là hình thức tặng kèm sách, hoặc được bán với giá rất ưu đãi cho bạn đọc, chưa tính đến hiệu quả doanh thu. 

Một trong những triển lãm, đấu giá tranh minh họa thành công nhất của Nhà xuất bản Kim Đồng từ trước đến nay có thể kể đến Tuyển tập thơ họa 5 Mùa (2017, ấn phẩm kỷ niệm 60 năm thành lập nhà xuất bản). Toàn bộ số tiền đấu giá được chuyển tặng cho Quỹ Mô tô học bổng của nhà văn Đoàn Thạch Biền.

“Nói thật, số lượng đầu sách xuất bản mỗi năm của đơn vị rất nhiều, chúng tôi trước hết vẫn tập trung vào làm sách, việc đầu tư cho phần minh họa tác phẩm chỉ có thể trong một giới hạn kinh phí nhất định, cũng chưa thể gọi là đủ tiềm lực để đầu tư, tạo sân chơi cho tranh minh họa” - đại diện một nhà làm sách tâm tình. Cũng từng có đơn vị liên kết như Green Horizon phác thảo dự án lớn: Sài Gòn của em (bộ sách viết - vẽ về lịch sử - văn hóa Sài Gòn) với hy vọng bộ sách sẽ có sức lan tỏa lớn.

Tranh vẽ kiến trúc/phong cảnh sinh động trong sách được đầu tư in trên đế ly và có thể dự kiến tạo thêm các sản phẩm phái sinh. Tuy nhiên, sau lần ra mắt tập một khá hoành tráng (vào đầu năm 2019), đến nay, dự án lại hoàn toàn… im hơi lặng tiếng. 

Lực lượng họa sĩ được mời thực hiện tranh minh họa sách hiện nay bao gồm cả đội ngũ họa sĩ trẻ còn có sự tham gia của những tên tuổi họa sĩ nổi tiếng. Vẫn không thể so sánh ngang bằng giữa tranh minh họa sách và tác phẩm hội họa độc lập, nhưng có thể thấy trong nhiều ấn bản sách hiện nay, không ít tác phẩm minh họa được đánh giá cao về ý tưởng thể hiện, bố cục, gam màu, phong cách vẽ của họa sĩ.

Trong sự phát triển chung của xuất bản, nếu không tìm được “đời sống” khác cho tranh minh họa, tạo được những sản phẩm phái sinh, hoặc ít ra là lan tỏa sức sống của tranh bên cạnh giá trị tác phẩm, cũng là một điều đáng tiếc. 

Song Giang