Thương một mùa năng

Năng được bày bán dọc đường - Ảnh: P.D

Dạo này mưa nhiều, đất trời chìm trong một màu xám xịt. Không khí ẩm ương đó khiến ai cũng chùng chình biếng lười chẳng muốn đi đâu. Anh Hai tôi đi xuống mấy huyện xa công tác về hồ hởi khoe: “Hai mới mua được năng ngon lắm”.

Nhìn bó năng còn tươi rờn, tôi và má như gặp lại người quen. Chà, lâu rồi mới ăn lại món này, vị chỉ còn mang máng nhớ. Tôi quên luôn mùa mưa cũng là mùa năng. Cây năng (năn bộp) là loại rau mọc hoang trên đồng bãi ưa nước. Càng mưa chúng càng vươn cao xanh tốt. 

Hồi đó, năng là món ăn của người nghèo - những người siêng năng tận dụng mọi đặc ân đất trời ban cho. Đi làm đồng về nán lại bẻ một mớ năng cho bữa cơm thêm vị. Giờ, năng bước vô nhà hàng như một loại đặc sản đầy ký ức đồng quê, giá có nơi lên tới cả trăm ngàn một ký, muốn mua cũng không dễ. 

Thương là thương cái hồi xưa đó, nhà tôi còn ở trong Kế Sách, tới mùa năng, dì Hui - bạn mẹ tôi - thường ghé qua cho mấy bó năng. Cái thời vất vả, ai cũng khó khăn như ai, có được thứ gì ngon đều san sẻ chia phần. Quý là quý ở tấm lòng. Cũng lâu không giữ liên lạc, tôi không biết dì có còn ở chỗ cũ hay đã dọn đi nơi khác. Người không như năng, chịu bao khắc nghiệt vẫn bám miết đồng ruộng dù nhiễm phèn đất bạc. Cuộc sống xô đẩy con người tứ phía nhưng tôi tin một ngày, người với người rồi sẽ gặp lại nhau, như bây giờ tôi gặp lại những bó năng này. 

Gõ vào thân năng, bạn sẽ nghe tiếng bộp bộp phát ra - Ảnh: P.D

Năng bộp là những cọng dài như cây đũa bếp nhuộm màu nâu đất quê, nhìn dễ bị đánh giá thấp như những loài cỏ dại khác. Gõ vào thân năng, bạn sẽ nghe tiếng bộp bộp phát ra. Khi dùng dao rạch dọc để lột bỏ lớp vỏ nâu như một chiếc áo ám bụi kia, ta thấy những thân năng trắng ngần ngả xanh nhạt nhìn thôi đã ưng mắt. Một rổ năng non giòn khiến ta nhìn là thèm bữa cơm  ấm nóng. 

Năng làm được nhiều món ngon nhưng với nhà tôi, ngon nhất là năng xào tép và năng nấu canh chua. Có lẽ vì đã lâu mới gặp, nơi lưỡi tôi chỉ còn vị canh chua rau muống, canh chua bắp chuối hay canh chua điên điển, canh chua lục bình… Tôi không tài nào nhớ nổi vị canh năng. 

Tôi ngồi phụ mẹ giúp năng cởi bỏ lớp áo nhọc nhằn để hiện nguyên vẻ đẹp. Tép và cá mẹ đã mua sẵn, chờ làm xong năng là chế biến. Món năng xào cũng dễ làm, chỉ cần bắc chảo lên, phi hành tỏi cho thơm rồi bỏ tép vô xào chín. Nhớ phải để tép chín rồi mới thả năng non vô, xào sơ là được bởi năng chín quá mất ngon. 

Phải chăng vì năng vốn là loại cỏ hoang dại phóng khoáng nên món nào từ năng cũng không quá cầu kỳ? Hay chính sự giản dị làm nên món ngon? Vị năng đặc trưng giòn mát, ngọt nhẹ, không hợp với quá nhiều gia vị. Đặc biệt, với món canh chua năng, đừng cho tỏi phi vô như món xào. Nếu không, mùi sẽ át đi vị năng thanh nhẹ. Món canh chua khá đơn giản: cho nước cốt me đã lọc hột vô, nêm nếm vừa ăn, thả cá vào nấu chín. Cuối cùng là năng xuất hiện như nhân vật chính. Chỉ cần chờ một chút là ăn được rồi, để lâu chín rục sẽ không ngon. 

Năng xào tép - Ảnh: Internet

Bữa cơm dọn ra giữa lúc cơn mưa quay lại, rì rào, ầm ĩ hơn. Vậy nhưng chẳng ai phiền lòng chuyện mưa gió ẩm ương khi đã có mâm cơm ấm nóng, nhất là cái lạnh lại khiến mọi thứ ngon lành hơn. Năng xào giòn giòn, nhẹ nhàng kết hợp với tép bạc ngọt thịt, ăn một đũa lùa nửa chén cơm. Nhưng chớ vội vàng, nhớ để bụng húp chén canh chua. Để tôn vị của năng, mẹ giảm đường nên món canh vừa chua gắt hơn bình thường lại vừa đặc biệt khi có năng xôm xốp dằn lại. Cá lóc mẹ dành nửa con để nấu canh, nửa còn lại kho mặn, rất hợp để làm món ăn kèm 2 món có năng. Hít hà mấy hơi, bụng no căng vẫn còn thòm thèm. 

Anh Hai nói trên đường về, anh còn thấy người ta bán năng ngâm dưa chua, để mai mốt anh mua. Năng làm được nhiều món, ăn sống hay trộn gỏi cũng ngon nhưng nên cẩn thận nếu nhà bạn toàn người bụng yếu. Má kêu lâu lâu hãy mua một lần, để mình còn biết thèm, biết nhớ. Cái gì nhiều quá đâm ngán, như người nói nhiều nói dư thành ra nói dở. Tôi với anh Hai gật gù, thôi hẹn năng lâu lâu gặp một đôi lần. 

Nghe nói bây giờ, người ta đã trồng năng để tăng thu nhập. Buồn một chút vì giá năng lên mà lương lao động vẫn vậy, còn lại mừng mừng khi năng từ hoang dại đã giúp bao gia đình có chén cơm ăn. Năng đi khỏi bãi đồng, vô nhà hàng chễm chệ, để khi ai đó nhai năng giòn kêu bộp bộp, chợt nhớ ra đồng quê đã nhạt trong người… 

Phát Dương