Thế hệ Z và cuộc sống quen với cô đơn

Thế hệ Z hay gen Z (sinh từ năm 1997 - 2012) thường gây ấn tượng với đặc điểm có nền tảng giáo dục tốt hơn bất kỳ thế hệ nào trước đây. Họ là những người tiêu dùng hiểu biết, sử dụng công nghệ thành thạo. Nhưng bất chấp tất cả thế mạnh này, nhiều người thuộc gen Z vô cùng cô đơn. Bên cạnh việc những người trẻ tuổi thường chọn lối sống đơn độc và tình trạng càng trầm trọng hơn do đại dịch COVID-19, một số nỗi cô đơn của gen Z có thể được tạo ra bởi sự khác biệt trong trải nghiệm cá nhân so với các thế hệ trước. Những thay đổi đối với gen Z bắt đầu từ thời thơ ấu.

Năng động, có trình độ và đề cao thành tích cá nhân nhưng thế hệ Z đang trở nên cô đơn trong những mối quan hệ xã hội - Ảnh: Getty Images

Cô đơn giữa đám đông 

Một cuộc khảo sát gần đây của Trung tâm Khảo sát về cuộc sống ở Mỹ cho thấy, 56% gen Z cảm thấy cô đơn ít nhất một hoặc hai lần mỗi tháng trong suốt thời thơ ấu. Để so sánh, chỉ có 24% thế hệ ông bà của gen Z (thế hệ sinh từ 1946 - 1964) cảm thấy cô đơn khi lớn lên. Bằng chứng chỉ ra rằng những tương tác nhỏ và kết nối xã hội rất quan trọng trong quá trình tạo ra một cuộc sống viên mãn, và nhiều gen Z đã bỏ lỡ những khoảnh khắc đó. 

Cũng theo báo cáo, chỉ 38% người Mỹ thuộc gen Z cho biết họ dùng bữa với gia đình hằng ngày trong suốt thời thơ ấu. Ở các thế hệ trước, bữa ăn gia đình là chuẩn mực thông thường, là thời gian duy nhất trong ngày kết nối những thành viên khác. Gen Z là thế hệ đầu tiên mà việc cả cha và mẹ cùng đi làm trở thành tiêu chuẩn, từ đó dẫn đến các ưu tiên mới của cha mẹ trong việc nuôi dạy con cái và cân bằng sự nghiệp.

Điều trớ trêu là sự quan tâm nhiều hơn đến việc học hành, cuộc sống con cái của các bậc cha mẹ lại khiến trẻ em lớn lên với rất ít thời gian rảnh, các hoạt động không đóng góp gì cho thành tích học tập cũng giảm dần. Có lẽ không có gì ngạc nhiên khi thế hệ Z xem thành tích chuyên môn và trình độ giáo dục như thước đo tầm vóc bản thân. Trước khi đổ lỗi cho mạng xã hội, hoặc các khía cạnh khác của văn hóa, chúng ta cần nhìn nhận rằng phần lớn áp lực này đến từ các bậc cha mẹ. 

Ngay từ khi còn nhỏ, gen Z học được rằng họ nên là người lãnh đạo, không phải là kẻ theo sau. Trở thành người có ảnh hưởng, thay vì người bị ảnh hưởng. Xã hội hiện đại cũng đề cao tính tiên phong và sự đổi mới, đồng thời hạ thấp tầm quan trọng của thói quen làm việc cùng nhau và sự hòa hợp. Điều này thể hiện ngay cả trong phần cơ bản nhất của danh tính, đó là họ tên. Ngày nay, nhiều bậc cha mẹ tìm kiếm những cái tên ít phổ biến hơn để giúp con họ nổi bật. Trước đây, cha mẹ thường chọn những cái tên phổ biến, dù cố ý hoặc không, để con họ ít cảm thấy khác biệt.

Tác động xấu đến tâm sinh lý 

Khi phải quá bận rộn để cố gắng trở nên độc nhất, việc gắn kết với nhau sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều đối với thế hệ Z. Việc là thành viên của bất kỳ nhóm nào - cho dù đó là gia đình, tôn giáo hay nơi làm việc - đồng nghĩa với tuân thủ các chuẩn mực đã được thiết lập, chấp nhận một bộ giá trị riêng biệt và tuân theo một bộ quy tắc nhất định. Nó đòi hỏi mỗi người phải phá bỏ một số lợi ích của bản thân vì lợi ích chung để duy trì sự gắn kết. 

Công ty kiểm toán EY thống kê rằng 63% gen Z tại Mỹ cảm nhận việc công ty chia sẻ các giá trị giống với mong muốn của bản thân họ là rất quan trọng, và họ sẵn sàng rời đi nếu không có sự kết nối. Dù vẫn còn sớm để biết lối sống cô đơn ảnh hưởng đến mặt hôn nhân của thế hệ Z như thế nào, khảo sát cho thấy thế hệ thanh niên ngày nay tại Mỹ bị thu hút đáng kể vào các hình mẫu gia đình với quy mô nhỏ, cùng với đó là độ tuổi lập gia đình cao hơn.

State of Mental Health - một nghiên cứu được thực hiện vào tháng 2/2022 bởi Ramsey Solutions - cho thấy 71% gen Z lo lắng ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày, với 68% thường cảm thấy như họ không thể kiểm soát được những suy nghĩ của bản thân. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự cô đơn có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số vấn đề sức khỏe tâm thần, bao gồm trầm cảm, lo lắng, lòng tự trọng thấp, các vấn đề về giấc ngủ và rối loạn căng thẳng.

Tuy vậy, tin tốt là gen Z có thể bắt đầu thay đổi bằng cách tạo và duy trì các kết nối xã hội. Nghiên cứu chỉ ra rằng học đại học có liên quan đến mức độ kết nối xã hội cao hơn, tương tự tham gia các nhóm chia sẻ sở thích. Thậm chí, thường xuyên dành thời gian ở một nơi thứ ba - như quán cà phê, thư viện hoặc công viên - có thể thúc đẩy các tương tác xã hội và cảm giác thân thuộc. 

 Ngọc Hạ 
(theo Business Insider, IFStudies, Healio, Healthline)