Thư Paris - Nụ cười Paris và nghĩa cử công dân

T. thân mến,

Paris những ngày cuối năm bớt lạnh so với trung tuần tháng Mười hai. Sáng nay, nhân trời hửng nắng, mình và ông xã quyết định ra cửa hàng Truffaut cạnh nhà mua hoa kiểng đón tết. Trên đường về căn hộ, nhìn thấy hai chậu kiểng nhỏ trong tay đôi vợ chồng châu Á, vài người đi ngược chiều mỉm cười. Mình sẽ trở lại căn nguyên của nụ cười đó, giờ kể trước vài ấn tượng trong chuyến thăm nước Pháp lần này. 

Hanoi - Cà phê đông khách

1. Cuộc chiến Nga - Ukraine khiến kinh tế toàn cầu chao đảo, trong đó khủng hoảng nhiên liệu căng thẳng nhất; Pháp không ngoại lệ. Từ đầu thu chính phủ đã tuyên bố đất nước phải tiết kiệm điện mùa đông, hăm he khả năng cúp điện có thể diễn ra nếu điện quá tải. Hệ quả là đèn trang trí công cộng giảm, đèn trang trí quán xá tư giảm, hệ thống sưởi của các hộ chung cư mở trễ, hạ nhiệt… Không chỉ truyền thông kêu gọi, vào rạp phim bạn cũng sẽ được xem thêm “quảng cáo” tiết kiệm điện.

Dù chính quyền thông báo trước Noel năm nay Khải hoàn môn sẽ ngưng thắp sáng, nhưng đêm Noel, sau buổi cơm gia đình, mình cũng chạy ra mục kích. Đại lộ Champs Élysées đẹp nhất thế giới vẫn rực sáng, tuy nhiên Khải hoàn môn thì đúng là tối om. Thị giác có hụt hẫng nhưng bù lại là cảm giác đồng tâm chia sẻ. Nơm nớp cắt điện, trang phục rúm ró, phố xá giao niên không rực rỡ nhưng ai cũng tự giác, biết mình vẫn hạnh phúc hơn so với nhiều quốc gia khác trên thế giới. Những thống kê đầu tiên cho biết tiêu dùng điện ở Pháp trong 4 tháng gần đây giảm 8% so với cùng kỳ năm trước. Với nghĩa cử công dân này - theo ngôn ngữ của chính phủ - nước Pháp có thể tránh nguy cơ phải cắt điện mùa đông. 

2. Paracetamol là loại thuốc giá rẻ mua không cần toa, vậy nhưng mấy ngày nay đột nhiên khan hiếm, đến mức nhà nước chỉ thị các hiệu thuốc tây khống chế lượng bán ra. Cúm mùa cộng COVID-19 là nguyên nhân khiến thuốc hút hàng, nhưng nguyên nhân chính, theo báo chí, là nguồn nhập từ các nước châu Á, đặc biệt Trung Quốc bị ngưng hụt.

Trung Quốc, sau khi từ bỏ chính sách “Zero COVID” số ca nhiễm tăng vọt và khẩu hiệu di chuyển từ “tuân thủ chính sách nhà nước” chuyển sang “sức khỏe là trách nhiệm của mỗi người”, dân chúng đã đổ xô mua Paracetamol để điều trị/tích trữ; thậm chí Hoa kiều hải ngoại còn gom mua gửi thân nhân trong nước! Bạn hỏi vì sao Pháp lệ thuộc nhập khẩu thứ thuốc thông dụng như vậy ư? Chính vì thông dụng, giá rẻ, ít lợi nhuận nên các hãng dược không mặn mà sản xuất.

3. Đầu năm, nhân trời nắng mình và ông xã quyết định ra công viên Bercy cạnh nhà đi dạo, rồi ăn trưa ở khu ẩm thực nổi tiếng, vốn là kho rượu cổ trong quá khứ. Đang lui tới chọn quán bỗng ngạc nhiên thấy biển hiệu Hanoi - Cà phê mới mở. Biết đến thương hiệu đình đám này ở khu Opéra đã lâu, nhưng ngạc nhiên thấy nó có thêm cơ sở thứ hai ở kinh đô ánh sáng.

Mặc ông xã can ngăn thức ăn ở đây biến tấu không đúng vị Việt Nam, mình vẫn quyết định bỏ mục tiêu ăn ngon để bước vô, không chỉ vì dòng người đông đúc, mà vì những con chữ Latin có dấu khiến lòng lâng lâng ấm. Căn tin - như cách quán tự gọi khá rộng, với phần ba là người lớn tuổi, trẻ em - chắc do tọa lạc cạnh công viên; còn lại là giới trẻ - chắc do trang trí vui mắt, giá cả dễ chịu. 

Như bảng hiệu Hanoi - Cà phê ngoài cửa và những câu slogan tiếng Việt đáng yêu bên trong, các món ăn trên thực đơn ở đây đa số là Việt, sau mới đến Nhật, Hoa, Thái. Vợ chồng mình chọn 2 món Việt nhất để chia nhau thử, để thinh thích bún bò, cực thất vọng tô phở ăm ắp rau củ; nhưng mọi thứ lập tức được xao xuyến quê hương khỏa lấp. Cửa hàng Việt, tên Việt ở Paris không thiếu, rất ngon; nhưng sức lan tỏa lớn như Hanoi - Cà phê - có vẻ chủ nhân không phải người Việt - cho cảm giác bồi hồi khó tả. 

Trở lại chuyện nụ cười thân thiện ở đầu bài. Không phải tất cả, nhưng phần lớn người Pháp khi nhìn thấy nhau mua bánh, mua hoa sẽ mỉm cười. Đơn giản hoa/bánh là chỉ dấu cái gì đó vui tươi sắp diễn ra - họp mặt, sinh nhật chẳng hạn - và họ muốn chia sẻ. Như chậu kiểng nhỏ có thể làm căn phòng khách nhà mình tươi lên đôi chút, nụ-cười-vui-nhé khiến ta tạm quên những nhao nhác muộn phiền… 

Đạo diễn Việt Linh