Thị trường nửa vời: Giá hàng hóa 'bất động' trước giá xăng

Có lẽ ít có quốc gia nào trong giai đoạn này mà giá xăng dầu, giá điện tăng hay giảm lại tác động mạnh mẽ đến cuộc sống, tình hình sản xuất đến vậy.

Thường thì bao giờ cũng vậy, mỗi khi giá xăng dầu tăng lên thì hầu như không chỉ các doanh nghiệp vận tải - doanh nghiệp liên quan mật thiết đến việc sử dụng xăng dầu, trong đó cấu thành của giá xăng dầu chiếm từ 35-40% giá cước bị đẩy lên tăng vọt mà các mặt hàng thiết yếu đối với đời sống của xã hội cũng theo đó mà tăng lên.

Sự tăng này có hai nguyên nhân: Một là do chi phí của sản xuất, vận tải bị đội lên do giá xăng dầu tăng lên. Điều này là quy luật tất yếu của sản xuất. Nhưng nguyên nhân thứ hai không kém phần quan trọng là sự lợi dụng, “té nước theo mưa” của các hộ kinh doanh từ các doanh nghiệp nhà nước đến các doanh nghiệp của các thành phần kinh tế khác.

Đối với xăng dầu sự tăng, sự giảm thường được dựa vào nguyên nhân giá xăng dầu thế giới lên hay xuống. Mỗi lần giá dầu thế giới giảm Việt Nam điều chỉnh với mức “nhỏ giọt”, nhưng khi giá dầu tăng chậm trở lại thì ngay lập tức các cơ quan chức năng điều chỉnh giá lên mức “khủng”. Nói riêng về giá xăng, năm 2015 này là năm có nhiều biến động nhất.

Chỉ trong vòng nửa tháng 5 giá xăng dầu đã tăng liền tới hai lần với tổng số tiền đẩy lên đến hơn 3000 đồng/lít. Lần 1 tăng 1950 đồng/lít, lần 2 tăng 1200 đồng/lít đã gây bất lợi cho người tiêu dùng cùng với việc làm trỗi dậy hội chứng kéo theo sự tăng giá ồ ạt của các mặt hàng thiết yếu khác, gây bất lợi cho xã hội và làm giảm mức chi tiêu của người dân.

Giá xăng tăng kéo theo giá cước vận tải cũng như các mặt hàng nhu yếu phẩm tăng lên đúng quy luật A kéo theo B lại diễn ra. Các hãng taxi có tiếng chạy trong khu vực thủ đô Hà Nội như Group, Sun tăng giá cước lên 500 đồng/km. Còn các hãng như Ba Sao, Quê Lụa, Sông Nhuệ tăng từ 500 đồng lên 1000 đồng/km. Không chỉ cước taxi tăng mà các mặt hàng thực phẩm như rau muống bán ở chợ xanh (Hà Đồng- Hà Nội) cũng tăng từ 3000 đồng/mớ lên 3500 - 4000đồng/mớ. Rau ngót tăng từ 2000-2500 đồng lên 3500-4000 đồng/mớ.

Các loại rau cải, củ khác cũng tăng từ 1000 - 5000 đồng/kg. Chợ cóc Vĩnh Hồ (Đống Đa - Hà Nội) cũng đồng loạt tăng giá các loại rau, củ lên từ 500-1000 đồng/kg. Các cửa hàng dịch vụ ăn uống cũng ào ào tăng từ 5-10% giá so với trước đây. Trong các siêu thị, trung tâm thương mại của Hà Nội cũng nhân đà này đẩy giá các mặt hàng tiêu dùng và thực phẩm lên từ 5-30%.

Ông Vũ Vinh Phú - Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội cho biết sau khi giá xăng tăng trong tháng 5 thì ngay lập tức giá rau xanh tăng 20%, thực phẩm tươi sống tăng từ 2000 đến 10000 đồng/kg. Một số đồ ăn của Lotte tăng từ 5 đến 15%.

Ông Phúc giải thích: “Giá cả sản phẩm tăng là do nhà sản xuất tự quyết định. Các siêu thị, cửa hàng chỉ là nội nhập và cung cấp hàng hóa nên không thể làm chủ về giá được…”. Ông yêu cầu: “Sức mua của thị trường kém thì khi tăng giá xăng dầu cần phải công khai, minh bạch. Việt Nam đang sử dụng nhiều công cụ điều hành với phương châm nhà nước. Doanh nghiệp và người tiêu dùng cũng chia sẻ trách nhiệm nhưng qua thực tế cho thấy sự chia sẻ với người tiêu dùng đang có chiều hướng ngày càng giảm đi. Sức mua xuống, lại tăng giá xăng sẽ gây ảnh hưởng xấu tới thị trường, ảnh hưởng xã hội khi giá cả các mặt hàng khác tăng theo”.

Còn ông Nguyễn Anh Tuấn – Cục Trưởng Cục quản lý giá (Bộ Tài chính) cho rằng: “Hai đợt điều chỉnh tăng giá xăng dầu (tháng 5) chắc chắn tác động không nhỏ đến việc hình thành mặt bằng giá cả chung. Bởi giá xăng chiếm 40% chi phí đầu vào của giá cước vận tải. Bên cạnh đó việc điều chỉnh tỷ giá và giá điện cũng sẽ đẩy chỉ số giá tiêu dùng tăng hơn”. Như vậy là tính từ đầu năm 2015 cho đến tháng 5 với ba lần tăng giá xăng với tổng số tiền tăng là 4750 đồng/lít, mỗi người dân đều thấy sự gia tăng của giá xăng tác động như thế nào đến sản xuất, kinh doanh, đời sống xã hội.