Thủy điện coi thường chính quyền, gây hại cho dân

 Theo phản ánh của hàng trăm hộ dân ở hai làng O3 và Đák Tra (xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định), từ khi thi công Nhà máy thủy điện Vĩnh Sơn 5 (năm 2009) (đóng trên địa bàn xã Vĩnh Kim, do Công ty CP thủy điện Vĩnh Sơn làm chủ đầu tư) đến khi nhà máy vận hành (năm 2014), người dân phải sống trong cảnh thiếu nước sản xuất, sinh hoạt do nhà máy chặn dòng sông Kôn.

Dân làng Đák Tra phải dùng ống nước nhỏ dẫn nước trên núi về sử dụng.

“Nhà máy chặn dòng khiến nước sông trơ đáy, cạn kiệt nên các mạch giếng bị đứt, nước uống cho người, gia súc thiếu. 100 hộ dân ở đây chịu ảnh hưởng lớn do việc thủy điện ngăn dòng, giành nước của dân”, ông Bá Chẩn, Bí thư chi bộ làng Đák Tra bức xúc nói.

Chủ tịch UBND xã Vĩnh Kim, ông Lê Công Chính, cho biết, nhà máy ngăn dòng, khiến đoạn sông Kôn cấp nước sinh hoạt, sản xuất cho hai làng O3 và Đák Tra trơ đáy. Khi người dân phản ánh, đoàn kiểm tra về, nhà máy xả nước để kiểm tra, sau đó lại ngăn dòng như cũ. Vào ngày 8 và 9/7 vừa qua, bức xúc vấn đề nước sinh hoạt, dân làng O3 đã kéo lên đập thủy điện, kiên quyết đòi dỡ đập. Nghe thông tin này, ngày 14/7, UBND xã Vĩnh Kim phải tổ chức cuộc họp khẩn yêu cầu đơn vị chủ quản giải quyết gấp, tránh tình trạng mất an ninh xảy ra.

Mất nguồn nước ngầm, các giếng nước tại khu vực trung tâm xã Vĩnh Kim cạn khô, ô nhiễm, không sử dụng được; hơn 200 học sinh, giáo viên của Trường Tiểu học và THCS bán trú xã Vĩnh Kim cùng hàng trăm người dân ở đây phải sử dụng nguồn nước không hợp vệ sinh do phía thủy điện cung cấp.

“Lúc nhà máy vận hành, họ bơm nước từ một ao nước tù, trước đây là cửa hầm phụ tuyến đường hầm của thủy điện được chặn lại cấp cho dân, dù nước này rất mất vệ sinh. Hầm nước tù này không được xây dựng kè chắn, che đậy. Mưa xuống, nước từ bề mặt, từ các nương rẫy của bà con chảy xuống mang theo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, rất nguy hại. UBND xã đã nhiều lần làm việc với đơn vị chủ quản về vấn đề này, nhưng vẫn chưa được giải quyết”, ông Chính cho hay.

Tháng 5/2014, UBND huyện Vĩnh Thạnh thành lập đoàn kiểm tra liên ngành lấy mẫu nước đưa đi xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm khẳng định mẫu nước không đảm bảo vệ sinh. Đoàn kiểm tra yêu cầu UBND xã Vĩnh Kim thông báo và yêu cầu người dân sử dụng nước qua bộ lọc, phục vụ tắm giặt chứ không sử dụng ăn, uống.

Trao đổi về vấn đề này, Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, ông Trần Quốc Lại khẳng định nhà máy thủy điện Vĩnh Sơn 5 đóng trên địa bàn xã Vĩnh Kim gây ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân.

Ông Lại cho biết, trong quá trình thi công, nhà máy không thực hiện tốt việc bảo vệ môi trường. Năm 2012 UBND tỉnh Bình Định đã đình chỉ thi công, yêu cầu khắc phục. Sau đó, Công ty CP đầu tư Vĩnh Sơn tiến hành quy hoạch lại các bãi thải, đánh giá lại tác động môi trường nhưng việc khắc phục vẫn cầm chừng.

“Công ty xúc dọn, san gạt mặt bằng các vị trí đổ thải sai quy định và gia cố mé ta-luy để chống xói lở bờ sông Kôn bảo vệ làng O3. Cơn lũ lịch sử 2013 cuốn trôi, sạt lở toàn bộ kè, gây xói lở vào làng và cuốn trôi 3 ngôi nhà. Phía thủy điện cho rằng lũ lớn tràn về là nguyên nhân làm trôi 3 ngôi nhà ở làng O3. Nhưng theo đánh giá của huyện, nguyên nhân chính là do việc xây dựng đập dâng thủy điện Vĩnh Sơn 5 không có kè chống xói lở sau đập, khi lũ về, tạo nên những cột sóng đập vào 2 bên bờ sông gây xói lở vào khu dân cư, cuốn trôi 3 nhà dân như đã nói trên”, ông Lại cho biết.

Tại làng Đăk Tra, khi tiến hành thi công, phía nhà máy tự ý phá vỡ cây cầu để đào kênh xả của nhà máy mà không báo cáo cho chính quyền địa phương và cơ quan chức năng. Thêm vào đó, việc gia cố, san lấp mặt bằng, hệ thống bảo vệ, chống xói lở... không đảm bảo.

“Việc chủ đầu tư không lập hồ sơ thiết kế gửi UBND huyện tham gia, hiện đang tự ý thi công là không chấp hành ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh. Chúng tôi đặc biệt yêu cầu đập chứa nước thủy điện Vĩnh Sơn 5 phải xả 1 lưu lượng nước nhất định xuống sông Kôn đoạn từ chân đập hồ chứa nước thủy điện Vĩnh Sơn 5 xuống suối Nước Mật đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của người dân. Hiện nay trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh có nhiều nhà máy thủy điện đang hoạt động gồm Vĩnh Sơn, Sông Hinh, Trà Xom, Vĩnh Sơn 5…nhưng 2 năm nay, không đơn vị nào thực hiện nghĩa vụ đầu tư sửa chữa tuyến đường đi lên Vĩnh Sơn mà tỉnh đã giao cho huyện quản lý. Nếu năm nay không sửa kịp thời, tuyến đường hư hỏng thêm phải mất cả trăm tỉ đồng sửa chữa”, ông Lại bức xúc.

Thu Dịu