Thơ cho trẻ nhỏ: Một thế giới trong vắt và yêu thương

Từ viết cho con…

Vòng chung khảo giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn lần 3-2022 gọi tên tác phẩm thơ Dắt mẹ đi chơi của tác giả Mai Quyên (hiện đang làm việc ở Viện Văn học Việt Nam). Bộ sách này ít được truyền thông giới thiệu khi ra mắt hồi đầu năm 2022. Người yêu thích thơ Mai Quyên chủ yếu thưởng thức những bài thơ viết cho con được chia sẻ trên Facebook của tác giả.

Mùa hè này, có thơ làm món quà đặc biệt cho trẻ nhỏ…

Dắt mẹ đi chơi gồm năm tập: Ngày mai con sẽ, Nói chuyện với hạt ngô, Rủ rà rủ rỉ, Đố mẹ và Dế mèn học chữ. Đây cũng là bộ sách thơ thiếu nhi nhiều tập hiếm có của thơ Việt.

Những vần thơ viết cho con đã được tác giả Mai Quyên sáng tác cách đây nhiều năm, bắt đầu từ những câu hỏi của con, những câu chuyện, kỷ niệm đáng yêu, và cũng là cảm xúc, tình yêu thương của tác giả dành cho trẻ thơ. “Chiều nay dắt mẹ đi chơi / Bao điều muốn hỏi chẳng đuôi chẳng đầu / Con ong nó cứ đi đâu / Để bao nhiêu mật chảy vào trong hoa / Đám mây sao lại chơi xa / Mặt trời bị nắng chẳng nhà nào che / Cầu vồng ở tít trên kia / Mẹ trèo lên đấy hái về cho con…” - trích bài thơ Dắt mẹ đi chơi.

Những vần thơ viết cho con đong đầy tình cảm của bậc làm cha làm mẹ, và đó cũng là cội nguồn cảm xúc của bao bài thơ cho trẻ nhỏ. Nhà thơ Huỳnh Mai Liên (hiện công tác tại Đài Truyền hình Việt Nam) trở thành tác giả viết cho thiếu nhi cũng từ những bài thơ viết cho con. Huỳnh Mai Liên cho biết, hai tập thơ của chị Biển là trẻ con (xuất bản lần đầu năm 2016) và Ngày xưa của con (2018) vừa được tái bản.

Trên trang cá nhân, chị cũng thường xuyên đăng tải những vần thơ viết cho trẻ nhỏ vô cùng đáng yêu, ý nghĩa. Ví dụ bài Mỏ dẹt và mỏ nhọn: “Bạn Gà con mỏ nhọn / Chê mỏ dẹt không xinh / Vịt con đâu giống mình / Chân to bè xấu xí / Bạn Vịt con suy nghĩ / Mỏ nhọn sao lạ kỳ / Chân gì chỉ biết đi / Xuống ao thì khóc thét…”.

Rồi không ai chịu ai, Gà con và bạn Vịt đi tìm bác Ngỗng phân xử, bác Ngỗng đã chỉ rõ mỗi người một vẻ, ai cũng có cái đẹp và lợi thế của mình: “Bác Ngỗng nghiêng đầu gật / Khen Vịt con bơi tài / Còn Gà con rất oai / Gọi Mặt trời dậy sớm…”. Thơ cho trẻ thường được các tác giả viết theo dạng thơ năm chữ, ngôn từ dễ hiểu. Thủ pháp nhân cách hóa, hình tượng hóa các nhân vật, loài vật, cây cối, hoa quả cũng rất gần gũi, dễ cho trẻ tiếp nhận. 

Những bài thơ cho thiếu nhi trong trẻo, không chỉ con trẻ mà người lớn đọc cũng cảm nhận những điều ngọt ngào từ thế giới ngôn từ trong vắt ấy. Nhờ có con mà cảm xúc thi ca của các tác giả - phụ huynh được dịp gợi mở, thăng hoa và chạm đến cảm xúc chung của những người làm cha làm mẹ. Thậm chí, các nhà văn, nhà thơ cũng phải đến khi có con nhỏ mới viết được nhiều vần thơ cho con.

Nhà thơ Lê Minh Quốc từng có tập thơ Chào thế giới bây giờ con đã đến!, với 99 bài thơ viết cho con gái Lê Minh Quốc Ấn. Tập thơ thu hút sự chú ý đặc biệt của công chúng, được trao giải C Giải thưởng Sách Quốc gia 2020. Nhà thơ Lê Minh Quốc từng nói, nếu không có con, anh không thể có tập thơ này. Cho đến bây giờ, nhà thơ vẫn thường xuyên viết thơ cho con - cũng là cho bạn đọc.

… Đến những vần thơ ấp ủ 

Dịp 1/6 này, Sbooks và Nhà xuất bản Văn học chính thức cho ra mắt tập thơ Những ngọn đèn thơm của nhà thơ - nhà báo Hồ Huy Sơn. Tập thơ dày 100 trang, gồm 42 bài thơ tuyển chọn từ những bài thơ đã viết trong suốt 20 năm sáng tác thơ thiếu nhi của tác giả. 

Món quà thơ ý nghĩa cho phụ huynh và bạn nhỏ dịp mừng ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6 năm nay còn có tuyển tập 65 bài thơ hay dành cho thiếu nhi (vừa được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành). Tập thơ do nhà thơ Cao Xuân Sơn tuyển chọn, từ thơ của những tên tuổi thế hệ trước: Võ Quảng, Trần Thanh Địch, Vũ Quần Phương… đến những cây bút sau này: Nguyễn Thế Hoàng Linh, Ngô Gia Thiên An, Đặng Chân Nhân… 

Một điều đặc biệt của các ấn bản thơ, không chỉ có những vần thơ trong vắt, giàu cảm xúc và yêu thương, mà tác phẩm còn rất bắt mắt về hình thức. Cùng với xu hướng làm sách kết hợp tranh minh họa đặc trưng hiện nay, tuyển thơ 65 bài thơ hay dành cho thiếu nhi có sự tham gia minh họa của nhiều họa sĩ trẻ: Đặng Hồng Quân, Lê Rin, Lê Huyền Trang, Chu Quỳnh, Ánh Tuyết… Tập thơ Những ngọn đèn thơm được họa sĩ Thuần Nhất An chăm chút, mỗi trang thơ đều có tranh minh họa trong trẻo, tươi sáng.

Đây cũng là một trong những thuận lợi để thơ có thể được phát hành tốt hơn, ở thời điểm sách cho trẻ nhỏ ngoài nội dung, còn cần đến cả hình thức. 
Có lẽ, chưa mùa hè nào thơ cho thiếu nhi lại được xuất bản nhiều và nổi bật như mùa hè này. Đó cũng là một tín hiệu mừng cho thơ. 

Lục Diệp