Thu hút kiều hối bằng trái phiếu sao cho hiệu quả?

Tiến sĩ Huỳnh Phước Nghĩa - Giám đốc Trung tâm Kinh tế, Luật và Quản lý (Trường đại học Kinh tế TPHCM) - cho rằng, Nghị quyết 98/2023/QH15 (về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM) cho phép UBND TPHCM huy động nguồn lực tài chính để phát triển kinh tế thay vì chỉ trông chờ nguồn ngân sách trung ương. Do đó, việc phát hành trái phiếu hoặc thành lập quỹ đầu tư kiều hối để huy động vốn là cách làm tốt.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế thế giới có nhiều biến động, tỉ giá không ổn định thì trái phiếu dành cho kiều bào có thể gặp rủi ro về chênh lệch tỉ giá. Nếu dự án đầu tư không hiệu quả, tỉ giá biến động thì áp lực trả nợ lớn có thể gây rủi ro cho ngân sách thành phố, ảnh hưởng đến ngân sách đầu tư các dự án khác.

Theo ông, để thu hút nguồn kiều hối tham gia đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, hạ tầng kinh tế… thì lãi suất trái phiếu phải theo cơ chế thị trường. Nhưng nếu áp dụng lãi suất cao mà quản trị không tốt thì hiệu quả dự án sẽ bị ảnh hưởng xấu. Ông nhận định: “Hiện nay, nguồn kiều hối đi vào thị trường vốn như chứng khoán khá nhiều nhưng đa số kiều bào nhờ người thân đứng tên do thủ tục còn khá rườm rà. Do đó, cần đơn giản hóa thủ tục để kiều bào có thể mạnh dạn đầu tư”.

Tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên của TPHCM được đầu tư từ vốn vay ODA. TPHCM sẽ có cơ chế phát hành trái phiếu đường sắt đô thị để huy động sức đóng góp của người dân, trong đó có nguồn kiều hối từ kiều bào - ẢNH: VŨ QUYỀN

Tiến sĩ Đinh Thế Hiển - Viện trưởng Viện Nghiên cứu tin học và kinh tế ứng dụng - cho rằng, TPHCM được định hướng phát triển thành trung tâm tài chính quốc tế, cung cấp các dịch vụ tài chính nhằm thu hút các định chế tài chính nước ngoài, đón đầu cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế. Do đó, việc phát hành trái phiếu của chính quyền thành phố không chỉ thu hút kiều bào mà còn thu hút các nhà đầu tư quốc tế tham gia. Vì vậy, cần xây dựng mô hình, định chế, nội dung đúng với định chế tài chính quốc tế, không nên xây dựng cơ chế riêng hay chỉ dành riêng cho kiều bào.

Trái phiếu chính quyền thành phố có tính rủi ro cao hơn trái phiếu chính phủ nhưng lại ít rủi ro hơn trái phiếu doanh nghiệp. Do đó, để có thể thu hút vốn, lãi suất trái phiếu chính quyền thành phố phải cao hơn lãi suất trái phiếu chính phủ và thấp hơn lãi suất trái phiếu doanh nghiệp. Nhưng trong bối cảnh các nước khác cũng đang tranh thủ đón đầu cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư, cần phải tính toán kỹ mức lãi suất phù hợp. Theo ông, không phải nhà đầu tư nào nắm giữ trái phiếu cũng chờ đến hạn để rút tiền mà phải có thể bán được khi cần. Cho nên, trong định chế trung tâm tài chính TPHCM, cần có sàn giao dịch trái phiếu để tăng tính hấp dẫn, giúp nhà đầu tư yên tâm rót tiền.

Tiến sĩ Lê Thị Thanh Nhàn - giảng viên tài chính Đại học Quốc gia Úc (ANU) - góp ý thêm, UBND TPHCM cần xây dựng phương án trả nợ trái phiếu nhất quán và phát hành trái phiếu cho từng dự án cụ thể chứ không theo mục đích chung chung. Trong giai đoạn đầu, để việc phát hành trái phiếu khả thi, cần thực hiện chính sách ưu đãi như giảm thuế thu nhập cá nhân, phí bán trái phiếu… Sau khi kiều bào đã quen với việc mua trái phiếu thì có thể không cần ưu đãi nữa.
Bà nói: “Nguồn kiều hối nhỏ lẻ rất nhiều. UBND TPHCM nên phối hợp với các ngân hàng để có những chương trình ưu đãi lãi suất 3-6 tháng cho những khoản kiều hối được giữ trong tài khoản ngân hàng mà không rút ra ngay. Sau đó, ngân hàng sẽ phân phối nguồn tín dụng này vào các dự án đầu tư của thành phố. Nguồn vốn kiều hối lâu nay được dùng nhiều cho các dự án xã hội, giáo dục, y tế nên UBND TPHCM có thể xây dựng phương án huy động vốn trái phiếu vào các dự án loại này”.

Thanh Hoa