Tiếng khóc từ Ả rập Saudi

Hợp đồng một đàng, việc một nẻo

Chị Lan Anh kể trong nước mắt: Do hoàn cảnh khó khăn, đã ly hôn chồng, một mình nuôi hai con, nên chị rất muốn tìm công việc có thu nhập khá. Một lần tình cờ, chị Lan Chi thấy mục giới thiệu việc làm xuất khẩu lao động sang Ả rập, liên hệ với người môi giới là hai mẹ con, bà mẹ tên Hương, số điện thoại (SĐT) 093311143..., cô con gái tên Oanh, SĐT 094612436… Chị gọi điện tìm hiểu thì được bà Hương hẹn đến bệnh viện T.N. để khám sức khỏe. Sau khi làm xong thủ tục, bà Hương hẹn ngày 13/6/2013 ra sân bay. Lúc ra sân bay tổng cộng có sáu người và khi đó mới có người đưa hợp đồng lao động (HĐLĐ) cho người lao động (NLĐ) ký. HĐLĐ ghi rõ Công ty cổ phần đầu tư thương mại và nhân lực quốc tế INTIME, địa chỉ 132-134 Ngô Thị Thu Minh, P.2, Q.Tân Bình TP.HCM (nay đã chuyển về đường Hoàng Việt, Q.Tân Bình-PV), giám đốc là Nguyễn Tiên Thi, SĐT 0908419… ký kết với NLĐ. Sau khi ký, chị Lan Chi lên máy bay luôn. “Từ đó đến nay, gọi điện về nhà lúc nào chị cũng khóc, muốn về Việt Nam vì làm khổ quá, không đúng như trong HĐ”, chị Lan Anh chua xót nói.

Chị Đặng Thị Lan Chi

Chúng tôi đã tìm cách liên hệ qua điện thoại với chị Lan Chi tại Ả rập Saudi. Trao đổi qua điện thoại, chị Lan Chi khóc nấc: “Sang đây tám tháng rồi mà tôi không biết “mặt mũi” công ty mình ký HĐ ra sao, tất cả đều qua người môi giới. Lúc đầu người môi giới cho biết một ngày làm tám tiếng, lương tháng bảy-mười triệu, tôi cứ tưởng trong HĐLĐ cũng vậy, nhưng sang đây tôi phải làm việc từ 5g sáng đến 22g, có khi đến 24g mà lương chỉ có sáu triệu/tháng, ăn cơm chỉ được ăn trong vòng năm phút. Trong HĐ cũng có ghi, nếu bệnh hoạn thì chủ nhà sẽ lo tiền thuốc, nhưng khi tôi nói nhức đầu, xin thuốc uống thì chủ nhà bảo đưa tiền mới đi mua thuốc giùm. Chủ bên này nói phải đưa công ty bên Việt Nam 1.400 SR (tương đương khoảng 400 USD) công ty mới đưa người sang”.

Theo chị Chi, do không quen đồ ăn, chị xin nấu ăn riêng, chủ nhà không đồng ý. “Ở đây, mỗi ngày chủ chỉ cho ăn một lần. Đói quá nên sức khỏe tôi ngày càng giảm, sụt cân liên tục. Lúc đi tôi hơn 50kg, giờ chỉ còn 40 kg. Tôi rất mệt mỏi và muốn về nhà nhưng chủ nhà đã giữ toàn bộ giấy tờ. Một lần, tôi gọi điện thoại cho giám đốc Thi thì ông ấy nói muốn về phải đền HĐ 4.000 USD. Số tiền này quá lớn, tôi lấy đâu ra. Ở bên này, tôi cũng gặp một số nữ giúp việc nhà người Thanh Hóa (đi theo công ty khác), cũng khổ như tôi. Hiện tôi rất muốn được về với gia đình, mong các cơ quan chức năng giúp đỡ”, chị Chi nói trong nước mắt.

Đại diện công ty yêu cầu người nhà chị Lan Chi (ngồi)viết bảng tường trình

Ai chịu trách nhiệm?

Chiều 17/2, làm việc với PV và người nhà chị Lan Chi, ông Huỳnh Quốc Anh - Phó giám đốc Công ty INTIME cho biết, dựa trên những lời của NLĐ (tức chị Lan Chi nói) thì chưa có cơ sở chứng minh công ty đưa NLĐ ra sân bay mới ép ký HĐ. Theo ông Quốc Anh, trước khi bay, công ty mời NLĐ lên trước cả tuần lễ để giải thích cặn kẽ và hỏi rõ có muốn đi theo những điều khoản HĐ đó không; nếu từ chối không đi, NLĐ chỉ phải trả những khoản mà công ty bỏ ra ứng trước, cụ thể là tiền khám sức khỏe, chi phí làm visa… (nếu có) chứ công ty không ép buộc ai. Những thông tin NLĐ đưa ra cần thời gian để xác minh. Tuy nhiên, khi chúng tôi đề nghị được xem HĐLĐ để xác minh thực tế thì ông Quốc Anh yêu cầu phải có văn bản, công ty hẹn rồi mời lên cung cấp thông tin sau.

Đặt vấn đề nếu phản ánh của chị Chi là có thật, phía công ty giải quyết thế nào? Ông Quốc Anh cho rằng, thường công ty sẽ cho NLĐ ngưng làm việc với chủ nhà đó, chuyển sang chủ nhà khác. Trường hợp NLĐ không muốn làm nữa, công ty sẽ tìm cách cho về. Ông Quốc Anh cũng không thừa nhận thông tin nếu muốn về nước phải đền HĐ 4.000 USD. Tuy nhiên, tùy trường hợp, NLĐ phải đền bù cho công ty một khoản chi phí nhất định.

Em gái của chị Đặng Thị Lan Chi mong muốn cơ quan chức năng hỗ trợ để chị Chi được về nước

Trao đổi về vấn đề này, ông Đào Công Hải, Phó cục trưởng Cục Quản lý LĐ ngoài nước, Bộ LĐ-TB-XH cho biết: Công ty cổ phần đầu tư thương mại và nhân lực quốc tế INTIME có giấy phép đưa LĐ đi nước ngoài. Theo quy định, tất cả những vấn đề liên quan đến NLĐ và công ty cung ứng LĐ hai bên phải thương thảo, giải quyết tranh chấp trước. Nếu không được, một trong hai bên viết đơn lên Cục đề nghị xử lý. Nếu sự cố tranh chấp xảy ra ở nước ngoài liên quan đến chủ sử dụng LĐ, Cục sẽ chỉ đạo Ban quản lý LĐ bên đó để đề nghị can thiệp. Tuy nhiên, trách nhiệm đầu tiên thuộc về công ty ký HĐ với NLĐ. Nếu giải quyết chưa thỏa đáng thì một trong hai bên có thể khởi kiện ra tòa. Theo ông Hải, người nhà của chị Chi nên gửi đơn trực tiếp đến Cục Quản lý LĐ ngoài nước để Cục chỉ đạo kiểm tra, xác minh. Nếu những vấn đề chị Chi phản ánh như muốn về nước phải nộp 4.000 USD, giờ giấc làm việc khác với HĐ… là chính xác, Cục sẽ chỉ đạo Ban quản lý LĐ ở Ả rập xem xét, yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ. Nếu không thực hiện, sẽ đề xuất bảo lãnh NLĐ về nước và có hướng xử lý tiếp.

Trong khi chờ các bên liên quan… giải quyết, thân phận những người đi xuất khẩu LĐ như chị Lan Chi sẽ ra sao, những rủi ro sắp tới ai sẽ gánh chịu?

 Quỳnh Mai