Thực phẩm giá rẻ Trung Quốc sẽ tràn ngập thị trường Việt?

LTS: Người tiêu dùng sắp tới sẽ vô tư chọn lựa hàng ngoại, khi hàng rào thuế quan được dỡ bỏ tối đa, nhưng sự thoải mái sẽ đi kèm với âu lo khi ma trận tốt - xấu bủa vây mà hàng rào kỹ thuật chưa kịp dựng. Và câu chuyện đã được báo trước rằng, tư duy ngắn hạn, tầm nhìn hạn chế ở giới doanh nghiệp; tâm lý sính ngoại của người tiêu dùng, cũng sẽ góp phần tạo cơn sóng nhấn chìm sản xuất trong nước vốn đã bắt đầu thoi thóp rồi mất vào tay nước ngoài.

Hàng Trung Quốc trở lại, "lợi hại hơn xưa"

Biểu thuế nhập khẩu hàng hóa nhằm thực hiện Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) giai đoạn 2016-2018 vừa được Chính phủ ban hành cách đây ít tuần với hàng loạt mặt hàng nhập từ Trung Quốc và nhiều nước vào Việt Nam được hưởng mức thuế suất 0%.

Liền đó, tại một số chợ đầu mối của TP.HCM, nhiều mặt hàng nông sản, thực phẩm từ Trung Quốc đã có dấu hiệu gia tăng trở lại sau một thời gian giảm về lượng, gồm rau cải (cải bắp, cải thảo), khoai tây, cà rốt, nấm… với mức giá chỉ bằng một nửa, thậm chí bằng một phần ba giá sản phẩm cùng loại được sản xuất trong nước.

Chị Hương, một tiểu thương kinh doanh tại chợ đầu mối Bình Điền cho biết, trước đây, hàng nhập từ Trung Quốc có C/O chứng minh nguồn gốc cũng được hưởng thuế suất 0%, nhưng do hầu hết nhóm hàng nông sản nhập theo đường tiểu ngạch nên giấy tờ, nguồn gốc đôi khi không rõ ràng, vì vậy trước khi về chợ,vẫn phải chịu các loại thuế, phí nhập khẩu. Nay, nếu bỏ thuế, chắc chắn giá cả nhóm hàng này sẽ còn giảm hơn, và lượng hàng nhập về cũng sẽ tăng ồ ạt.

Hiện tại, đã có sự chênh lệch về giá quá lớn giữa hàng trong nước và hàng nhập khẩu từ Trung Quốc mà theo nhiều tiểu thương, không rõ là do hàng Trung Quốc đã được miễn thuế hay do hàng trong nước tăng giá quá cao trong và sau đợt mưa lũ vừa qua. Chẳng hạn, cà rốt từ Lâm Đồng về chợ giá là 20.000đ/kg, trong khi sản phẩm cùng loại nhập từ Trung Quốc giá chỉ có 7.000đ/kg; còn khoai tây từ Đà Lạt về có giá 40.000đ/kg, trong khi hàng Trung Quốc chỉ 10.000đ/kg…

Theo danh mục các mặt hàng sẽ được hưởng thuế ưu đãi đặc biệt nhờ ACFTA, hàng nghìn mặt hàng từ các nước thành viên ACFTA sẽ được hưởng thuế suất ưu đãi 0% khi vào Việt Nam. Trong nhóm nông sản - thực phẩm, ngoài các loại rau, củ, quả trước nay được nhập về Việt Nam, sẽ có thêm rất nhiều dòng hàng mới như các loại thịt gia súc, gia cầm, phụ phẩm động vật, nhiều loại thủ y hải sản đông lạnh và hoa quả cũng được miễn thuế.

Nhiều đơn vị chăn nuôi lo ngại, khi hàng rào thuế quan được dỡ bỏ, những loại phụ phẩm (lòng, mề, cánh, đùi…) gia súc, gia cầm sẽ có cơ hội vào thị trường Việt Nam. “Trước đây, nhiều lô phụ phẩm động vật lấy danh nghĩa tạm nhập về Việt Nam rồi tái xuất sang Trung Quốc, nhưng lại được tiêu thụ toàn bộ ở Việt Nam. Nay nếu bỏ thuế thì những phụ phẩm này có thể đường đường chính chính từ Trung Quốc vào nước ta…” - chủ một doanh nghiệp chăn nuôi tại Đồng Nai lo lắng.

Không sợ giảm thuế, chỉ sợ mất an toàn

Nhiều ý kiến cho rằng, bỏ thuế không đáng sợ mà đáng sợ là sự không minh bạch về nguồn gốc sản phẩm khi ra đến thị trường; hàng Trung Quốc đội lốt hàng Việt, hàng Thái... và cơ quan quản lý không kiểm soát được chất lượng nguồn hàng.

Thạc sĩ Vũ Văn Ninh, nguyên giảng viên khoa Chăn nuôi thú y Trường đại học Nông Lâm TP.HCM cho rằng, vấn đề là kiểm soát chất lượng nguồn hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc về hiện nay đang bất ổn, các cơ quan kiểm soát không chặt. Những lô phụ phẩm động vật đã biến chất, bốc mùi… như những ổ dịch di động từ biên giới phía Bắc, qua bao nhiêu tỉnh thành suốt dọc đất nước, vào đến TP.HCM mới bị phát hiện, ẩn chứa nguy cơ lớn về dịch bệnh.

 “Những đợt dịch, hay những chủng vi khuẩn, virus kháng thuốc khiến ngành chăn nuôi trong nước phải sử dụng những loại kháng sinh mạnh hơn, đồng nghĩa với việc ảnh hưở ng sức khỏe người tiêu dùng nhiều hơn… có nguyên nhân từ những nguồn hàng nhập khẩu giá rẻ”, ông Ninh nhận định.

Mới đây, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng lên tiếng cảnh báo việc hàng hóa được miễn thuế, hàng giá rẻ tràn vào nhưng Việt Nam chưa xây dựng được công cụ, hàng rào kỹ thuật cần thiết để chứng minh được những sản phẩm đó là an toàn. Nhiều trường hợp hàng Trung Quốc bị người tiêu dùng kêu là hàng bẩn, không an toàn nhưng cơ quan kiểm định vẫn bảo là “kiểm tra rồi, không thấy vấn đề gì”.

Nhiều chuyên gia cho rằng, hàng nghìn mặt hàng từ các nước thành viên ACFTA sẽ được hưởng thuế ưu đãi 0% khi vào Việt Nam, nhưng hiệp định này cũng quy định chỉ miễn thuế nếu có giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Do vậy cần xây dựng được hàng rào an toàn vệ sinh thực phẩm để ngăn những hàng hóa kém chất lượng để vừa bảo vệ tốt cho người tiêu dùng trong nước, vừa tạo được môi trường cạnh tranh công bằng.

Thư Hùng