Thu phí thu gom, xử lý rác cũng cần 4.0

Bất ngờ khi có thêm khoản thu

Bà Lê Thị Nguyệt (phường 14, quận Bình Thạnh) cho biết, trong con hẻm nhỏ nơi bà sinh sống có hơn chục hộ dân, nhưng có 2 đơn vị thu gom rác hoạt động, gây ra sự chồng chéo, thiếu thống nhất. Các hộ dãy bên trái được thu gom bởi đơn vị nhà nước với mức phí 50.000 đồng/tháng, trong khi các hộ đối diện lại do một đơn vị tư nhân đảm nhiệm với mức phí 40.000 đồng/tháng.

“Những năm trước, chúng tôi đóng phí thu gom rác thải hằng tháng và nghĩ nó bao gồm toàn bộ chi phí vận chuyển và xử lý rác. Gần đây, gia đình tôi nhận được hóa đơn thu phí vận chuyển rác thải rắn sinh hoạt hơn 700.000 đồng cho 3 năm 2022, 2023 và 2024. Không biết khoản thu này từ đâu ra?” - bà Nguyệt thắc mắc.

Theo lộ trình mới, từ năm 2025 người dân TPHCM phải chi trả toàn bộ chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải

Chị Quỳnh Giang (ngụ quận Gò Vấp) cũng bất ngờ vì nhận thêm hóa đơn thu tiền vận chuyển rác dù trước đó đã đóng đầy đủ. Sau khi tìm hiểu, chị mới biết đây là quy định mới, Nhà nước không còn hỗ trợ chi phí vận chuyển như trước, mà người dân phải tự chi trả toàn bộ phí thu gom, xử lý rác thải của hộ gia đình. Một bất tiện khác, theo chị, nếu như tiền điện, nước có thể thanh toán dễ dàng qua ứng dụng ngân hàng thì tiền rác lại được thu trực tiếp hằng tháng.

Nhiều hộ gia đình thường xuyên vắng nhà vào ban ngày nên nhân viên thu gom rác phải quay lại nhiều lần để thu phí, gây khó khăn cho cả đôi bên. Chị cho rằng: “Chính quyền cần có cách thu phí thông minh, đơn giản hơn, tránh chia thành nhiều khoản gây khó hiểu, bất tiện cho người dân. Đồng thời, trước khi triển khai quy định mới, cần có tuyên truyền, phổ biến rộng rãi để dân nắm, không cảm thấy hoang mang”.

Ông Võ Văn Quang - đại diện Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Kỹ thuật môi trường Toàn Quốc, đơn vị thu gom rác dân lập tại quận Bình Tân - cho biết, trước đây, việc thu gom rác được chia 2 công đoạn: thu gom từ hộ dân đến điểm tập kết và vận chuyển từ điểm tập kết đến nơi xử lý. Từ năm 2021, UBND quận Bình Tân đã ban hành Quyết định 7006 đưa ra bảng giá thu gom, vận chuyển và xử lý rác thống nhất trên toàn quận, giúp công tác thu phí minh bạch hơn.

Theo ông Võ Văn Quang, hiện nay, phí thu gom vẫn giữ nguyên ở mức 46.000 đồng/hộ/tháng, trong khi phí vận chuyển tăng theo lộ trình từ 8.000 đồng (năm 2021) lên 42.000 đồng (năm 2025). Điều này khiến người dân nhầm là phí thu gom rác tăng, dẫn đến những bức xúc.

Bà Lâm Thị Hồng Phúc - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường quận Gò Vấp - cho biết, công tác thu gom và vận chuyển rác thải trên địa bàn quận được triển khai theo hình thức đấu thầu từ năm 2018. Trong giai đoạn này, Nhà nước vẫn hỗ trợ một phần chi phí. Nhưng theo lộ trình, từ năm 2025, người dân sẽ phải tự chi trả 100% phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải.

Bước sang năm 2025, UBND quận Gò Vấp triển khai kế hoạch theo Quyết định 63 năm 2024 của UBND TPHCM về quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Quy định này nêu rõ trách nhiệm của UBND các cấp trong việc giám sát hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải. Theo đó, các đơn vị thu gom, vận chuyển muốn tiếp tục hoạt động phải đáp ứng các tiêu chí về phương tiện, đảm bảo an toàn giao thông và tuân thủ các quy định về chuẩn hóa đô thị.

“Ai xả rác, người đó trả tiền”

Về phương thức thu phí, Quyết định 63 cũng mở ra nhiều hướng linh hoạt. UBND phường sẽ chịu trách nhiệm thu phí đối với hộ gia đình, cá nhân và các chủ rác thải nhỏ. Các đơn vị phát sinh lượng rác thải lớn sẽ ký hợp đồng trực tiếp với đơn vị thu gom. Việc xuất hóa đơn, giấy tờ liên quan sẽ do đơn vị vận chuyển thực hiện, đảm bảo tính minh bạch. Bà Lâm Thị Hồng Phúc khẳng định, quận Gò Vấp sẽ quyết liệt thực hiện lộ trình này, hướng đến mục tiêu 100% chủ rác thải đóng phí vận chuyển theo đúng quy định vào năm 2025.

Công nhân vệ sinh môi trường dọn dẹp rác tại quận 1

Phó chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan cho biết, trước đây Nhà nước hỗ trợ người dân chi phí thu gom, xử lý, vận chuyển rác, sau đó giảm dần và tiến tới không còn hỗ trợ nữa. Quy trình này dựa trên nguyên tắc “ai xả rác, người đó trả tiền” được áp dụng như thu phí điện, nước. Nhà nước chỉ đóng vai trò giám sát và hỗ trợ trách nhiệm chung, không can thiệp trực tiếp vào hoạt động thu phí.

“Các đơn vị thu gom rác có trách nhiệm thu phí từ người dân và người dân có nghĩa vụ thanh toán đầy đủ chi phí thu gom, vận chuyển rác cho các đơn vị này. Thành phố sẽ tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ phù hợp nhất, đảm bảo chất lượng và hiệu quả công việc. Đơn vị trúng thầu sẽ thu phí và phân bổ nguồn thu hợp lý giữa các khâu thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải trong quá trình vận hành” - ông Võ Văn Hoan nói.

Về công tác quản lý, theo ông Võ Văn Hoan, cần tập trung tuyên truyền, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Những hộ xả rác không đúng chỗ hoặc các đơn vị không thực hiện việc thu gom theo quy định, sẽ bị xử phạt nghiêm. Các đơn vị trúng thầu cũng phải có trách nhiệm đảm bảo chất lượng thu gom, cải thiện trang phục, phương tiện, thiết bị làm việc, ký hợp đồng thu gom minh bạch, có thể áp dụng hợp đồng điện tử để tối ưu hóa quy trình.

Việc thu phí rác tại các khu nhà trọ cần được triển khai cụ thể, đảm bảo công bằng và phù hợp với thực tế. TPHCM đặt mục tiêu đi đầu trong việc thực hiện tự thu - tự chi công tác quản lý rác thải, hướng đến một đô thị xanh, sạch, đẹp và bền vững.

Ông Nguyễn Ngọc Anh - Phó chủ tịch UBND quận Gò Vấp - cho rằng, việc triển khai thu gom rác theo mô hình chủ rác thải ký hợp đồng với đơn vị thu gom sẽ gặp nhiều khó khăn. Bởi khi không hài lòng, người dân sẽ chấm dứt hợp đồng với đơn vị dịch vụ. Khi ấy đơn vị nào sẽ tiếp tục thu gom rác? Để đảm bảo ổn định, UBND phường cần đóng vai trò đại diện người dân ký hợp đồng với đơn vị thu gom. Khi có vấn đề phát sinh, chính quyền địa phương sẽ đứng ra giải quyết nhằm tránh tình trạng thu gom rác bị gián đoạn.

Về phí vận chuyển rác, để thống nhất phương thức triển khai, quận đề xuất Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn cụ thể theo Quyết định 63, đồng thời giao trách nhiệm thu phí vận chuyển cho các đơn vị thu gom. Quận sẽ giám sát, xử lý vi phạm và có quyền ngừng hợp đồng với các đơn vị không đảm bảo chất lượng dịch vụ.

Thanh Tâm