“The Lost Daughter” - phim đầu tay của một nữ đạo diễn làm phim trong thời đại dịch

Phim chuyển thể từ tác phẩm văn học của một trong những tác giả bí ẩn nhất văn đàn quốc tế

The Lost Daughter là bộ phim được chuyển thể từ tác phẩm văn học cùng tên của tiểu thuyết gia người Ý có bút danh Elena Ferrante. Mặc dù được công nhận là một tiểu thuyết gia trên phạm vi quốc tế (Tạp chí Time từng liệt kê nhà văn này là một trong 100 người có ảnh hưởng nhất năm 2016), nhưng tác gia này vẫn giữ bí mật danh tính thực của mình, kể từ khi xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tiên vào năm 1992. Bởi, “Elena Ferrante” cho rằng: “Sách, một khi đã được viết ra, không còn cần tác giả của chúng hiện hữu”.

Nữ đạo diễn Maggie Gyllenhaal trên phim trường tại Hy Lạp

Đồng thời, tác gia này lập luận ẩn danh là điều kiện tiên quyết cho công việc của mình, việc giữ cho tên thật không bị công chúng quan tâm theo dõi và chú ý chính là chìa- khóa- viết- sách của “cô ấy”. Suy đoán về danh tính thực sự của “Elena Ferrante” đã từng có rất nhiều, với vô vàn giả thuyết được nghiên cứu từ giới học thuật chuyên ngành (bao gồm các học giả, nhà khoa học máy tính, ngữ văn và ngôn ngữ học…), hoặc các bài phóng sự điều tra trên mặt báo, nhưng đều bị nhà xuất bản sách của “Elena Ferrante” phủ nhận.

Để đảm bảo có bản quyền làm phim từ sách của “Elena Ferrante”, nữ diễn viên- đạo diễn Maggie Gyllenhaal đã trực tiếp liên hệ bằng thư với tác gia người Ý đầy bí ẩn này. Trước đó, tất cả các phim điện ảnh chuyển thể từ tác phẩm văn học của “Elena Ferrante” đều luôn được yêu cầu lấy bối cảnh ở quê hương của nhà văn này, và thực hiện bằng tiếng Ý. Thế nhưng trong thư phản hồi cho Maggie Gyllenhaal, tác gia người Ý chỉ đưa ra điều kiện tối giản là chính nhà làm phim người New York phải thực hiện bằng ngôn ngữ và tầm nhìn riêng của cô, theo cách thức riêng. Khỏi phải nói, Maggie Gyllenhaal cùng các cộng sự đầu tiên trong dự án phim của cô đã ngạc nhiên, vui mừng và cũng đồng thời cảm thấy áp lực cỡ nào, với yêu cầu tưởng chừng đơn giản như thế từ một trong những nhà văn “huyền thuyết” bậc nhất của thế giới thời đương đại.

Hẳn nhiên, đó vẫn chưa phải là “cửa khó” lớn nhất cho đoàn phim của Maggie Gyllenhaal.

Một cảnh phim The Lost Daughter

“Cửa khó” của việc làm phim thời đại dịch

Ban đầu, kịch bản chuyển thể của Maggie Gyllenhaal chuyển câu chuyện gốc từ Ý sang Mỹ, bối cảnh ghi hình là ở một thị trấn ven biển của New Jersey - nơi có mức ưu đãi thuế khá lớn, đặc biệt là với một phim đoàn chủ yếu là nữ. Điều kiện hỗ trợ như thế sẽ giúp ích rất nhiều về phương diện tài chính làm phim, nhất là với một dự án phim độc lập. Thế nhưng, khi đoàn phim chuẩn bị quay tại New Jersey vào tháng 7/2020, dịch COVID-19 đã tấn công gần như khắp nước Mỹ, buộc nhà sản xuất phải nhanh chóng tìm kiếm các lựa chọn thay thế.

Nhiều phương án về bối cảnh thay thế đã được đưa ra, trong đó có Vương quốc Anh. Tuy nhiên, nữ đạo diễn Maggie Gyllenhaal không mặn mà quan tâm, bởi cô không thấy hứng khởi với ý tưởng một bộ phim về một nhân vật phụ nữ người Anh (trong kịch bản ban đầu thì nữ nhân vật chính là người Mỹ, nhưng sau khi nữ diễn viên Olivia Colman người gốc Anh ký hợp đồng thì kịch bản đã được chỉnh sửa gốc tích nhân vật) lại chọn đi nghỉ mát loanh quanh trong Vương quốc Anh. Và trong đầu cô hiện lên hình ảnh về một người phụ nữ đi du lịch xa, ở tận Hy Lạp. Đáng ngạc nhiên là Hy Lạp có một cơ sở hạ tầng điện ảnh khá tốt, lại còn được ưu đãi thuế suất với mức 40% dành cho các đoàn phim quốc tế. Đồng thời, đáng quan tâm hơn, vào thời điểm đó Hy Lạp có ca nhiễm COVID-19 rất thấp so với Mỹ hoặc nhiều quốc gia châu Âu khác.

Đoàn phim cùa Maggie Gyllenhaal cũng là một trong những dự án phim đầu tiên đã được chính phủ Hy Lạp “bật đèn xanh” đi vào sản xuất, trong thời kỳ đại dịch bắt đầu bùng phát ở khắp châu Âu. 10 ngày sau khi được chuẩn thuận vào Hy Lạp, đoàn phim đặt chân lên vùng đất này vào giữa tháng 8/2020.  Dàn diễn viên của phim, do nữ diễn viên Olivia Colman sinh năm 1974 (từng đoạt giải Oscar năm 2019 với phim The Favourite, mới đây vừa chiến thắng Nữ chính xuất sắc trong series chính kịch The Crowm tại Giải Emmy lần thứ 73 năm 2021) “cầm cờ lệnh” dẫn đầu, cùng với Dakota Johnson và nam diễn viên Peter Sarsgaard bị cách ly trong 2 tuần ngay tại địa điểm quay tập trung là đảo Spetses của Hy Lạp, trước khi bắt đầu được chính thức bấm máy ghi hình những cảnh phim đầu tiên vào tháng 9/2020.

Việc quay phim ngay trong lúc đại dịch đang diễn ra đã mang lại nhiều thách thức riêng cho đoàn phim của Maggie Gyllenhaal. Dàn diễn viên và đoàn phim với hơn 100 người, được chia thành nhiều nhóm, và trong thời gian 28 ngày quay thì không có bất kỳ ai trong đoàn phim được rời khỏi đảo Spetses, nếu không muốn bị cách ly trong 2 tuần theo quy định của chính phủ Hy Lạp. Vắc xin ngừa COVID-19 cũng chưa có trong thời điểm ấy.

Quy trình sản xuất phim, thậm chí được Maggie Gyllenhaal ví von rằng giống… một đơn vị biệt kích, luôn căng thẳng và cảnh giác cao độ. Bởi lẽ, tại thời điểm đó, các phim lớn của Hollywood như Jurassic World hoặc The Batman đều từng phải tạm ngừng hoạt động ghi hình trên phim trường một thời gian, do có thành viên phim đoàn nhiễm COVID-19.

Làm phim giữa lúc diễn ra đại dịch, các nhà sản xuất biết rằng họ không thể tìm kiếm các nhân vật nền khác nữa sử dụng nhiều ngôn ngữ, hoặc kể cả là ngôn ngữ thứ 2 (ngoài tiếng Hy Lạp) khi toàn bộ thời gian quay phim đều phải cố định duy nhất trên đảo Spetses. Họ đã điều chỉnh kịch bản và điều phối sao cho hòn đảo Hy Lạp này được huy động tổng lực về bối cảnh phim và con người liên quan. Đoàn phim của Maggie Gyllenhaal cũng đã tận dụng người địa phương làm diễn viên quần chúng trên phim, bao gồm cả Thị trưởng của đảo Spetses.

The Lost Daughter đã được trình chiếu ra mắt tại LHP quốc tế Venice năm 2021, đồng thời tranh giải Sư Tử Vàng danh giá, chiến thắng giải Kịch bản xuất sắc dành cho Maggie Gyllenhaal. Phim sau đó được Netflix mua bản quyền phát hành sau khi đoàn phim của Maggie Gyllenhaal hoàn thành hậu kỳ, và trình chiếu giới hạn tại Mỹ trước khi phát trực tuyến ở nhiều vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Maggie Gyllenhaal là cái tên không mấy xa lạ với những người mê phim Hollywood, bởi cô từng tham gia diễn xuất trong các phim hành động nổi tiếng toàn cầu, như White House Down (tên phim tiếng Việt: “Giải cứu Nhà Trắng”, ra mắt năm 2013); nhất là khi đã từng có mặt trong bộ phim “bom tấn” có kinh phí sản xuất ước lượng 185 triệu USD The Dark Knight (tên phim tiếng Việt ”Kỵ sĩ bóng đêm”, ra mắt toàn cầu và tại Việt Nam vào năm 2008). Maggie Gyllenhaal cùng với nhân vật Joker (Heath Ledger thủ vai) trong phim The Dark Knight Maggie Gyllenhaal bước vào nghiệp diễn xuất từ đầu thập niên 1990, định hình ít nhiều về tính sáng tạo đa chiều kích của ngôn ngữ điện ảnh, thông qua con đường và sự nghiệp diễn xuất đa dạng của cô từ thuở mới bước chân vào nghề, từ phim độc lập “gu” châu Âu cho đến phim “bom tấn” giải trí kiểu Hollywood. Đồng thời, điểm chung nhất trong hầu hết các phim mà Maggie Gyllenhaal đã từng “dính mắc”, chính là nhãn xếp hạng R dành cho các phim ấy! Khá thú vị là phim đầu tay lần này của cô cũng không “thoát” được sự dính mắc ấy: phim được dán nhãn R.

Phước Châu