Thiếu cơ sở để xác định vì sao cần đầu tư hơn 256.000 tỉ đồng cho văn hóa

ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, với cách thức đang làm, các trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài sẽ chết yểu hoặc sống ngoắc ngoải

Xây dựng Trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài: Mối lo là duy trì và phát triển hiệu quả

Sáng 19/6, tiếp tục chương trình của Kỳ họp, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc) đề cập việc chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 có đặt ra mục tiêu xây dựng một số trung tâm văn hóa ở nước ngoài, tuy nhiên chưa có chỉ tiêu cụ thể về nội dung này. ĐBQH đề nghị quy định rõ chỉ tiêu từ nay tới 2035 sẽ xây dựng bao nhiêu trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài để thực hiện.

Cùng quan tâm tới việc xây dựng các trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) đánh giá, đây không phải ý tưởng mới. Tuy nhiên, việc đầu tư cơ sở vật chất ở các nước phát triển là vô cùng đắt đỏ. Mối lo hơn là duy trì và phát triển hiệu quả.

"Nếu cứ theo cách đang làm, chúng ta cũng có thể có những trung tâm văn hóa ở nước ngoài để cắt băng khánh thành và giải ngân, nhưng rồi cũng sẽ chết yểu hoặc sống ngắc ngoải như một vài cơ sở hiện nay", ông lo lắng.

ĐBQH cho rằng, có thể hỗ trợ cho các Hội đoàn người Việt và các nhóm kiều bào tự tổ chức, quản lý các trung tâm văn hóa - thương mại - dịch vụ tại các nước và họ tự trang trải kinh phí bằng chính các dịch vụ như nhà hàng ẩm thực, cafe, siêu thị hàng Việt Nam.

Để văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu chỉ ra, có thể lựa chọn phương án thông qua các sản phẩm nghệ thuật như triển lãm tranh, chương trình văn nghệ hay các bộ phim. Dù vậy, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần có kế hoạch tổng thể để tránh lãng phí, và hạn chế “xin – cho” trong quá trình chấp thuận các chương trình được ngân sách Nhà nước hỗ trợ.

Thực tế, theo ĐBQH, nhiều tài năng văn hóa nghệ thuật trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài chưa được phát huy. Do vậy, cần đầu tư xây dựng mạng lưới hội sinh hoạt của người Việt rộng khắp trên thế giới.

"Đầu tư bài bản, tường minh, xuất phát từ con người chúng ta mới chấn hưng được nền văn hóa đang còn quá nhiều vấn đề", ĐBQH tỉnh Bình Định nhấn mạnh.

Cơ sở nào xác định tổng mức đầu tư 246.000 tỉ đồng?

ĐBQH Nguyễn Quang Huân cho rằng, cơ sở xác định tổng mức đầu tư hơn 256.000 tỉ đồng phát triển văn hóa thiếu cơ sở thực tế, gây khó khăn cho Chính phủ thực hiện sau này

Tại phiên thảo luận, nhiều ĐBQH cũng cho rằng, chương trình có quy mô quá lớn với quá nhiều nội dung thành phần và hàng trăm hoạt động chi tiết. Điều đó không đúng với tính chất của một chương trình mục tiêu quốc gia, có đầu tư trọng tâm, trọng điểm. ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) nói: “Chúng ta đang ở rừng chi tiết, nên cần đánh giá hết sức rõ, lĩnh vực nào cần được ưu tiên và quan tâm thực hiện”.

Trong khi đó, tổng dự kiến nguồn vốn của Chương trình là hơn 256.000 tỉ đồng cho 3 giai đoạn cũng là nỗi băn khoăn. ĐBQH Trịnh Xuân An đặt câu hỏi, tại sao có tổng mức này, căn cứ vào đâu thì tờ trình của Chính phủ chưa làm rõ được.

ĐBQH Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) cũng đặt vấn đề: căn cứ xác định tổng mức đầu tư của chương trình không tương thích với 10 thành phần chương trình, cơ sở để khái toán tham chiếu từ các hạng mục công việc thực hiện từ giai đoạn 2016 - 2020 khi mà giá cả thị trường, quy mô nền kinh tế liên tục thay đổi. Vì vậy, tổng mức đầu tư chương trình đưa ra để Quốc hội phê duyệt thiếu cơ sở thực tế, gây khó khăn cho điều hành Chính phủ sau này.

Cùng mối quan tâm, ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (đoàn Hưng Yên) nói, dự kiến tổng các nguồn lực huy động chương trình giai đoạn 2025 - 2030 là 122.250 tỉ đồng; giai đoạn 2031 - 2035 là 134.000 tỉ đồng. Trong đó chủ yếu là vốn ngân sách Trung ương và địa phương chiếm vai trò chủ đạo. Trong bối cảnh hiện nay, 3 chương trình mục tiêu quốc gia cũng đang có nhu cầu thực hiện tiếp 2025 - 2030. Do đó, ĐBQH đề nghị rà soát lại tổng mức đầu tư, tránh đề xuất quá cao, gây lãng phí.

ĐBQH Đoàn Thanh Mai đề nghị nghiên cứu làm rõ hơn dự kiến đối với từng dự án thành phần trong đó gồm kinh phí Trung ương, địa phương và huy động; phân định rõ giữa Trung ương, địa phương để địa phương có cơ sở triển khai thực hiện nhiệm vụ và bố trí nguồn kinh phí địa phương thực hiện.

Liên quan tới tỉ lệ xác định vốn của Trung ương và địa phương trong chương trình, ĐBQH nêu quan điểm, tỉ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương 24,6% là khá cao. Với các địa phương khó khăn, khó có thể thực hiện.

Minh Quang