'Thung lũng ung thư' và những cái chết âm thầm

Thị trấn Reserve, bang Louisiana (Mỹ) có gì? Khoảng 10.000 dân thuộc tầng lớp lao động, nhà máy hóa chất và những con người đấu tranh để có bầu không khí sạch, hằng ngày phải chứng kiến từng sự sống bị hủy diệt. 

Nơi đây, Mary Hampton đã ngậm ngùi tiễn đưa người thân lìa đời vì ung thư. Bên trái nhà bà là nhà của người anh trai, cũng đã qua đời vì ung thư. Nhà kế bên cũng có một người vợ chết vì ung thư. Bên kia đường, người hàng xóm của Mary mất cách đây không lâu…

Người dân Reserve phản đối thải chloroprene ra môi trường

Danh sách người chết ngày càng dài và chính Mary cũng không biết tương lai mình sẽ ra sao: “Điều tồi tệ nhất trong đời là chứng kiến người mình thương yêu vật vã trong cơn đau rồi chết mà mình chỉ có thể ngồi nhìn, chẳng thể làm được điều gì”. Tỷ lệ người ung thư ở Reserve cao gấp 50 lần mức trung bình ở Mỹ, khiến thị trấn này được gọi tên là “Thung lũng ung thư”.

Cha của Mary Hampton từng nghĩ Reserve là mảnh đất lý tưởng để cả gia đình gắn bó dài lâu, nhưng đâu ai ngờ, ác mộng lại đến sớm như vậy. Mary Hampton và người dân Reserve từng mơ hồ nhận ra có điều gì đó bất thường, khi người thân lần lượt ra đi.

Đến cuối năm 2015, họ mới hiểu ngọn nguồn. Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) khi ấy xác nhận sự tồn tại những rủi ro ung thư trong môi trường sống tại khu vực Louisiana, đồng thời chỉ rõ Reserve chính là nơi có mức rủi ro cao nhất.

Từ báo cáo ấy cho đến nay, chẳng có bất cứ thay đổi nào, chẳng ai “cứu” lấy Reserve. Người dân như bị bỏ mặc hứng chịu hóa chất độc hại thải ra từ các nhà máy, trôi theo sông Mississippi, đến nguồn nước của họ. Đặc biệt, nhà máy hóa chất Pontchartrain Works không ngừng thải ra chất độc chloroprene cùng 50 chất độc hại khác ra môi trường. Pontchartrain Works là nơi sản xuất các loại cao su tổng hợp dùng trong ngành sản xuất lốp xe, đồ bơi chống thấm, thiết bị y tế… Louisiana là bang duy nhất ở Mỹ sản xuất loại cao su tổng hợp này, khiến chất lượng môi trường ngày càng tồi tệ.

Pontchartrain Works thuộc sở hữu của Công ty Denka (Nhật Bản). Tháng 1/2017, Denka đã ký một thỏa thuận tự nguyện với chính quyền bang Louisiana, hứa sẽ siết chặt sản xuất, giảm thiểu ô nhiễm, nhưng tỷ lệ ô nhiễm vẫn ở mức không chấp nhận được. Tháng 11/2017, độ ô nhiễm chloroprene đo ngẫu nhiên ở một trường học tại Reserve cao gấp 755 lần mức hướng dẫn của EPA. Gần 400 học sinh từng ngày phải hít thở bầu không khí ấy, tích tụ mầm mống của sự hủy diệt vào cơ thể.

Robert Taylor là hàng xóm của Mary Hampton. 16 năm trước, vợ ông mắc ung thư và ông quyết định thu xếp cho vợ đến sống ở California, mong bà có thể tránh được các hóa chất độc hại, có cơ hội hồi phục tốt hơn. Robert Taylor lần lượt mất mẹ, chị gái và những đứa cháu, đều vì ung thư.

Mary Hampton cùng nhiều người khác đã kêu cứu khắp nơi, nhưng dường như những nỗ lực của họ đều vô vọng, vì bị các chính trị gia ngoảnh mặt làm ngơ. Ngành công nghiệp hóa dầu đặc thù ở Louisiana tạo ra giá trị 80 tỷ USD mỗi năm, đóng góp tỷ lệ 2/7 đầu việc của cả bang. Chính Tổng thống Mỹ Trump, tháng Hai vừa qua, đã lên tiếng chỉ trích EPA, vì cho rằng những nghiên cứu, kết luận này có thể gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ. Còn cư dân Louisiana, nhất là “Thung lũng ung thư” Reserve thì không biết khi nào mình xuất hiện trong danh sách… chờ chết.

Anh Thông