Tiếng rao âm điệu miền Trung trong hẻm nhỏ

Cứ mỗi buổi chiều, tiếng rao “hột lộn đây…” lại vang lên từ đầu đến cuối con hẻm trước nhà tôi.

Giọng rao miền Trung nghe nặng, buồn. Ngày nào tôi cũng lắng tai chờ nghe như một thói quen, vì tiếng rao ấy nhắc tôi nhớ đến mẹ và quãng đời tuổi thơ của tôi - quãng thời gian tôi cùng mẹ rong ruổi đi bán trứng vịt lộn. Tiếng rao của mẹ tôi cũng nặng và buồn, nhiều khi còn khản đặc, nghe xót lòng. 

Vai mẹ gầy gánh nặng ước mơ nuôi đàn con khôn lớn, được ăn học đàng hoàng.

Những ngày đầu đi bán trứng, nhiều người không nghe tiếng rao mà không biết mẹ tôi bán gì nên gọi vào chỉ để hỏi. Khi sự tò mò đã được thỏa mãn, họ cười và nói “không ăn!”. Vậy nhưng lúc nào mẹ cũng lịch sự chào mời: “Dạ, mai mốt ăn giùm em nghe chị, em cảm ơn…”.

Dần dần, giọng rao miền Trung và hình ảnh mẹ tôi - người đàn bà nhỏ con, gầy, đen, trông lam lũ nhưng hiền lành trở nên quen thuộc với hầu hết công nhân và dân cư khu công trình xây dựng nhà máy thủy điện.

Gia đình tôi chuyển từ miền Trung vào tận miền Tây rồi trở ngược lên miền Đông. Nhà nghèo, con cái nheo nhóc. Mẹ tôi bươn chải làm đủ nghề, từ bán cá, bán ốc ở chợ, bán mía ghim ở trường học đến bán trứng lộn khi nhà máy Thủy điện Trị An vừa bước vào giai đoạn khởi công.

Mỗi ngày, mẹ luộc năm chục quả trứng, ủ nóng bằng trấu, tay xách tay bưng, băng qua mấy vạt rẫy, mấy đám ruộng mới đến nơi bán. Những ngày mưa tầm tã hay trời mát bán đắt hàng, thường thì từ trưa đến chiều là mẹ đã hoàn tất công việc. Dù bùn sình lấm lem, quần áo bê bết nhưng mẹ vui vì được về sớm.

Trời nắng nóng thường bán ế, mẹ phải đi khắp khu dân cư kiên nhẫn vào từng nhà để mời. Không ít lần mẹ về nhà tối mịt, phờ phạc, lưng áo đẫm mồ hôi mà vẫn chưa hết trứng. Những lần ấy thể nào anh em tôi cũng có trứng để ăn. Nhìn chúng tôi vừa ăn vừa thổi sì sụp mẹ thường cười nói: “Nhờ trứng ế mà mấy đứa được bồi dưỡng sức khỏe”.

Mẹ nói thế nhưng tôi biết những ngày tới chắc chắn mẹ phải cố gắng bán nhiều hơn để bù lỗ. Tôi biết ẩn đằng sau nụ cười thật hiền của mẹ là nỗi lo, nỗi buồn khôn nguôi vì tiền lời mẹ đã tính gọn vào các khoản chợ búa, sách vở, học hành của anh em tôi. Trứng bán không hết thì chẳng còn lời, thậm chí âm vào vốn.

Tôi thương mẹ quá nhưng nào biết phải làm gì! Những buổi không đi học tôi thường theo phụ mẹ. Có tôi, mẹ đỡ vất vả phần nào vì những lúc công nhân nghỉ giữa giờ mẹ chỉ việc ngồi một chỗ, còn tôi thì lăng xăng bưng bê, chạy lấy đĩa, lấy tiền. Nhưng tôi chỉ đi với mẹ được một tuần vài buổi. Nhiều lần tôi đòi nghỉ học để ngày nào cũng đi bán với mẹ nhưng mẹ kiên quyết không cho. Mẹ không quản cực nhọc cũng vì mong anh em tôi được học hành đến nơi đến chốn.

Mẹ kể, ngày trước ở miền Trung, điều kiện sinh sống khó khăn, mẹ chỉ có nghề nấu rượu. Sau ngày giải phóng, cơm gạo mốc đối với phần lớn các gia đình còn là mơ ước, thì gạo đâu để ủ men… Mẹ không biết phải xoay xở ra sao. Theo chân người quen, gia đình tôi lủ khủ vào miền Tây, đến nơi tận cùng Đất Mũi. Nơi đây thiên nhiên có phần ưu đãi, lúa gạo không khó làm, không lo đói nhưng xa trường học. Mỗi ngày anh chị tôi phải chèo xuồng hơn chục cây số từ sông nhỏ qua sông lớn mới đến được trường. Tứ bề là nước, con nít bọn tôi loi nhoi, cả đám chẳng đứa nào biết bơi sao tránh khỏi nguy hiểm? Mẹ nhất quyết dời đi.

Trị An chính là điểm dừng chân của gia đình đến sáu đứa con. Hai anh lớn tôi phải nghỉ học để làm rẫy, cày ruộng giúp ba mẹ lo cái ăn cho cả nhà. Cho đến bây giờ, mỗi lần nhắc lại việc nghỉ học của các anh, mẹ vẫn chưa hết ngậm ngùi. Mẹ thương hai anh cực khổ vì nghề nghiệp không ổn định, khi có vợ con lại càng lận đận lao đao rồi cũng sẽ khổ cả đời như ba mẹ.

Từ nhỏ mẹ đi ở đợ, làm thuê, không được học hành nên không biết chữ! Do đó mà mẹ kiên quyết cho bốn đứa còn lại phải được học hành đến nơi đến chốn.

Thấm thoát, chúng tôi lớn lên, tiếng rao “hột lộn đây…” của mẹ tôi cũng trở thành kỷ niệm. Chân tay mẹ mỗi khi trở trời lại nhức nhối vì đau khớp, đôi mắt mẹ nhìn mọi thứ cứ nhoè đi. Những vất vả bao năm tháng đã bào mòn sức khỏe của mẹ. Tôi ở xa, mỗi năm chỉ tranh thủ về thăm mẹ được vài lần. Mẹ thì luôn tự hào về tôi - con bé đen đúa, lon ton theo mẹ bán trứng lộn ngày nào giờ là cô giáo cấp III. Mỗi lần tôi về quê, mẹ lại luộc trứng cho tôi và con tôi ăn để bồi dưỡng.

Thời gian tạo nên bao đổi thay thăng trầm. Tôi cảm phục và biết ơn mẹ vì tất cả những nhọc nhằn mẹ đã trải qua để anh em tôi có ngày hôm nay. Tôi ngồi viết những dòng này khi bên ngoài cái nắng chiều vẫn còn gay gắt. Tiếng rao “hột lộn đây…” lại vang lên. Tôi không biết nó vọng vào từ ngoài đầu hẻm hay như đang dội về từ quá khứ mà nghe buồn, nặng, xa xôi…  

Tôi bất chợt nhớ mẹ, nhớ đến quay quắt, nghẹn ngào...

Cẩm Hương