Thí sinh Trung Quốc mặc áo dài Việt thi Hoa hậu Trái đất: Màn thua trông thấy từ sự chậm trễ

Trong một clip dài hơn một tiếng đồng hồ phát trên kênh YouTube của Ban tổ chức cuộc thi Hoa hậu Trái đất năm 2020 (Miss Earth 2020) tối 14/10, ở phần thi Tài năng Khiêu vũ dành cho thí sinh thuộc khu vực châu Á - châu Đại Dương, một thí sinh người Trung Quốc mặc bộ trang phục giống hệt áo dài truyền thống của Việt Nam khiến nhiều người bất ngờ.  

Lễ hội Áo dài TP.HCM lần thứ 7 khai mạc tối 11/10 và kéo dài đến tháng 11

Tất nhiên, lần này, không có ai “tuyên ngôn” trang phục đang mặc mang “phong cách Trung Quốc” như bộ sưu tập của thương hiệu Ne-Tiger tại Tuần lễ thời trang Trung Quốc xuân - hè 2019 trước đây. Song, để tránh lập lờ trong nhận diện thương hiệu văn hóa của quốc gia, việc xây dựng quốc phục Việt Nam ngày càng trở nên bức thiết. 

Áo dài Việt là của người Việt, điều đó phải được chứng minh bằng văn bản, nhằm tránh sự “chiếm đoạt” văn hóa đến từ các quốc gia. Nhưng vài chục năm qua, kể từ khi đề án xây dựng quốc phục Việt Nam, được lập ra từ năm 1990 đến nay, áo dài Việt vẫn chưa có được danh xưng xứng tầm với giá trị, để rồi khi một quốc gia nào đó nhận vơ áo dài là trang phục của họ, chúng ta hô hào họ “vay mượn”, “ăn cắp”, nhưng thiếu bằng chứng để khẳng định lý lẽ của mình. 

Cuối tháng 6/2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Hội LHPN Việt Nam tổ chức hội thảo quốc gia mang tên Áo dài Việt Nam: Nhận diện, tập quán, giá trị và bản sắc. Tại hội thảo, một ý kiến nêu rằng cần sớm hoàn thành hồ sơ trang phục áo dài Việt Nam, đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tiến tới đệ trình ghi danh tại Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại theo tiêu chí của UNESCO. 

Áo dài cần sớm được công nhận là quốc phục

Riêng ở TP.HCM, Bảo tàng Áo dài đã khánh thành từ năm 2014 sau mười năm được nhà thiết kế Sĩ Hoàng kỳ công chuẩn bị và thu thập tư liệu, hiện vật… Lễ hội Áo dài TP.HCM - được xác định là thương hiệu văn hóa của TP.HCM đang diễn ra từ nay tới tháng 11 - cũng đã qua bảy kỳ tổ chức.

Trung ương Hội LHPN Việt Nam phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đang thực hiện chuỗi hoạt động hưởng ứng sự kiện “Áo dài - Di sản văn hóa Việt Nam”. Tất cả cho thấy chúng ta đang rất quyết tâm đưa áo dài trở thành Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận. 

Đây không chỉ là nguyện vọng của người dân Việt Nam mà với giá trị tự thân của áo dài Việt, trang phục này cần có được một danh xưng đúng nghĩa. Nhưng, nghĩ mà ngao ngán khi nhiều hội thảo, lễ hội áo dài được diễn ra rình rang năm này qua tháng nọ, thì hồ sơ trang phục áo dài Việt Nam mãi vẫn chưa hoàn thành, thậm chí việc công nhận áo dài trở thành quốc phục Việt vẫn còn bỏ ngỏ. 

Để tránh việc bị đánh cắp, “cho áo dài là trang phục của một quốc gia khác”, Việt Nam có thể mang áo dài đi đăng ký sở hữu trí tuệ tại Tổ chức Sở hữu Trí tuệ thế giới (WIPO). Tuy nhiên, theo nguyên tắc, việc đăng ký phải thuộc về một cá nhân cụ thể. Do đó, để WIPO công nhận, áo dài phải được công bố là quốc phục Việt Nam, là một di sản của người Việt. Mọi bước đi khẩn cấp để bảo vệ áo dài Việt, tránh bị sao chép, ăn cắp đều quy về chỗ áo dài phải được công nhận là quốc phục. Vậy mà, câu chuyện cấp thiết được “đào xới” từ hàng chục năm qua đến giờ vẫn chưa đâu ra đâu. 

Ai cũng biết áo dài là của người Việt Nam nhưng thiếu sự công nhận chính thống tại quốc gia nơi nó được sinh ra thì lấy gì để khẳng định, bảo vệ di sản của chính mình? 

Diễm Mi