Tiếng Trung thành ngoại ngữ thứ nhất: 4 lý do chưa nên áp dụng đại trà từ lớp 3

Bộ GD-ĐT đang xây dựng chương trình giáo dục phổ thông môn tiếng Nga, tiếng Trung 10 năm từ lớp 3 đến lớp 12, thí điểm năm học 2017, theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam, được coi như ngoại ngữ thứ nhất cùng với tiếng Anh.

Trong khi, trước đây những ngôn ngữ này vốn chỉ được coi là ngoại ngữ thứ hai, được quyền lựa chọn. Nhìn nhận ở góc độ chuyên gia giáo dục, PGS.TS. Đoàn Văn Điều - Khoa Tâm lý Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm TPHCM có những bình luận về vấn đề này.

4 lý do để chưa nên  đưa ngôn ngữ tiếng Trung vào áp dụng đại trà từ lớp 3

PGS.TS Điều cho rằng chưa nên đưa ngôn ngữ tiếng Trung vào áp dụng đại trà từ lớp 3, mà phải đợi học hết Tiểu học. Cụ thể, ông Điều đưa ra những lập luận:

"Thứ nhất, từ lúc sinh ra đến 5 tuổi, trẻ em được học ngôn ngữ mẹ đẻ bằng ngôn ngữ nói, từ 6 tuổi đến 11 tuổi thì biết tiếng mẹ đẻ qua ngôn ngữ viết. Trong khoảng thời gian này, đừng bắt trẻ phải gánh thêm một ngôn ngữ khác, đó sẽ là gánh nặng cho trẻ.

Nhiều người đã có những suy nghĩ lệch lạc, khi một đứa trẻ còn bé, thì để trẻ vào môi trường ngoại ngữ nào thì trẻ đều thích ứng nhanh được, vì tiềm thức chưa biết nhiều. Điều này là sai lầm, bởi vì, trẻ con bị ảnh hưởng bởi môi trường, văn hóa, ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ là chính.

Khi trẻ còn đang bập bõm làm quen với tiếng mẹ đẻ, bắt trẻ tiếp thu thêm thì dẫn đến sự loạn nhịp, giao thoa.

Ảnh minh họa.

Thứ hai, khi trẻ học ở tiểu học, cha mẹ có kiến thức để học cùng trẻ thì tất yếu trẻ sẽ dễ làm quen với các ngoại ngữ khác. Ngay như tiếng Anh, nếu gia đình ở thành phố việc bố mẹ biết tiếng Anh sẽ có, nhưng những gia đình nông thôn, liệu thử tính trên đầu ngón tay có được mấy gia đình.

Thứ ba, học tiếng không phải muốn là được, một đề án ngoại ngữ triển khai vào bao nhiêu tiền của, nhưng khi để học sinh tự chọn thi Tiếng Anh, thì chỉ có 17% học sinh lớp 12 chọn thi tiếng Anh, đó là một sự thất bại.

Năm vừa qua thi ngoại ngữ toàn quốc, điểm trung bình chỉ có 3 điểm, chúng ta mong đợi học sinh đọc thông, viết thạo, nói rõ ràng, nhưng 3 điểm thì nó là minh chứng tiêu biểu nhất cho một đề án không có hiệu quả, không có nền tảng sư phạm.

Thứ tư, giáo viên tiếng Anh hiện nay còn chưa đủ, thì lấy đâu ra đội ngũ giáo viên tiếng Trung phân bổ đi tất cả các trường, lớp trên cả nước.

Cho nên, theo tôi cứ để học sinh học hết lớp 5, đến lớp 6 bắt đầu học ngoại ngữ khác mà chỉ cần tiếng Anh, ngoại ngữ phổ thông nhất, rồi từ lớp 10 đến lớp 12 và các cấp cao hơn thì các em lựa chọn học ngoại ngữ thứ hai, theo định hướng của mình.

Đặc biệt, với ngoại ngữ tiếng Trung chưa nên áp dụng thời điểm này, muốn thực hiện thì cần thời gian chuẩn bị, thậm chí nhiều năm.

Hãy nhìn Singapore, Ấn Độ họ dạy tốt Tiếng Anh vì đó là chữ quốc ngữ, người dân không học Tiếng Anh thì không phải quốc dân, nhưng họ chỉ cần học một loại ngoại ngữ đó. Còn Việt Nam, Tiếng Việt mới là chữ quốc ngữ, thì tại sao phải bắt buộc học sinh học Tiếng Anh, tiếng Trung làm gì, để sau này các em bỏ luôn Tiếng Việt, không hiểu hết sự trong sáng của nó.

Chúng ta mới xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học được vài năm, chỉ cần về một số địa phương vùng sâu, vùng xa mới thấy, có đủ cơ sở vật chất học tập đã là tốt, các em dân tộc miền núi học được tiếng phổ thông là giỏi, nói gì đến ngoại ngữ này, ngoại ngữ khác.

Chả cần đâu xa, ngay tại trường Đại học sư phạm TPHCM tôi đang giảng dạy, khoa Tiếng Trung mà chỉ có mấy lớp, nhưng không ai muốn dạy vì lương thấp, họ chuyển hết ra dạy tư; có mấy học sinh, sinh viên muốn học?

Tất nhiên, tôi không phản đối những đề án phát triển về giáo dục, bởi vì, ngoại ngữ nào cũng tốt, trong thời buổi phát triển hội nhập toàn cầu hiện nay. Thế nhưng, hãy định hướng cụ thể, cái gì cần làm trước, và đưa ra định hướng, lộ trình cụ thể chứ không nên áp dụng ngay trong năm 2015.

Chưa kể, các ngành quân đội, công an họ dạy tất cả các ngoại ngữ, kể cả những ngôn ngữ từ Ả Rập vì sử dụng trong công tác, nếu nhìn tầm xa thì phải nhìn ở các ngành đó. Còn bây giờ tham quá nhiều học sinh không học được, hiệu quả không có thì lại phải xóa bỏ, lúc đó thì vô cùng lãng phí", PGS. Điều phân tích.

 Bộ GD-ĐT cần phải xin ý kiến chuyên gia, phụ huynh học sinh

Theo PGS.TS Điều Bộ GD-ĐT nên thử nghiệm một số lớp, một số trường cụ thể, sau đó, nếu thành công thì mở rộng thực hiện đại trà:

"Chúng ta không phân biệt ngoại ngữ nào tốt hơn, phổ biến hơn, nhưng với tình hình hiện nay của Việt Nam với Trung Quốc, tôi tin chắc, có đến 95% phụ huynh không đồng tình cho con em mình học tiếng Trung, số còn lại một là họ đi làm cần tiếng Trung, hai là muốn đi du học...

Nhiều ý kiến cho rằng, chúng ta là láng giềng của Trung Quốc, muốn hiểu họ phải biết ngoại ngữ, theo tôi là không cần thiết, láng giềng nhưng không đến mức 90 triệu người Việt Nam phải biết tiếng Trung.

Không phải ngày nào chúng ta cũng nói chuyện, tôi ở Cà Mau có mấy khi gặp người Trung Quốc? Chỉ có một số địa phương nhiều người Hoa sinh sống, khu vực biên giới, thì việc cần tiếng Trung là thiết yếu vì còn giao thương, buôn bán", ông Điều nói.

Ông Điều cho rằng vẫn nên đặt trọng tâm là phổ cập tiếng Anh qua hệ thống giáo dục phổ thông như chúng ta đã làm khoảng 30 năm nay. Nhìn tổng thể, chưa có thứ tiếng nào khác quan trọng hơn và có nhu cầu cao hơn, đặc biệt là nhu cầu là công cụ giúp chúng ta hội nhập dễ dàng hơn.

"Để có được những lựa chọn đúng đắn, hướng đi phù hợp, Bộ GD-ĐT cần phải xin ý kiến các nhà chuyên môn, các chuyên gia cũng như ý kiến của cộng đồng đó là phụ huynh, học sinh". PGS. Điều nhấn mạnh.

Hà My