Thủ tướng Canada tuyên bố từ chức: “Đã đến lúc tái thiết”

Ông Justin Trudeau rời đi sau khi tuyên bố rằng ông sẽ từ chức Thủ tướng Canada và lãnh đạo Đảng Tự do, bên ngoài dinh thự của ông ở Ottawa - Ảnh: Cole Burston/The New York Times

Thủ tướng Justin Trudeau nói rằng ông sẽ từ chức trong những tháng tới. Thông báo này được đưa ra trong bối cảnh Quốc hội bế tắc, khiến Canada rơi vào tình trạng hỗn loạn chính trị ngay khi chính quyền mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế trừng phạt đối với hàng nhập khẩu của Canada.

"Đã đến lúc tái thiết" - ông Trudeau nói với các phóng viên bên ngoài dinh thự của mình vào một buổi sáng giá lạnh tại thủ đô Ottawa. Thủ tướng Trudeau đã đình chỉ Quốc hội đến ngày 24/3. Ông sẽ tiếp tục giữ chức lãnh đạo Đảng Tự do và thủ tướng cho đến khi người thay thế được bầu thông qua cuộc bầu cử toàn quốc của đảng. "Tôi thực sự cảm thấy rằng việc xóa bỏ sự bất đồng xung quanh việc tôi tiếp tục lãnh đạo là một cơ hội để hạ nhiệt tình hình" - ông nói.

Ông Trudeau đã tại vị từ gần 1 thập niên trước và nhanh chóng được coi là biểu tượng tiến bộ. Ông là nhà lãnh đạo mới nhất ở phương Tây bị ảnh hưởng bởi tâm lý chống lại người đương nhiệm - một phản ứng dữ dội với làn sóng nhập cư và sự tức giận trước những tác động dai dẳng của tình trạng lạm phát tăng đột biến trong đại dịch COVID-19. Mặc dù lạm phát ở Canada đã giảm xuống dưới 2%, nhưng tỉ lệ thất nghiệp vẫn ở mức cao, trên 6%.

Cuộc tổng tuyển cử phải được tổ chức vào tháng Mười, mốc thời gian mà ông Trudeau đề cập. "Với những cuộc đấu tranh nội bộ, tôi thấy rõ rằng mình không thể là người mang tiêu chuẩn của Đảng Tự do vào cuộc bầu cử tiếp theo" - ông nói.

Thủ tướng Canada đã phải đối mặt với nhiều tuần áp lực gia tăng từ bên trong hàng ngũ đảng của mình. Vị chính trị gia 53 tuổi đã dành một thập niên để xây dựng thương hiệu chính trị xoay quanh việc ủng hộ nữ quyền, bảo vệ môi trường, ủng hộ người tị nạn và người bản địa, theo đuổi cùng một thông điệp về sự thay đổi và hy vọng như ông Barack Obama. Nhưng các nhà phân tích cho rằng thương hiệu của ông Trudeau không còn hiệu quả nữa.

Vào tháng 12/2024, Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng tài chính của ông Trudeau - bà Chrystia Freeland - đã đột ngột từ chức, chỉ trích gay gắt sự lãnh đạo và quản lý đất nước của ông. Bà Freeland, người từng là đồng minh thân cận của thủ tướng, đã cáo buộc ông Trudeau tham gia vào "những trò chính trị tốn kém" và không chuẩn bị tốt để đối mặt với thách thức do Tổng thống đắc cử Donald J. Trump đặt ra.

Sự xáo trộn xảy ra khi Canada đang tranh luận về cách tốt nhất để giải quyết lời cam kết áp thuế của ông Trump, làm đảo ngược thỏa thuận thương mại giữa Canada, Mỹ và Mexico. Thuế quan có khả năng gây tổn hại cho nền kinh tế Canada, vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, đặc biệt là dầu mỏ và ô tô. Mỹ và Canada là đối tác thương mại lớn nhất của nhau.

Vào ngày 6/1, ông Trump đã đáp lại tuyên bố từ chức của ông Trudeau bằng cách một lần nữa gợi ý rằng Canada nên trở thành "tiểu bang thứ 51" của Mỹ, nói trên phương tiện truyền thông xã hội rằng nếu Canada sáp nhập với Mỹ, thuế sẽ giảm và sẽ không có thuế quan. Trong số những người có thể thay thế ông Trudeau có bà Freeland - cựu Phó thủ tướng và Bộ trưởng tài chính; ông Dominic LeBlanc - người trở thành Bộ trưởng tài chính khi bà Freeland từ chức; bà Mélanie Joly - nhà ngoại giao hàng đầu của Canada kể từ năm 2021; và Mark Carney - cựu Thống đốc Ngân hàng Canada - người cũng lãnh đạo Ngân hàng Anh.

Việc đình chỉ Quốc hội sẽ cho đảng của ông Trudeau thời gian để chọn một nhà lãnh đạo mới, thông qua một "quá trình cạnh tranh, mạnh mẽ trên toàn quốc". Việc đình chỉ Quốc hội cũng xóa bỏ mọi luật đang chờ xử lý nhưng không ảnh hưởng đến hoạt động hằng ngày của chính phủ.

Tấn Vĩ (theo New York Times)