Thống nhất đầu tư cao tốc Vân Đồn – Móng Cái: Kịch bản hàng Việt gặp khó?

Bài toán nguồn vốn là quan trọng nhất

UBND tỉnh Quảng Ninh và các đối tác vừa thống nhất việc đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Vân Đồn – Móng Cái.

Dự án có chiều dài khoảng 91,17km với tổng số vốn đầu tư 14.000 tỷ đồng với quy mô đường cao tốc 4 làn xe, vận tốc thiết kế 100km/h. Dự án sẽ được thực hiện theo hình thức BOT và thu hồi vốn trong 25 năm.

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, ông Bùi Danh Liên – Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho rằng: “Đó là quyền của họ. Tuy nhiên về nguồn vốn đầu tư, tôi cho rằng chúng ta không nên phân biệt vốn trong nước hay vốn Trung Quốc". 

Ông Liên bày tỏ, có một sự thật không thể thay đổi đó là Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng. Vì vậy, nếu nước bạn có thiện tình hợp tác thì cũng không nên có ác cảm.

Việc xây dựng tuyến cao tốc Vân Đồn-Móng Cái đã được thống nhất. Ảnh minh họa

"Đây là phía Trung Quốc cho vay tiền để làm. Vay tiền nhưng chúng ta phải làm chủ công trình đó. Trước đây do chúng ta sơ xuất nên các công trình xây dựng phần thiệt đều thuộc về phía Việt Nam. Nếu không có ràng buộc về chính trị mà cho vay vốn, cùng kinh doanh có lãi thì nên hợp tác”, ông Liên khẳng định.

Ông Liên tái khẳng định, nếu Quảng Ninh có khả năng đầu tư và huy động vốn để xây dựng cao tốc thì nên ủng hộ.

Trước vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Quang Toản, Nguyên chủ nhiệm khoa Cầu đường, ĐHGTVT lại có cái nhìn khác hơn về nguồn vốn. Theo ông, Quảng Ninh huy động được nguồn lực trong nước thực hiện dựu án này thì đỡ phải vay vốn của nước ngoài cũng như chịu các điều kiện ràng buộc.

Đánh giá về nguồn đầu tư theo vị chuyên gia cho rằng, với dự án 14.000 tỷ đồng, các nhà thầu trong nước nếu có một đường lối tốt thì đều có thể thực hiện. 

"Các nhà đầu tư cần xem xét đến yếu tố có khả năng thực hiện dự án hay không và họ có được những lợi ích như thế nào để đầu tư dự án có tính khả thi cao, thực hiện đúng tiến độ, chất lượng. Bài toán về nguồn vốn là quan trọng nhất”, ông Toản phân tích.

Tuy nhiên, vị chuyên gia thẳng thắn đánh giá rằng, việc đầu tư xây dựng cao tốc ở Việt Nam đang đi khác với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Hàng Trung Quốc vào Việt Nam thuận lợi hơn

Lý giải về điều này, PGS Nguyễn Quang Toản chỉ rõ, đối với các nước họ chỉ tính chuyện phát triển đường cao tốc khi mạng lưới đường giao thông thông thường phát triển tốt, thỏa mãn được nhu cầu của người dân. Do vậy, những ai đi đường cao tốc đều tự nguyện và chấp nhận trả phí đi lại cho mục đích của mình.

Còn ở Việt Nam, hầu hết các tuyến đường thông thường còn chưa đáp ứng được các nhu cầu tối thiểu của người dân. Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận, chúng ta vẫn bắt buộc phải phát triển đường cao tốc để phục vụ các mục tiêu lâu dài của đất nước.

Ông Toản chốt vấn đề: “Cho nên nhiều khi chúng ta cảm thấy bất hợp lý, dân rất bó buộc khi làm đường cao tốc, nhất là chuyện đóng phí và khoảng cách các tuyến đường cao tốc. 

Thực ra khi đầu tư bằng vốn ngân sách dù bằng cách nào đi nữa thì một lần nữa chúng ta vẫn phải huy động sức dân để bảo đảm hệ thống đường. Việc thu phí qua trạm BOT cũng vậy".

Từ hiện thực, vị chuyên gia cho rằng, với dự án đường cao tốc Vân Đồn – Móng Cái phải hết sức chú ý đến việc phát triển 2 tuyến đường song song để người dân được quyền lựa chọn.

“Việc người dân có sử dụng tuyến đường trên vào việc vận chuyển hàng hóa hay không, theo tôi hoàn toàn phụ thuộc vào kịch bản giao thương giữa 2 nước. Nhưng rõ ràng tuyến đường là sự kết nối với 1 vùng Quảng Đông, Quảng Tây của Trung Quốc dân số rất lớn, 1 thị trường có nhu cầu lớn về thiết bị hàng hóa của Việt Nam. Ngược lại, chúng ta cũng có rất nhiều nhu cầu với hàng hóa của Trung Quốc”, ông Toản nêu quan điểm.

Nhìn nhận ở khía cạnh khác, ông Nguyễn Văn Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam thừa nhận, việc đầu tư xây cao tốc Vân Đồn – Móng Cái sẽ khiến cho việc thông thương hàng hóa giữa Việt Nam - Trung Quốc được thuận lợi hơn. 

Trước tình huống này cần phải cân đối giữa lợi ích thu được từ thu phí với nguy cơ hàng Trung Quốc thuận đường xâm nhập thị trường, gây khó khăn cho hàng hóa Việt Nam.

Ông Thanh nhấn mạnh: “Chúng ta đã có đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, đang hình thành đường cao tốc nối Hải Phòng với Quảng Ninh. Và tuyến Vân Đồn - Móng Cái đóng vai trò quan trọng trong kết nối vùng.

Ngoài đường bộ thì Trung Quốc có thể vận chuyển hàng hóa đi qua cảng Vân Đồn. Hàng hóa sẽ từ Vân Đồn về Móng Cái, Bãi Cháy và sau đó đi sâu vào trong đất liền. Tuy nhiên phải hết sức cân nhắc lợi ích trong việc thu phí để tránh tình trạng hàng hóa Trung Quốc tràn lan”.

Hoàng Nam