Thời của phim franchise đang dần qua

Liên tục thất bại

Franchise (loạt phim có chung thương hiệu nhưng được triển khai thành nhiều phần riêng) từ lâu đã là “mỏ vàng” để Hollywood khai thác, nhất là với phim thương mại, bom tấn. Nếu như 1 thập niên trước, những thương hiệu như Cướp biển vùng Caribe, James Bond, các phim dòng siêu anh hùng của DC, Marvel… rất được yêu thích, thì gần đây hơn, khán giả bắt đầu có sự chọn lọc.

Ở tuổi 80, Harrison Ford không còn những pha hành động mãn nhãn, cộng kịch bản có phần manh mún khiến thương hiệu Indiana Jones mất đi sức hút

Năm nay, Fast X (thuộc series Fast and Furious), Quái thú trỗi dậy (series Transformers) hay Shazam! Cơn thịnh nộ của các vị thần đã không tạo được những cơn sốt lớn. Dù có doanh thu trên mức hòa vốn nhưng kết quả thu được hầu hết đều thấp hơn phần trước đó. Gần đây, Nhiệm vụ bất khả thi - Nghiệp báo phần 1 cùng Indiana Jones và vòng quay định mệnh rất được chờ đón, song cũng không thoát khỏi xu hướng chung.

Phần cuối của series phim đình đám Indiana Jones rất được quan tâm vì đây là lần cuối nam tài tử Harrison Ford tham gia diễn xuất. Với kinh phí gần 300 triệu USD - lớn nhất trong số những phim ra rạp hè này - nhưng bộ phim đã hoàn toàn thất bại về mặt doanh thu. Ở tuổi 80, Ford thiếu sức hút của một vai diễn thiên về hành động, trong khi nội dung mang tính tri ân, chưa thể hiện được một câu chuyện riêng.

Điều này phần lớn nằm ở vấn đề chuyển nhượng. Theo đó, đơn vị sản xuất 4 phần phim đầu là Lucasfilm đã được Disney mua lại từ năm 2012. Vì những tranh cãi quanh hướng phát triển của franchise này mà 2 cá nhân làm nên tên tuổi cho toàn thương hiệu là đạo diễn Steven Spielberg và biên kịch George Lucas tuyên bố rút khỏi dự án. 

Trong phần mới này, ta thấy tác phẩm quá manh mún cũng như ôm đồm khi muốn tái hiện một cách đầy đủ những điểm nổi bật mà các phần trước đã từng làm được. Những pha đua xe, đánh đấm trên tàu, trộm mộ… không thật mới mẻ, nếu so với những phần trước hay các thương hiệu khác.

Nhiệm vụ bất khả thi - Nghiệp báo phần 1 cho kết quả ngược lại. Có thể nhờ sự ăn ý giữa nam tài tử Tom Cruise và đạo diễn Christopher McQuarrie qua nhiều tác phẩm mà phần phim này có phần vượt trội hơn cả Top Gun: Maverick. Ở tuổi 60, Tom Cruise vẫn mang đến những pha hành động mãn nhãn, đẹp mắt, cùng với kịch bản xây dựng chặt chẽ, có tính thời sự, góp phần tạo nên thành công của tác phẩm. 

Trailer phim Nhiệm vụ: Bất khả thi - Nghiệp báo phần 1:

Dù vậy, thành công mang tính đơn lẻ nói trên vẫn không thể che giấu thực tế là các series ngày càng đuối sức sau khi đã bị khai thác, “vắt kiệt” trong nhiều năm. Phần 5 của Insidious (Quỷ quyệt) ra mắt tuần qua cũng nhận về những đánh giá trái chiều, đa phần là tiêu cực, khi bị cho là tác phẩm nhàm chán so với các phần trước. Vậy, đâu là nguyên nhân chính cho những thất bại?

Thời thế xoay chuyển

Chất lượng kịch bản ngày càng dễ đoán và thiếu bất ngờ, dù một số phim có cập nhật về mặt thời sự như công nghệ cao ở Nhiệm vụ bất khả thi hay dòng thời gian song song ở Indiana Jones. Chẳng hạn mỗi khi nhắc đến Fast and Furious, khán giả không thể nhớ gì ngoài một cuộc chiến bảo vệ gia đình và những cảnh phim có lúc thiếu logic. Còn với Insidious, thay vì tác phẩm khai thác tâm lý thì giờ chỉ còn những cảnh nhát ma vô thưởng vô phạt…

Những pha hành động mà không cần đến CGI hay phông xanh chính là điểm nhấn của Tom Cruise và phần mới nhất của franchise Nhiệm vụ bất khả thi

Nếu so với những tác phẩm riêng biệt có kịch bản độc lập, việc liên tục “vắt sữa” dẫu cho nội dung lạ lẫm đến đâu thì sau 3 phần khán giả đã dần ngán. Không nhiều tác phẩm giữ được sức hút cho đến cuối cùng, nếu không được dựa theo các tác phẩm văn học. Chiến tranh giữa các vì sao, Harry Potter trong quá khứ hay Xứ Cát sắp tới đây có thể nói là những trường hợp ngoại lệ, vì chúng được viết bởi những nhà văn được đánh giá cao và được sáng tác độc lập so với guồng quay hoạt động và tiêu chuẩn riêng của lĩnh vực phim.

Sau đại dịch, sự lớn mạnh của các nền tảng streaming cùng với kinh tế khó khăn cũng khiến khán giả cân nhắc khi đến rạp. Thay vì xem tiếp một phần không quá mới mẻ, họ có thể xem những tác phẩm khác được làm độc lập, bởi vì nhanh thôi, những phim bom tấn cũng sẽ có mặt trên các nền tảng streaming. 

Và quan trọng nhất là với một thế hệ khán giả mới vốn sinh ra trong một giai đoạn chuộng mọi thứ ngắn, gọn và nhanh thì việc tách làm 2 phần (như Fast X, Nhiệm vụ bất khả thi - Nghiệp báo hay Người Nhện: Du hành vũ trụ nhện) không hẳn là hướng đi tối ưu. Chưa kể thời lượng phim ngày càng dài hơn, nếu nội dung không tương xứng, cũng rất dễ thất bại.

Cuối cùng, phim kiểu franchise đòi hỏi khán giả có sự theo dõi nhất định những phần trước đó để nắm bắt được cốt truyện chung. Vì vậy, nó cũng “hạn chế” những người xem mới, nếu nội dung có nhiều liên hệ với các phần cũ. Chẳng hạn Nhiệm vụ bất khả thi gần đây cũng khiến các khán giả mới có phần bối rối khi không biết nhân vật Ilsa Faust hay Gabriel là từ đâu ra, cũng như Fast X tuy có giải thích nguồn cơn trước đó (từ tận phần 5), nhưng để hiểu một cách sâu sắc toàn bộ tác phẩm thì việc dành ra thời gian xem 10 phần trước là rất khó khăn.

Từ những điều trên, có thể thấy thời đại của phim franchise không còn quá được ưa chuộng. Và điều đó có thể lại mở ra cơ hội cho những tác phẩm độc lập, có kinh phí thấp…, tạo ra một nền điện ảnh phong phú, công bằng trong việc cạnh tranh. 

Thuận Phát