Tiệm tạp hóa không "ngán" siêu thị mini

Gần đây, các cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini xuất hiện ngày càng nhiều và trở thành một kênh bán lẻ được người tiêu dùng ưa chuộng. Dẫu vậy, tiệm tạp hóa truyền thống tại TP.HCM cũng không kém cạnh trong cuộc đua giành thị phần.

Ra ngõ đụng... siêu thị mini

Đang tìm hiểu căn hộ ở chung cư Lê Thành (Q.Bình Tân, TP.HCM), chị Kiều Thanh khá bất ngờ vì khu vực này có gần chục siêu thị mini, cửa hàng tiện ích của các thương hiệu như Vinmart+, Zakka Mart, Circle K, Co.op Food, Shop&Go… “Các siêu thị này mở liền kề. Có nhiều điểm diện tích không lớn, hàng hóa cũng nghèo nàn nhưng vẫn có mác “ông lớn”.

Theo kết quả khảo sát của Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen Việt Nam, trong ba năm gần đây, tốc độ tăng trưởng của cửa hàng tiện ích và siêu thị mini tại Việt Nam lên đến 200%, từ 1.000 cửa hàng năm 2012 tăng lên 2.000 cửa hàng vào cuối năm 2015. Tuy vậy, kênh bán lẻ hiện đại này vẫn là sân chơi chính của các đại gia ngoại.

Cửa hàng tiện lợi nhượng quyền đầu tiên của Co.op Food tạo điều kiện cho người dân có nhu cầu kinh doanh liên kết phát triển hệ thống bán lẻ nội địa

Gần đây nhất, Hà Nội và TP.HCM đón thêm chuỗi cửa hàng tiện lợi Ilahui đến từ Hàn Quốc. Đại diện thương hiệu này cho biết, trong quý IV năm nay sẽ nhân lên 6-8 cửa hàng và 5 năm tới, Ilahui sẽ có ít nhất 200 cửa hàng khắp nước.

Trong khi đó, B’smart đang sở hữu hơn 147 cửa hàng tiện ích tại TP.HCM, dự tính sẽ tăng thêm 100 cửa hàng trong thời gian tới.

Còn Circle K đã phát triển hơn 150 cửa hàng và tiếp tục đầu tư để đạt 500 cửa hàng vào năm 2018… Các thương hiệu nội cũng cố tăng tốc trên sân nhà.

Chuỗi cửa hàng tiện ích Vinmart+ đến thời điểm này đạt gần 1.000 điểm và đang cố chạy đua để đạt 3.000 điểm vào cuối năm nay.

Công ty TNHH Thực phẩm Saigon Co.op (Co.op Food) đã khai trương Co.op Food thứ 98 tại số 7 Thanh Đa, Q.Bình Thạnh hồi đầu tháng Chín. Đây là cửa hàng thực phẩm an toàn tiện lợi đầu tiên kinh doanh theo hình thức nhượng quyền thương hiệu.

Ông Nguyễn Anh Đức, Phó tổng giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) cho biết, Saigon Co.op dự kiến, trong giai đoạn 2017-2020 sẽ phát triển thêm từ 30-50 cửa hàng tiện lợi Co.op Food, triển khai liên kết và nhượng quyền với các cửa hàng tạp hóa truyền thống (từ 60-80 điểm bán mỗi năm). Tổng công ty Thương mại Sài Gòn (Satra) cũng có kế hoạch mỗi năm phát triển từ 20-30 cửa hàng Satra Foods tại TP.HCM…

Tiệm tạp hóa tung chiêu

Trước sự tấn công ồ ạt của kênh bán hàng hiện đại, các tiệm tạp hóa cũng không ngừng được mở ra và “ngấm ngầm” cải tiến. Anh Vũ Văn Hưng (ngụ cư xá Thanh Đa, Q.Bình Thạnh, TP.HCM) vừa khai trương tiệm bách hóa mang tên mình cho biết: “Nhiều người khuyên tôi không nên vì lo không cạnh tranh được với cửa hàng hiện đại. Dẫu vậy, tôi vẫn quyết tâm bởi thấy tiềm năng chưa khai thác hết của kênh bán hàng này. Bên cạnh hàng hóa đều có thương hiệu, giá cả niêm yết rõ ràng; mua hàng được xuất hóa đơn, khuyến mãi hấp dẫn… lợi thế lớn nhất là “quen mặt”, có lúc khách mua hàng vượt quá số tiền đem theo, tôi đều cho thiếu… Mua hàng còn được “tám”, chia sẻ chuyện gia đình, con cái. Đây là những “cái tình” mà cửa hàng tiện lợi không có được”.

Một tiệm tạp hóa Thanh Niên (P. Thạnh Xuân, Q.12) thiết kế hiện đại thu hút khách

Chị Trần Thị Châu - chủ tiệm tạp hóa Minh Châu (xã Bình Mỹ, H.Củ Chi, TP.HCM) vừa cải tạo lại tiệm bằng cách đóng thêm quầy kệ, sắp xếp lại hàng hóa, lắp cửa kính, gắn máy lạnh. Nhân viên luôn niềm nở, nhỏ nhẹ với khách hàng. Tại đây, khách có nhu cầu tìm cây kim, sợi chỉ, đồ chơi đến rau củ, thịt cá đều có đủ. Khách hàng lúc nào cũng đông, đủ mọi lứa tuổi, trẻ em, phụ nữ, người già…

“Bà nội trợ khi mua hàng ở tiệm tạp hóa thường chọn sản phẩm gói nhỏ. Còn vào siêu thị lại mua gói lớn, mua nhiều để nhận quà đính kèm. Vì vậy tôi chủ động giảm giá, tặng quà, thỏa thuận với nhà cung cấp để xin phí trưng bày giống như các siêu thị” - chị Châu nói.

Theo chị Châu, ở các huyện vùng ven, tiệm tạp hóa và chợ truyền thống vẫn đóng vai trò chủ đạo, nhưng không vì thế mà chủ tiệm ỷ lại. Nhiều tiệm đầu tư máy tính tiền, kiểm tra xuất xứ bằng mã vạch, có cả dụng cụ kiểm tra thực phẩm tươi sống…

Mặc dù bị “bao vây” bởi vô số cửa hàng tiện lợi, nhưng chị Đào Thị Thanh Hương, kinh doanh tạp hóa trong chung cư trên đường Âu Cơ (Q.Tân Phú, TP.HCM) vẫn không hề nao núng. Chị kể, khách hàng than phiền “giận” cửa hàng tiện ích bởi nếu không vào lựa hàng, có kêu “rã họng” cũng không ai ra; mua hàng rồi đợi giao, có khi cuối ngày mới thấy… Chị Hương ngộ ra, đây chính là “bất tiện” của các chuỗi cửa hàng này.

Chị tặng vé gửi xe miễn phí tại chung cư cho khách mua hàng. Với khách mới, chị Hương luôn có quà tri ân dịp tết, sinh nhật. Chị còn tận dụng facebook, zalo để giới thiệu hàng mới, các chương trình giảm giá, quà tặng.

Bà Minh (chủ tiệm tạp hóa trên đường Phan Đăng Lưu, Q.Phú Nhuận) còn có “chiêu độc” hơn: “Khách chỉ đến vài lần là tôi nhớ mặt, nắm được thói quen. Khi khách dừng xe là tôi biết họ cần gì, sản phẩm ra sao, đồng thời tư vấn hàng tốt xấu, thật giả. Chỉ một cuộc điện thoại, dù mua nhiều hay ít, tôi cũng giao hàng tận nơi, nhanh chóng. Tôi còn có nhiều đặc sản quê, món ngon vùng miền nhằm thay đổi khẩu vị “thượng đế”; chính sách đổi trả, bán hàng đúng giá là điều tất nhiên. Theo tôi, cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini hầu như không có điều này”.

“Mạnh vì gạo, bạo vì tiền” ?

Thống kê của Bộ Công thương mới đây cho thấy, phần lớn các siêu thị và trung tâm thương mại chỉ tập trung tại thành phố lớn và khu vực nội thành. Ông Phạm Ngọc Hưng - Phó chủ tịch thường trực Hiệp Hội Doanh nghiệp TP.HCM cho biết: “Mặc dù phải cạnh tranh rất nhiều nhưng theo tôi, kênh bán hàng truyền thống (chợ, cửa hàng tạp hóa) nếu không muốn bật khỏi thị trường thì cần thay đổi từ chất lượng sản phẩm đến cung cách phục vụ.

Trong đó đặc biệt chú trọng khai thác tiềm năng thị trường nông thôn. Cửa hàng bán lẻ truyền thống cũng phải biết cách quản lý tốt hơn để giảm số lượng hàng hóa tồn kho, hàng thất thoát. Sử dụng một phần mềm bán hàng đơn giản với chi phí tiết kiệm sẽ giúp chủ tiệm tạp hóa quản lý tốt cửa hàng của mình”.

Theo Nielsen, hệ thống siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi dù có tăng nhanh trong thời gian qua song cũng vẫn còn tới 70% dân số sống ở nông thôn mà kênh hiện đại chưa thể chạm tới. Ngay ở các khu đô thị lớn, một bộ phận dân cư vẫn chọn cửa hàng tạp hóa.

Ông Vaughan Ryan - Tổng giám đốc Nielsen Việt Nam cho rằng: “Trong một thị trường có đến hơn 1,3 triệu cửa hàng kinh doanh truyền thống như Việt Nam, việc đưa sản phẩm vào tất cả các cửa tiệm là một thách thức”.

Chuyên gia kinh tế - TS Đoàn Đình Hùng cũng chia sẻ: “Các chuỗi cửa hàng tiện lợi dù là trong nước hay nước ngoài khi muốn kinh doanh ở Việt Nam cần phải thấu hiểu văn hóa mua sắm người Việt.

Ở nước ngoài, chuyện các ông Tây thả bộ từ các căn hộ trên cao xuống mua hàng ở các cửa hàng tiện lợi gần nhà rất phổ biến. Nhưng ở Việt Nam, người đi chợ chủ yếu là các bà, các cô, mà thói quen của họ lại thích lang thang ở chợ để “tám” với người bán hàng, hoặc vào siêu thị rộng rãi để tha hồ ngắm nghía, chọn lựa.

Đây cũng là chỗ “chết” của các chuỗi cửa hàng tiện lợi ở Việt Nam nếu không thấu hiểu những thói quen này".

Theo các chuyên gia thị trường, ở Việt Nam hiện có hai mô hình chính là cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini. Tuy có nhiều điểm tương đồng nhưng khác biệt trong việc cung cấp các dịch vụ bên trong cửa tiệm cũng như chủng loại sản phẩm. Chẳng hạn các chuỗi cửa hàng tiện ích tập trung cung cấp các sản phẩm thuận tiện cho việc mang đi như bán đồ ăn và thức uống có thể sử dụng ngay; cung cấp không gian để khách hàng có thể ăn uống ngay tại cửa tiệm và các dịch vụ thanh toán hóa đơn kèm theo, hoạt động 24/24. Còn siêu thị mini lại là nơi giống như một siêu thị thu nhỏ. Chuỗi siêu thị này là nơi cung cấp các sản phẩm thực phẩm tươi sống mỗi ngày, phù hợp với nhu cầu của các bà nội trợ, phụ nữ và người lớn tuổi.

Lê Thành