Thương lái lúa gạo sẽ phải có "giấy phép hành nghề"?

Theo ông Lê Đức Thịnh - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT), mỗi năm vùng đồng bằng sông Cửu Long gieo trồng khoảng 7,24 triệu ha lúa, năng suất bình quân 6,24 tấn/ha, tổng sản lượng hơn 24,3 triệu tấn lúa.

Qua thống kê cho thấy, lâu nay nông dân bán lúa trực tiếp cho doanh nghiệp chế biến xuất khẩu chiếm 12,1% tổng sản lượng lúa; bán cho các hợp tác xã chiếm 37,5% để hợp tác xã phân phối lại cho các doanh nghiệp; bán cho thương lái chiếm tới 49,5%; số còn lại bán cho nhà máy xay xát.

Như vậy, thương lái là lực lượng đóng vai trò quan trọng trong thu mua lúa hàng hóa từ nông dân, sau khi thu hoạch trên đồng ruộng, sau đó mang đi xay xát và cung ứng cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Trong khi các hợp tác xã nông nghiệp dù có tham gia nhưng còn hạn chế, và chưa phát huy vai trò trong liên kết tiêu thụ lúa gạo.

Thương lái thu mua lúa hàng hóa trong dân ở vùng nông thôn tỉnh Trà Vinh

Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sóc Trăng cho hay, đất trồng lúa của tỉnh hơn 147.681 ha, với sản lượng hàng năm 2,1 triệu tấn.

Về tiêu thụ lúa gạo hiện nay, nông dân bán lúa phổ biến thông qua môi giới trung gian tại địa phương, hoặc môi giới trung gian trong vùng để giao dịch với thương lái. Việc mua bán lúa giữa nông dân với thương lái thông qua môi giới trung gian chủ yếu là giao dịch thỏa thuận tín nhiệm.

Trong chuỗi liên kết tiêu thụ lúa gạo, thương lái là bên cung cấp thông tin nhu cầu về chủng loại giống lúa, sản lượng cần và giá thu mua lúa tươi theo từng thời điểm thông qua môi giới.

Khi nhận được thông tin phản hồi từ môi giới, thương lái sẽ khảo sát đồng ruộng trước thời điểm thu hoạch 10-12 ngày. Ngay sau khảo sát thì thương lái đặt cọc mua bán lúa với nông dân.

Ưu điểm của thương lái là linh hoạt về giá thỏa thuận thu mua lúa với nông dân. Thương lái tự quyết và chịu trách nhiệm về hiệu quả kinh doanh của mình, không bị lệ thuộc vào tập thể như công ty, doanh nghiệp, tập đoàn…

Thương lái mua lúa trong dân linh hoạt giá cả, nhanh lẹ... nên nông dân thích bán cho thương lái.

Ông Trần Minh Hải - Phó hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT) nhận định, thương lái là lực lượng có đầy đủ thông tin về thời điểm thu hoạch lúa.

Thương lái nắm bắt đội ngũ máy gặt đập liên hợp, ghe chở lúa, thời gian đóng mở cống thủy lợi để vận chuyển lúa, và có nguồn lực tài chính để mua lúa trong dân. Do đó, nhiều nông dân và doanh nghiệp thích mua bán lúa gạo với thương lái hơn là hợp tác xã, bởi thương lái nhanh nhẹn, làm theo yêu cầu mà doanh nghiệp cần.

Vì vậy, trong đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao ở đồng bằng sông Cửu Long hiện nay, cần phối hợp tốt với thương lái sẽ giúp chuỗi giá trị lúa gạo vận hành tốt hơn.

Thương lái đưa ghe vào các vùng nông thôn Đồng Tháp thu mua lúa cho bà con. Sự năng động của đội ngũ thương lái cần được phát huy trong đề án 1 triệu ha lúa ở ĐBSCL.

Ông Hải đề xuất, ngành chức năng nên nghiên cứu việc cấp giấy chứng nhận hành nghề cho thương lái. Khi thương lái tham gia chuỗi giá trị lúa gạo thì được đăng ký hành nghề, cách làm này cũng nhằm giúp phân biệt thương lái tốt và thương lái chưa tốt.

Thương lái cần được xem là đối tác đồng hành với nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Khuyến khích tập hợp thương lái vào các nhóm, câu lạc bộ trên cơ sở tự nguyện, để cùng trao đổi kinh nghiệm, cùng tiếp cận các nội dung tập huấn, hướng dẫn về kỹ thuật trong bảo quản, vận chuyển, chế biến lúa gạo bảo đảm chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm…

Huỳnh Trọng