Tiệm tạp hóa bà Nghiên

Tiệm tạp hóa nép mình bên ngã tư đường làng (thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh). Ngày tôi còn nhỏ xíu, chừng lên 5, lên 6 tuổi. Tôi cùng với mấy đứa bạn trong xóm hay chơi tha thẩn quanh tiệm.

Bà Nghiên dáng người nhỏ nhắn, khuôn mặt hiền từ, tai bà đeo đôi khuyên bạc. Tiệm của bà chỉ có 1 chiếc tủ kính. 4 chân tủ được kê trên 4 cái chén đựng nước, để bảo vệ chân tủ khỏi mối mọt, kiến. Tiệm bán rất nhiều thứ lặt vặt: kim chỉ, dây thun, trà, thuốc lá… Nhưng bọn trẻ con chúng tôi thường chú ý trong tủ kính của bà những loại kẹo: kẹo mè, kẹo đầu tây, kẹo gôm, kẹo dồi…

Kẹo mè hình bầu dục, nhỏ bằng ngón tay cái người lớn, màu trắng đục, xung quanh được rắc hạt mè phủ kín. Kẹo đầu tây có hình như chiếc mũ cối, màu hơi vàng, bên trong có nhân đậu xanh, ăn mát mát. Kẹo gôm nhỏ xíu, hình vuông, mềm như cục gôm, màu đỏ đậm, xung quanh phết những hạt đường trăng trắng. Kẹo gôm nhỏ nên rẻ nhất. Tờ tiền 100 đồng nhỏ màu xanh hồi thập niên 1990 mua được 4 cái kẹo gôm. Kẹo dồi màu trắng bọc bên trong nhân đậu phộng pha đường, y hệt như miếng dồi heo. Kẹo dồi cứng lắm, ăn phải ngậm cho mạch nha tan dần chứ không nhai được.

Tiệm tạp hóa của bà Nghiên từ năm 1991, giờ vẫn còn, do cháu nội của bà đứng bán

Tôi ở với ông bà ngoại. Cuối tuần mẹ đi công tác về, cho tôi mấy đồng tiền lẻ. Tôi kéo lũ bạn chạy ra tiệm bà Nghiên mua mỗi loại kẹo 100 đồng. Bà Nghiên trao kẹo rồi mỉm cười, cất tiền vào lon sắt. Lũ bạn chìa bàn tay nhỏ xíu ra xin: “Na cho tớ 1 cái, chiều tớ cho Na vào nhà tớ chơi”. Ừ thì cho mỗi đứa 1 cái, nhưng đứa nào làm thất ý là đòi lại đấy!

Kẹo cao su bọn tôi ăn tiết kiệm lắm. Đầu tiên là hít hà mùi thơm từ chiếc kẹo, tôi bấu cho mỗi đứa 1 mẩu nhỏ xíu, cho vào miệng, nghe vị ngọt tan dần nơi đầu lưỡi. Giá mà thời gian và cuộc đời cũng được tiết kiệm như chiếc kẹo cao su ấy, chắc hẳn tuổi thơ của chúng ta sẽ dài ra. Niềm hạnh phúc trẻ con vẫn ngọt ngào còn đó, chẳng vội qua mau.

Tiệm bà Nghiên còn bán cả dầu lửa và rượu. Hồi đấy, làng quê vẫn nghèo, lúc nào cần ánh sáng rõ, mọi người mới bật đèn. Bà có cái gáo bằng tre có tay cầm. Cái gáo múc vừa đủ 1 cút dầu lửa. Tôi cũng không biết 1 cút là đơn vị đo lường như thế nào, nhưng chắc đó là đơn vị nhỏ nhất, bằng nửa cái chén ăn cơm nếu đổ dầu ra. Ông tôi hay sai tôi đi mua rượu mỗi khi đến bữa ăn.

Ông bảo: “Na, chạy ù ra quán bà Nghiên mua cho ông cút rượu”. Nói rồi, ông đưa cho tôi cái chai thủy tinh nhỏ xíu và 500 đồng. Tôi chân trần, đội nón chạy ngược ra ngã tư, rẽ vào tiệm bà Nghiên. Bà Nghiên lấy cái gáo bằng tre, đút vừa miệng can rượu lớn, múc ra thứ rượu sóng sánh, thơm thơm mùi men ủ. 1 cút rượu làm cho ông ửng đỏ làn da rồi cười khà khà bên mâm cơm gia đình chỉ có canh rau với cà pháo muối.

Ông cạo cơm cháy làm mồi nhắm. Cơm cháy nấu bằng nồi gang giòn rụm, thơm phức; tôi thấy thèm nên cũng xin ông 1 mẩu nhỏ. Ông bảo: “Răng Na khỏe nên nhai nghe ngon quá”. Tôi nhớ như in những ký ức đó cho tới tận bây giờ. 

Bà Nghiên năm nay đã 102 tuổi. Bà vẫn khỏe, lúc rảnh vẫn thường ngồi khâu quạt giấy

Lũ trẻ chúng tôi thân thiết với bà Nghiên. Bà bận bán hàng nên ít kể chuyện cho chúng tôi nghe, nhưng bà thương mấy đứa nhỏ thèm kẹo ngọt, thỉnh thoảng bà hay dúi cho chúng tôi mẩu bánh tráng vỡ. Những lúc hạnh phúc như thế, bọn chúng tôi lại ngồi chia nhau ăn. Nghe vị ngon, béo ngậy tan trong miệng, nghe tuổi thơ thổn thức dư vị ngọt ngào, ấm áp. Bất kể đó là mùa nào trong năm, chẳng có lạnh giá hay nóng bức, chỉ có tình thương như miền cổ tích trào dâng nơi đáy tim.

Bà Nghiên nay đã 102 tuổi. Gia đình bà vừa làm tiệc chúc thọ, mừng bà trăm tuổi. Bà vẫn nghiền bột cho trẻ em, lúc rảnh rỗi bà ngồi khâu quạt giấy. Quạt của bà đường chỉ đều tay, rất khéo. Mỗi lúc gặp bà, tôi cảm giác bồi hồi, như gặp lại tuổi thơ ngày ấy. 

Thanh Nga