Tìm đâu mâm cơm an toàn

Sự nhiễu loạn thông tin khiến nhiều người nháo nhào đi tìm và chi tiền cho thực phẩm hữu cơ, tin rằng đó là cách tốt nhất bảo vệ sức khỏe.

Thực phẩm hữu cơ (organic) tốt nhất?

Theo báo cáo mới nhất của Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công thương), cả nước có 33/63 tỉnh, thành đã phát triển mô hình nông nghiệp hữu cơ. Khoảng 60 tập đoàn, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đã đầu tư vào nông nghiệp hữu cơ, nhiều doanh nghiệp trong nước nhanh chóng được người tiêu dùng đón nhận như: Tập đoàn Vingroup, Vinamit, Saigon Co.op, AEON, Big C, Satra Food... 

Tại các thành phố lớn, chuỗi những cửa hàng cung cấp sản phẩm hữu cơ cũng theo nhau ra đời như Gogreen, Organic food, Happy Trade, Hollyfruit , Organik, 5th Element… với nguồn cung cấp được giới thiệu là sản phẩm có chứng nhận quốc tế, nhập từ các nước hoặc sản phẩm thu hoạch từ các trang trại theo tiêu chuẩn trong nước; sản phẩm của các nhà vườn gia đình. Theo nhu cầu thị trường, mặt hàng thực phẩm hữu cơ (TPHC) càng lúc càng phong phú, từ các loại rau củ quả đến thịt heo, bò, gà, vịt và cả các loại tôm cá nước ngọt… So với sản phẩm thông thường hoặc sản phẩm sạch, TPHC có giá cao hơn từ 3 đến 5 lần. 

Tin vào bộ quy chuẩn xác định TPHC nghiêm ngặt, những gia đình có thu nhập từ khá trở lên đã chuyển sang mua và sử dụng sản phẩm hữu cơ. Họ chấp nhận giá thành cao vì tin đây là thực phẩm có nhiều chất dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe. Tuy vậy, liệu TPHC có nhiều dưỡng chất hơn sản phẩm thông thường, có an toàn tuyệt đối? Cho đến nay vẫn còn những ý kiến khác nhau từ các nhà nghiên cứu khoa học, chuyên gia thực phẩm trên thế giới. 

Tuy nhiên, TPHC trên thị trường tiềm ẩn khá nhiều nguy cơ, do được thu gom từ nhiều nguồn khác nhau, nên dù được phân phối bởi các siêu thị uy tín, người tiêu dùng vẫn khó truy xuất nguồn gốc, khó theo dõi quy trình sản xuất, ngay nhân viên thu mua của một số siêu thị cũng không dễ kiểm soát khâu chế biến hậu thu hoạch, nói gì các bà nội trợ… Một số đông người tiêu dùng đang mua TPHC với giá cao, nhưng lại chỉ được bảo đảm bằng… niềm tin, và cụ thể là tin vào một trang Facebook hay một người quen mở bán trên mạng. Mỗi ngày, có thể nhận vô số tin tức chào mời từ những nơi bán TPHC “tự chứng nhận”, thậm chí không nhãn mác, xuất xứ không rõ ràng, với những lời giới thiệu chung chung: của nhà nuôi trồng, không dùng chất kích thích, không phun thuốc trừ sâu, heo chỉ ăn rau và nước vo gạo…

Bên cạnh đó, những phát biểu về giá TPHC do chính giới kinh doanh sản phẩm này công khai trên các phương tiện thông tin cũng làm người tiêu dùng hoang mang. Vì nhiều lý do, không loại trừ chi phí trung gian, TPHC đang bị đẩy lên cao gấp đôi, thậm chí hơn thế so với giá trị thực. Cộng thêm tâm lý của người mua “tiền nào của nấy, giá phải cao thì hàng mới chất lượng” đã kích thích người bán đẩy giá. Tại hội thảo “Nhận diện thực phẩm an toàn” do Hiệp hội Thực phẩm minh bạch tổ chức tại TP.HCM tháng 12/2018, bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch đã bức xúc: “Người tiêu dùng Việt đang bị bao vây bởi ma trận TPHC thật giả lẫn lộn, không đúng với những gì nhà sản xuất quảng cáo”. Đồng quan điểm, một số chuyên gia dinh dưỡng, thực phẩm cũng bày tỏ nỗi lo người tiêu dùng bị bao vây bởi thực phẩm “an toàn dỏm”. 

Bài học nội trợ bị lãng quên

Chuyên gia an toàn thực phẩm Vũ Thế Thành khẳng định: “Thực phẩm nào tuân thủ quy định an toàn, là thực phẩm an toàn. Thực phẩm gắn mác hữu cơ, hay siêu sạch mà không tuân thủ quy định thì phải xem là thực phẩm không an toàn”. 

“Đã thử tính toán, xoay xở, nhưng TPHC cho bữa ăn gồm bốn người, trong đó có hai con đang trong tuổi ăn, tuổi lớn nằm ngoài khả năng của hai vợ chồng. Tôi đành chọn sản phẩm theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalG.A.P được bán ở những siêu thị, cửa hàng uy tín. So với thực phẩm ở chợ, giá thực phẩm sạch có nhỉnh hơn chút đỉnh, nhưng vẫn trong tầm chi tiêu gia đình” - chị Bích Trâm (P. Phú Mỹ, Q.7, TP.HCM) chia sẻ. 

Chị Trâm cho biết, khi mua các loại thực phẩm đóng gói, gia vị… luôn đọc kỹ thành phần, cách bảo quản, hạn sử dụng. Ban đầu có nhiều phụ gia bổ sung chị không hiểu là gì, nhưng chỉ cần rút điện thoại bấm là có thể tìm trên mạng. Việc còn lại là phải lựa chọn những kênh thông tin chính thống, có uy tín để đừng hoang mang, nhiễu loạn thông tin. 

Trong cuộc chiến với thực phẩm “bẩn” để bảo vệ sức khỏe cho gia đình, các chuyên gia y tế, vệ sinh an toàn thực phẩm đã nhiều lần khuyến cáo: cùng với việc chọn lựa thực phẩm, khâu bảo quản, chế biến, sử dụng thực phẩm cũng giữ vai trò quan trọng. Có những “bài học” về an toàn thực phẩm cơ bản nhưng lại bị không ít bà nội trợ lãng quên. Cuộc sống bận rộn, nhiều gia đình chọn giải pháp đi chợ vào ngày cuối tuần để sử dụng suốt tuần khiến một số thực phẩm biến chất. Mua hàng ở siêu thị, cửa hàng uy tín, nhưng chưa chú ý đến việc bao gói, cất trữ đúng cách. Thịt, cá, hải sản… mua về không rửa, khô

Các chuyên gia dinh dưỡng khẳng định, bảo quản thực phẩm không đúng cách vừa làm mất chất dinh dưỡng vừa hại sức khỏe. Khi đó, thực phẩm dù có chứng nhận hữu cơ, với quy trình nuôi trồng, sản xuất đúng chuẩn cũng trở thành vô nghĩa. Bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp - Phó chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam - cho biết: “Khoảng 60-80% người dân mắc các bệnh không lây nhiễm xuất phát từ việc sử dụng dinh dưỡng không hợp lý”. 

Thảo Vân