Thực phẩm bẩn, độc: Đau đầu vì thật-giả lẫn lộn

Trước tình trạng mất an toàn vệ sinh thực phẩm đáng báo động hiện nay, PV Phunuonline đã có cuộc trò chuyện cùng PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ Thực phẩm Đại học Bách Khoa để hiểu rõ hơn về vấn đề này.

PV:- Thưa ông! Theo số liệu giám sát an toàn thực phẩm (ATTP) nông, thủy sản 9 tháng năm 2015 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện cho thấy tỉ lệ vi phạm đáng báo động. Cụ thể, 16% mẫu thịt phát hiện có vi khuẩn Salmonella; 7,6% mẫu thịt có dư lượng hóa chất, kháng sinh vượt ngưỡng; 10,3% mẫu rau có dư lượng hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật vượt mức; 1,01% mẫu thủy sản nhiễm dư lượng hóa chất, kháng sinh cấm sử dụng/vượt ngưỡng cho phép.

Ông có đánh giá như thế nào về tình trạng sử dụng chất cấm trong nông nghiệp thông qua tình hình thực tế cũng như các con số này?

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh:- Theo những số liệu thống kê này, đứng về mặt xác định thì rất đáng báo động. Nhưng còn vấn đề như thế này, các vị có số thống kê bệnh dịch trong thời gian vừa qua không? Không có số liệu đấy tức là không có mối liên quan, và mới chỉ thống kê chất bẩn mới có thôi.

Ví dụ như, nếu 16% mẫu thịt phát hiện có vi khuẩn Salmonella thì có bao nhiêu % người mắc cái bệnh do Salmonella, nếu như thịt người ta nấu chín thì vi khuẩn còn bao nhiêu %, và còn phải xét trong bối cảnh thịt đó có hư hỏng hay không. Ở đây chỉ có thống kê 1 chiều.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - Viện Công nghệ Thực phẩm Đại học Bách Khoa. Ảnh: Gia đình và xã hội

Đây là một con số rất đáng nghi ngại cho người tiêu dùng, rất đáng lo lắng vì có vi khuẩn Salmonella, hóa chất bảo vệ thực vật, kháng sinh,... nhưng nó mới chỉ ở mức tham khảo. Còn nó có gây hại hay không thì cần cơ quan chức năng phải xét tới việc, những loại rau, củ, quả đấy sau khi chế biến đã được làm theo đúng quy trình  chưa. Tức là, người ta ngâm, rửa thì liệu lượng thuốc ấy còn như thế hay không? Bởi vì tỉ lệ này giảm xuống cực kỳ nhiều sau khi người ta xử lý thực phẩm trước khi nấu.

Chính vì thế mà tại sao những người loại trừ một lượng tỉ lệ rất lớn. Ví dụ, khi hàm lượng cho phép là 1 thì người ta ghi đến 10 thì nó gây hại rất nhanh. Điển hình những vụ ngộ độc ở các nhà ăn tập thể là do những vi khuẩn đó xâm nhập trong thực phẩm. Khi chế biến người ta không giữ được vệ sinh, rửa ẩu, rửa bẩn cho nên dư lượng mới còn nhiều và gây ra ngộ độc.

Sau khi sơ chế, mức độ độc hại có vượt, nếu vượt thì vượt bao nhiêu mức?, còn nếu từ 1 vượt lên 1,5 thì nó không đáng là cái gì cả, thậm chí còn bị sai số. Vậy thì, cái nguy hiểm nhất là các vị không xác định được trước khi cho vào mồm nó là bao nhiêu? Và có còn đủ khả năng gây nhiễm độc cấp tính (biểu hiện ngay lúc đó) hoặc nhiễm độc triều diễn (tích tụ trong cơ thể) hay không thì chúng ta mới đáng ngại, còn nếu không thì ăn bình thường.

Trong trường hợp chất độc hại ngấm vào trong sản phẩm thì phải xác định được, sau khi chế biến xong nó còn bao nhiêu % chất độc hại, lúc đấy mới đánh giá được sản phẩm này nguy hại hay không. Còn nếu như không đánh giá được cái đó thì nó không có ý nghĩa gì lắm, chỉ có ý nghĩa tham khảo thôi, tức là cái mức độ lớn thôi chứ không có nghĩa là nó gây tác hại.

PV: - Hiện nay cũng đã có khá nhiều cá nhân, tổ chức kinh doanh, buôn bán đưa ra những mô hình về thực phẩm sạch để đưa đến tay người tiêu dùng, nhưng không có nhiều người thành công.

Vậy theo ông, những khó khăn trong việc đưa thực phẩm sạch đến tay người tiêu dùng là gì? Nó có bị ảnh hưởng nhiều bởi tâm lý ưa rẻ của người tiêu dùng cũng như chi phí sản xuất, giá thành cao của sản phẩm không, thưa ông?

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh:- Thực ra, thực phẩm sạch có từ xa xưa rồi, hiện nay người ta sử dụng rất nhiều hóa chất, chất sinh trưởng, phân bón,... Vì vậy nó gây ra việc nhiễm bẩn cho rau. Nhưng vì sao mà có những người làm rau sạch lại không thành công là vì giữa cái thật và cái giả, cái đen và cái trắng còn đang lẫn lộn, không ai tin cả.