Thiếu trầm trọng bác sĩ siêu âm tim thai

Thai chết lưu vì phát hiện trễ

PN - Một thai phụ ở tỉnh Bình Thuận do không được phát hiện rối loạn tim thai, khiến thai nhi lên cơn nhịp nhanh kịch phát. Thai phụ nhập viện tại một bệnh viện (BV) phụ sản với kết luận phù nhau thai, chỉ định chấm dứt thai kỳ. ThS-BS Lê Kim Tuyến, Viện Tim TP.HCM cho biết, các bệnh rối loạn nhịp nhanh phát hiện chủ yếu ở ba tháng cuối thai kỳ; các bệnh rối loạn nhịp chậm chủ yếu ở ba tháng giữa thai kỳ. Một số trường hợp phù thai và điều trị không thành công vì thai phụ đến BV quá trễ.

Báo cáo của Viện Tim TP.HCM về tình trạng rối loạn nhịp tim thai theo dõi trong bốn năm (từ 2008-2011) cho thấy, có 4.332 thai phụ mang thai từ 16-40 tuần đến siêu âm tim thai tại Viện Tim, trong đó có 39 trường hợp được chẩn đoán rối loạn nhịp, chiếm gần 1%. Theo y văn, có khoảng 1-3% thai nhi có rối loạn nhịp. Những trường hợp này, nếu phát hiện sớm, điều trị bằng thuốc sẽ chấm dứt.

PGS-TS-BS Phạm Nguyễn Vinh, Bệnh viện tim Tâm Đức TP.HCM - khẳng định, hầu hết các BV đều trang bị máy móc siêu âm tim; máy siêu âm tim ở người lớn cũng dùng để thực hiện cho siêu âm tim thai, khác nhau ở chỗ là khi siêu âm tim thai phải thay đầu dò khác cho phù hợp. Vấn đề là thiếu nhân lực, chứ không phải do máy móc. Hiện nay Việt Nam đang thiếu trầm trọng BS siêu âm được tim thai. Ngay cả Viện Tim TP.HCM, nơi đào tạo mạng lưới BS siêu âm tim thai cho khu vực phía Nam, cũng chỉ có bảy-tám BS siêu âm được tim thai, còn Bệnh viện tim Tâm Đức có năm BS. Trong khi, Bệnh viện Từ Dũ là BV đầu ngành về sản khoa cũng chỉ có vài BS siêu âm được tim thai. Riêng các BV tuyến quận/huyện và nhiều BV phụ sản khác cũng chưa có BS siêu âm được tim thai. Trong khi hiện nay, thai phụ khám định kỳ chủ yếu ở các phòng khám tư, ở các BV địa phương. Nguyên nhân quan trọng nhất là giám đốc các BV chưa hiểu được tầm quan trọng của siêu âm tim thai nên không tạo điều kiện cho các BS đi học. Cụ thể, mỗi năm các BV khu vực phía Nam chỉ gửi 100 BS đến Viện Tim đào tạo về siêu âm tim mạch người lớn, trong khi, số BS được gửi đến để đào tạo về siêu âm tim thai chỉ có 20 BS mỗi năm.

Theo PGS-TS-BS Phạm Nguyễn Vinh, siêu âm tim bình thường không giống như siêu âm tim cho thai nhi. Siêu âm tim thai rất phức tạp, thai nhi lúc nào cũng chuyển động, không nằm yên, nhiều khi mất cả một giờ mới siêu âm xong cho một thai phụ. Đã có những trường hợp BS được đào tạo xong, không thực hành chuyên môn nên dẫn đến “lụt nghề”. Điều này sẽ gây lãng phí, vì một BS phải mất hơn 2,5 năm (hai năm siêu âm tim trẻ em và sáu tháng siêu âm tim bào thai) và sau đó cần thực hành thêm hai năm nữa mới có thể siêu âm được tim thai.

Các cháu bị bệnh tim bẩm sinh đang điều trị tại khoa Tim mạch, Bệnh viện Nhi Đồng 1

Phát hiện sớm bệnh lý, giảm mối nguy cho trẻ

Mỗi năm Việt Nam có thêm khoảng 8.000 trẻ bị bệnh tim bẩm sinh, chưa kể nhiều thai nhi bị tim bẩm sinh đã chết lưu. Trong khi, nếu có đủ BS siêu âm được tim thai thì việc phát hiện sớm thai nhi bị rối loạn nhịp, thai phụ chỉ cần uống thuốc điều trị đơn giản sẽ giúp trẻ sinh ra không bị suy tim, suy hô hấp. Ngược lại, những trường hợp bị bỏ sót, bé sinh ra mắc bệnh tim bẩm sinh, nhất là những bé bị rối loạn nhịp chậm sẽ dễ bị sốc và tử vong. Việc điều trị loạn nhịp từ trong bào thai ít tốn kém nhưng nếu bỏ qua thì quá trình điều trị sau sinh lên đến vài chục triệu đồng. Với những thai nhi bị dị tật bẩm sinh, dù việc can thiệp không đơn giản như rối loạn nhịp, nhưng nếu được các BS chủ động theo dõi thai nhi, sẽ có kế hoạch hồi sức tốt ngay khi thai nhi lọt lòng mẹ.

PGS-TS-BS Vũ Minh Phúc, Chủ nhiệm Bộ môn Nhi, Đại học Y Dược kiêm Trưởng khoa Tim mạch, Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP.HCM - chia sẻ: “Hiện nay, Việt Nam chưa có mạng lưới quản lý bệnh lý tim của bào thai. Ở các nước như Mỹ, Úc, Singapore... việc theo dõi bệnh lý tim của bào thai là trách nhiệm của BS tim mạch nhi chứ không phải BS tim mạch người lớn. Dù sản phụ đó được BS sản khoa thăm khám thì trách nhiệm và chẩn đoán cuối cùng cho thai nhi vẫn là BS tim mạch nhi”.

PGS-BS Phạm Nguyễn Vinh băn khoăn: “Trước tình hình thiếu trầm trọng BS siêu âm tim bào thai, sắp tới Viện Tim có thể bỏ bớt quy định khắt khe về việc tuyển BS đào tạo siêu âm tim bào thai. Cụ thể, trước đây, những BS muốn học siêu âm tim bào thai đòi hỏi phải có kinh nghiệm hai năm siêu âm tim ở người bình thường. Hiện BV Nhi Đồng 1 cũng đang lên dự án phối hợp với BV Từ Dũ, đẩy mạnh phần chẩn đoán bào thai, siêu âm tim để can thiệp trước khi trẻ được sinh ra".

 Văn Thanh