Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc thăm Hoa Kỳ: Sẽ mở ra cơ hội thay đổi nền tảng kinh tế trong tương lai

Trong đó, lợi ích của hai bên đi cùng một hướng và giữa hai nền kinh tế có thể bổ sung cho nhau về nhiều mặt.

Điều đó xuất phát từ nhận thức của VN về một thế giới đang thay đổi mạnh mẽ, về những mong muốn của HK cải thiện quan hệ với các nước khác, đồng thời cũng xuất phát từ những định hướng mới để phát triển của VN.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan.

Thủ tướng đã mang một thông điệp rất rõ của VN: Muốn phát triển kinh tế theo hướng hiện đại hóa, muốn thoát khỏi tình trạng một quốc gia phát triển dựa vào thế mạnh gia công, lao động giá thấp hay tài nguyên thiên nhiên hiện có.

Trong quan hệ thương mại với các nước, ngay cả với HK, VN tưởng như xuất siêu nhưng trên thực tế ta chỉ hưởng lợi rất ít từ tổng kim ngạch xuất khẩu của mình. Lâu nay, VN chủ yếu làm gia công cho các nước  tiên tiến, song phần lớn đầu vào lại là các nước phát triển xung quanh VN, đặc biệt là Trung Quốc.

Vì vậy, VN cứ chỉ lưng chừng ở mức lắp ráp và lượng gia công cũng đang có xu hướng giảm do VN phát triển quá lâu dựa trên cơ sở lao động giá rẻ, kỹ năng thấp.

Cuối cùng, chúng ta không bật lên được năng suất lao động, không có năng lực cạnh tranh để sản xuất sản phẩm trung gian, nói gì đến việc đi vào các ngành tiên tiến hơn. Theo cách thức phát triển đó, VN không có cơ hội để phát triển trong tương lai.

Cho đến nay VN chưa thu hút nhiều đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp (DN) đầu tư nước ngoài cũng chỉ khai thác lao động giá rẻ hoặc tài nguyên thiên nhiên, chưa có sự chuyển  giao công nghệ, chưa có sự gắn kết giữa các DN lớn, kể cả công ty đa quốc gia của họ với nền kinh tế VN để thúc đẩy và đưa đất nước VN thành một nước phát triển cao hơn. 

Nước dừa đóng hộp, một sản phẩm của Việt Nam, đã được xuất khẩu đến hơn 50 nước trên thế giới.

Chuyến đi của Thủ tướng thúc đẩy VN chuyển sang một giai đoạn phát triển mới: VN sẵn sàng nhập khẩu, mong muốn nhập khẩu được nhiều thiết bị tiên tiến của Hoa Kỳ, từ động cơ đến các thiết bị mới cho các ngành khác nhau để phát triển trong nhiều lĩnh vực: giao thông vận tải, hạ tầng, năng lượng cũng như tất cả các ngành chế biến, chế tạo khác trong tương lai.

Sự chuyển đổi này không chỉ diễn ra ở lĩnh vực đầu tư mà còn ở cả trao đổi con người trên cơ sở tăng cường sự học hỏi của người Việt ở HK để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao hơn; cũng như các chuyên gia của HK sẵn sàng tới VN làm việc, cùng chia sẻ với VN những công nghệ và tất cả triển vọng phát triển. 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gặp gỡ Tổng thống Donald Trump trong chuyến thăm Hoa Kỳ.

Trong tương lai, VN muốn phát triển đòi hỏi phải đổi mới công nghệ, đổi mới sáng tạo chung cho các DN trên tất cả các ngành. Trung tâm của đổi mới sáng tạo phải dựa trên cơ sở công nghệ cộng với nguồn lực con người; nâng cao về chất lượng, kỹ năng để có thể làm việc trong điều kiện mới.

Như vậy, việc này đòi hỏi phải có vai trò rất lớn của các công ty đa quốc gia - như kỳ vọng của VN bấy lâu nay. Bản thân các công ty đa quốc gia vào VN làm việc cũng phải theo cách tiếp cận như: sẵn sàng hơn trong việc chuyển giao công nghệ, sẵn sàng sử dụng lực lượng công nghệ hoặc nhân công có đào tạo của VN cao hơn. Điều này cần sự hợp tác của hai bên để đạt được. 

Trong thời gian qua, VN bàn rất nhiều hướng, ví dụ như phát triển công nghiệp 4.0 như thế nào. Song nếu tự thân, VN chắc chắn sẽ không thể xác định rõ và có đủ nguồn lực để đi vào công nghiệp 4.0. Muốn phát triển, VN phải dựa trên phân công lao động quốc tế mới, nghĩa là sự gắn kết nền kinh tế VN với nền kinh tế tiên tiến trên thế giới. 

Định hướng này rất đúng đắn, đáp ứng được nhu cầu nền kinh tế HK trong điều kiện hiện nay, nhất là dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump rất muốn chuyển hướng nền kinh tế HK theo cách có lợi.

Thông điệp của Thủ tướng gửi đến tổng thống Donald Trump và các nhà đầu tư tương lai của HK ở VN rất rõ. Đó là chứng minh được lợi ích kinh tế VN có thể mang lại cho HK nếu hai bên bắt tay hợp tác với nhau trong những lĩnh vực VN đang mong muốn, và trong lĩnh vực HK có nhu cầu phát triển ra thế giới. 

Thông điệp lần này không chỉ điều chỉnh quan hệ giữa VN với HK mà còn tác động trong việc điều chỉnh quan hệ VN với Liên minh EU - là khối kinh tế mà VN có ký kết FTA, chờ đợi sang năm sẽ bắt đầu thực hiện. Hoa Kỳ, các DN EU, Nhật Bản hoặc lãnh đạo các nước này sẽ tiếp nhận được thông điệp, giúp định hướng quan hệ giữa VN và EU, Nhật Bản trong tương lai. 

Ngoài ra, mối quan hệ được điều chỉnh với Hoa Kỳ cũng giúp cho VN chuyển hướng nhập khẩu. Thay vì cố gắng xuất khẩu, dùng kim ngạch ngoại tệ thu nhập được từ xuất khẩu để mua hàng của những nước xung quanh VN và làm giàu cho họ thì VN phải dùng ngoại tệ đó để đầu tư, mua những thiết bị công nghệ tiên tiến hơn, từ đó làm thay đổi được bản thân, nền tảng của nền kinh tế VN trong tương lai. Đồng thời, việc này cũng tạo cơ sở cho VN có quan hệ tốt đẹp hơn với các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới. 

Phía Mỹ cũng nhận được thông điệp rằng VN thật sự mong muốn phát triển theo hướng mới, sẵn sàng nhập thiết bị hiện tại từ Hoa Kỳ chứ không phải nhận từ các nước xung quanh VN để sản xuất  hàng rồi bán sang Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, những nước khác được hưởng lợi từ phát triển thấp của VN cũng sẽ thấy và cần điều chỉnh, đầu tư lại cho hợp lý. 

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan