Thiếu thuốc chữa bạch hầu: Đừng để bác sĩ bất lực trước sinh mạng bệnh nhân

Thế nhưng, tại thời điểm các bệnh nhân nhập viện lại không còn huyết thanh kháng độc tố bạch hầu để chữa trị.

Bệnh nhi tử vong do y tế cơ sở phát hiện trễ?

Ổ bệnh bạch hầu đầu tiên xảy ra ngày 14/6 tại Trung tâm Bảo trợ xã hội Nhà may mắn (H.Krông Nô, tỉnh Đắk Nông) với bốn ca từ 9-15 tuổi. Ông Hà Văn Hùng, Phó giám đốc Sở Y tế tỉnh Đắk Nông, cho hay: các bệnh nhân này đã điều trị khỏi. Nhưng chỉ vài ngày sau, ổ bệnh thứ hai lại xuất hiện ở H.Đắk G’long với tám ca (năm ca ở xã Quảng Hòa và ba ca ở xã Đắk R’măng). Hai ổ bệnh này cách nhau hơn 80km.

Lập chốt tại các khu vực cách ly bệnh bạch hầu ở Đắk Nông

Ca bạch hầu đầu tiên ở tỉnh Đắk Nông đã tử vong là ở ổ bệnh thứ hai - em Sùng Thị H., chín tuổi, ở thôn 6, xã Quảng Hòa, do bạch hầu ác tính biến chứng tim, nhập viện quá trễ. Em đang học lớp 3C Trường tiểu học Bế Văn Đàn. Theo hồ sơ bệnh án, ngày 8/6, H. đau bụng, tiêu chảy nên được đưa đến Trạm Y tế xã Quảng Hòa khám, nơi đây cho thuốc điều trị đường ruột.

Đến ngày 11/6, H. bị sốt, đau họng, ho nhẹ, mệt và tiếp tục đến Trạm Y tế xã Quảng Hòa, được chẩn đoán viêm họng - có giả mạc trắng. Nơi đây tư vấn chuyển sang Trung tâm Y tế H.Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng khám và điều trị. Tại Trung tâm Y tế H.Đam Rông, bác sĩ chẩn đoán H. bị viêm a-mi-đan cấp và cấp thuốc điều trị ngoại trú.

Đến ngày 18/6, H. đau họng nhiều hơn nên gia đình đưa em trở lại Trạm Y tế xã Quảng Hòa. Lúc này, H. mới được chẩn đoán bệnh bạch hầu và chuyển lên Bệnh viện (BV) Đa khoa tỉnh Đắk Nông. Kết quả của Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên xác nhận bệnh nhi dương tính với vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây bệnh bạch hầu. Do bệnh diễn tiến nặng, H. được BV Đa khoa tỉnh Đắk Nông chuyển xuống BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM điều trị khi bệnh đã ở ngày thứ 14 và H. tử vong hai giờ sau đó. 

Xác nhận với chúng tôi, ông Hà Văn Hùng lý giải: ban đầu, khi bệnh nhi đang có dấu hiệu đau họng và chưa có dấu hiệu giả mạc (màu trắng ngà ở trong hầu họng - đặc trưng của bệnh bạch hầu) thì cơ sở y tế cấp xã, huyện đã chẩn đoán viêm họng bình thường. Cho đến khi xuất hiện giả mạc thì cơ sở y tế xã nghi ngờ bạch hầu nên đã chuyển lên tuyến trên ngay.

Bác sĩ Lê Mậu Toàn, Trưởng phòng Kế hoạch - Tổng hợp BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM, cho biết, nếu bệnh nhân được điều trị khi mắc bạch hầu chưa quá ba ngày theo phác đồ thì tỷ lệ tử vong không quá 5%, nhưng sau ba ngày mới điều trị thì tỷ lệ tử vong cao gấp 20 lần. 

Các bác sĩ cho rằng, bệnh này ít xảy ra nhưng tính lây lan ở mức độ nguy hiểm nên ngành y tế cần tập huấn lại chuyên môn phát hiện sớm bệnh cho các trạm y tế, trung tâm y tế các tỉnh, nhất là ở vùng sâu vùng xa - nơi có tỷ lệ tiêm vắc-xin ngừa bệnh thấp.

Bệnh viện hết huyết thanh điều trị bạch hầu

Bác sĩ Lê Mậu Toàn giải thích, kháng độc tố bạch hầu Diphtheria antitoxin (dung dịch được điều chế từ huyết thanh ngựa) là một trong những thuốc quan trọng để điều trị bệnh nhân mắc bạch hầu. Mục đích dùng dung dịch này để làm trung hòa bớt độc tố do vi khuẩn bạch hầu tiết ra khi đi vào hệ thần kinh, giảm tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc có thể gây các biến chứng ở thần kinh, tim dẫn đến tử vong.

Thế nhưng, khi H. được chuyển xuống điều trị ngày 20/6, BV không có thuốc kháng độc tố bạch hầu. Loại thuốc này trước đây do Công ty Dược phẩm Đức Minh cung ứng, giá 2,467 triệu đồng/lọ. Nếu bệnh nhẹ chỉ dùng hai lọ, còn bệnh nặng dùng từ 4-6 lọ. Đến tận ngày 24/6, BV mới được công ty cung ứng khoảng 10 lọ huyết thanh kháng độc tố bạch hầu.

Hai trường hợp sau khi phát hiện mắc bệnh bạch hầu được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên điều trị

Ông Hà Văn Hùng khẳng định: “Hiện nay, tại tỉnh Đắk Nông và hầu hết các tỉnh chưa có huyết thanh kháng độc tố. Chúng tôi liên lạc với nhiều cơ sở trung ương xin nhượng lại huyết thanh kháng độc tố để điều trị cho hai ca nặng là G.A.Ph. và M.V.T. (trú tại H.Đắk G’long, tỉnh Đắk Nông) đang được chữa trị tại BV Đa khoa vùng Tây Nguyên nhưng vẫn không có thuốc. Do không có sẵn huyết thanh kháng độc tố khiến việc điều trị gặp không ít trở ngại. Chúng tôi rất mong Bộ Y tế chỉ đạo việc cung cấp huyết thanh kháng độc tố cho các địa phương”.

Chia sẻ với chúng tôi, một công ty dược cho rằng, hiện trẻ em đã được tiêm vắc-xin ngừa bạch hầu từ nhỏ nên tỷ lệ mắc bệnh không còn nhiều, do vậy các công ty không còn mặn mà nhập khẩu. Những dạng thuốc hiếm này, Bộ Y tế hoặc Sở Y tế các tỉnh, thành nên lên kế hoạch dự phòng và có chính sách ưu đãi cho công ty nhập hàng. 

Cán bộ y tế cho người dân khu vực có dịch uống thuốc, tiêm phòng