Thế hệ YouTube?

Chỉ clip đám tang Anh Vũ, có YouTuber kiếm được vài chục triệu đồng; kênh YouTube của Khá “bảnh” trước khi nhân vật này bị bắt, có tháng kiếm được gần nửa tỷ đồng. Cả trăm triệu đồng là số tiền mà người ta nhẩm tính Khoa Pug sẽ nhận được từ clip “bóc phốt” khách sạn Aroma Phan Thiết gây ồn ào mới đây… Những con số này lý giải vì sao YouTube đang là không gian có quá nhiều hấp lực với giới trẻ. 

Không phải cho đến sự kiện đám tang nghệ sĩ hài Anh Vũ người ta mới biết về những “trò khùng điên” của “bọn YouTube”. Thế nhưng, những gì đã diễn ra tại đây vẫn không khiến người ta không kinh hoảng. Tiếng “rao hàng” kêu gọi xem, bình luận clip của các youtuber vang lên nhặng xị trong không khí đau thương của gia đình Anh Vũ, cùng với những bước chân chen lấn, giẫm đạp nhau đưa máy quay đến gần nghệ sĩ, cự nự những ai ngăn cản mình.

Theo thống kê của YouTube, trong top 30 trending YouTube (là những clip được quan tâm nhất, xét trên lượt tìm kiếm và lượt người xem) tại thị trường Việt Nam, có 6 clip ghi hình đám tang nghệ sĩ hài Anh Vũ. 

Sáng 10/4, một người đàn ông ở Ukraine đã mất mạng khi bị hai thanh niên đẩy từ độ cao 3,7m xuống sông, mặc cho ông van xin, chỉ vì chúng muốn thực hiện một clip hài hước để đăng tải lên mạng xã hội, như trào lưu hiện nay. Hai thanh niên đó ngay lập tức bị bắt. 

Sự xấc xược, tàn nhẫn của những YouTuber (hay còn gọi là “nhà sáng tạo nội dung” như cách gọi của YouTube) này là minh chứng hãi hùng của một “thế hệ YouTube”.  Nó bắt nguồn từ việc kiếm tiền được thực hiện quá dễ dàng nhờ nền tảng số. Những khoản thu đó lý giải vì sao bỗng dưng xuất hiện các “giang hồ mạng” như Khá “bảnh”, Dương Minh Tuyền… và hàng loạt clip khoét tận sâu vào sự bất lực của các bậc phụ huynh, các nhà giáo dục. 

Điều đáng nói là, có nhiều đứa trẻ đang lớn lên với suy nghĩ rằng, chỉ cần một phương tiện thu hình, chúng đã có thể kiếm tiền triệu. Chỉ cần “sáng tạo” được nội dung thật “đặc biệt”, gây chú ý, chúng sẽ có thể trở thành triệu phú, mặc cho đôi khi sự gây chú ý ấy đi ngược những chuẩn mực đạo đức, ứng xử mà chúng được dạy. Quan trọng là, chúng đâu cần phải mất nhiều năm học hành, phải bước ra từ một trường đại học, cao đẳng, hay khóa đào tạo nào mới có thể thực hiện những clip đó. Quả thật, nếu làm một thống kê, chắc chắn nhiều nhà kinh tế học sẽ phát ngất bởi những trường hợp như Khá “bảnh” - với một tuổi thơ bất hảo, không học hành, kiếm được hàng trăm triệu mỗi tháng - chẳng phải cá biệt, nếu không muốn nói là rất nhiều. 

Từ việc kiếm tiền quá dễ dàng và quá nhiều, chúng ta đã có một thế hệ YouTube đậm đặc sự tàn nhẫn và độc ác. Đó là những màn tra tấn chú chó nhỏ một cách dã man, là những lời lẽ giễu cợt sự tàn tật của người khác, là hình ảnh cười tươi trong chính đám tang của người thân mình… tất thảy đều được quay clip để đăng tải trên YouTube.

Như bất kỳ sự phát rộ và lụi tàn của nền tảng nào, một ngày nào đó YouTube cũng sẽ đến hồi cáo chung khi có một nền tảng/môi trường khác được giới trẻ quan tâm. Nhưng rõ ràng hiện tại chúng ta đang có một “thế hệ YouTube” vô văn hóa đến mức khó tin. Sẽ là nâng quan điểm và quá lời nếu cho rằng chúng ta đang sống trong một xã hội mà mọi giá trị về đạo đức, giáo dục, lao động, văn hóa… đều bị đảo lộn, nhưng không thể phủ nhận đang có hệ nhận thức bị lệch trong một bộ phận giới trẻ, và chúng ta đang bất lực tìm cách xoay chiều. 

Lương Hàn