Thị trường ASEAN hấp dẫn, sao doanh nghiệp Việt lại thờ ơ?

ACE: Cơ hội và thách thức

Với thị trường 660 triệu dân, GDP 2016 đạt 2.551 tỉ đô la Mỹ và dự kiến trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới vào năm 2030, AEC hứa hẹn sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho các DN VN.

Bà Nguyễn Thị Tuệ Anh – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, để hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, hình thành một thị trường chung là hết sức quan trọng cho DN và ACE là chuỗi để DN tham gia vào giá trị chuỗi của khu vực. Đây là một thị trường không hề nhỏ. Một số cam kết trong ACE tập trung nhiều vào tự do hàng hóa, dịch vụ, đầu tư,... và cắt giảm về thuế quan trong AEC là khá cao, tạo điều kiện thuận lợi cho DN Việt.

Thế nhưng, đáng tiếc VN xuất khẩu vào ASEAN hiện thấp nhất so với các nước khác trong khu vực. Trong 100% hàng hóa xuất khẩu của VN, chỉ có 9,8% vào thị trường ASEAN. Nhập khẩu của VN từ ASEAN cũng thấp nhất (13,7%) so với các khối khác (so với các hiệp định thương mại tự do khác).

Theo bà Tuệ Anh, ngừng đổi mới là thất bại, DN phải đầu tư vào chiều sâu: công nghệ, quản lý, lao động

Khi thị trường chung mở ra nhiều cơ hội kinh doanh, hợp tác, liên kết, đầu tư và tạo năng lực cạnh tranh; đồng thời cũng tạo thách thức cho DN, các hiệp hội và cơ quan quản lý nhà nước làm sao cho DN Việt ngày càng lớn mạnh hơn. Một thách thức khác là DN hiểu biết về AEC và khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan còn hạn chế. Thực tế, nhiều DN đang rất thiếu thông tin về AEC.

Theo ông Phạm Thành Kiên – Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, có hai tác động tích cực, ASEAN làm tăng khối lượng trao đổi hàng hóa, dịch vụ giữa DN Việt và các nước trong khu vực. Năm yếu tố tự do lưu chuyển hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, vốn, lao động,... thúc đẩy giao thương. Cơ cấu sản phẩm (SP) thay đổi theo chiều hướng tích cực, thuế suất giảm tạo thuận lợi cho DN Việt xuất khẩu.

Tuy nhiên, thách thức là việc cải thiện tình trạng nhập siêu của VN ngày càng khó khăn hơn. Sức cạnh tranh tập trung vào yếu tố chất lượng, song với công nghệ còn khiêm tốn, VN không dễ cạnh tranh với các nước trong khu vực.

“Chúng tôi sẽ luôn đồng hành cùng DN và tạo điều kiện cho DN phát triển, nâng DN VN lên tầm cao mới. Song, nhà nước chỉ đưa ra những giải pháp hỗ trợ, còn DN phải chủ động nắm bắt cơ hội”, ông Kiên khẳng định.

DN Việt làm gì để nắm bắt cơ hội?

“VN đã hội nhập kinh tế hơn 30 năm, DN VN đã có vị thế khác, DN cần sẵn sàng, chủ động đón đầu cơ hội. DN phải thay đổi tư duy, biến sức ép cạnh tranh thành động lực để đổi mới và phát triển. Ngừng đổi mới là thất bại, phải đầu tư vào chiều sâu: công nghệ, quản lý, lao động,...”, bà Anh nhấn mạnh.

Theo ông Hòa, kinh nghiệm chung là DN phải có kỹ năng và đơn vị hỗ trợ khảo sát thị trường đúng, một mình DN khó tiếp cận với cơ quan chức năng các nước sở tại và hệ thống siêu thị lớn ở nước ngoài; cần tìm hiểu văn hóa, đất nước và con người và tập quán kinh doanh. Không khéo thì DN Việt “lòng vòng đi du lịch” rồi về, không đạt được mục đích, hiệu quả giao thương. Phải có chiến lược xây dựng phát triển thương hiệu và bảo hộ hàng hóa; thương mại điện tử cần được khai thác, tận dụng triệt để.

Lý do DN VN vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của thị trường ASEAN, ông Hòa cho rằng hình thức SP chưa đa dạng, giá SP chưa cạnh tranh; hệ thống phân phối hàng hóa còn kém; chưa kết nối chặt chẽ với các cơ quan chức năng phụ trách xúc tiến, ngoại giao…; DN chưa trang bị đủ điều kiện để xuất khẩu vào các nước đạo Hồi có quy định khắt khe riêng; chưa nắm rõ các rào cản kỹ thuật, pháp lý của các nước trong khu vực…

Nguyễn Cẩm

.