Thế giới rúng động trước những vụ giết hại phụ nữ dã man

Valentine tang tóc ở châu Phi

Theo Liên hiệp quốc (LHQ), châu Phi có tỉ lệ phụ nữ bị sát hại liên quan đến giới tính cao nhất thế giới. Nhiều cáo buộc cho rằng giới quan chức đã phớt lờ vấn đề, đổ lỗi cho các nạn nhân.

Vụ sát hại 3 phụ nữ trong một tuần làm dấy lên làn sóng biểu tình chống nạn “diệt chủng phụ nữ” ở Somalia - Nguồn ảnh: The Guardian

Người dân Kenya đã bị sốc khi 31 phụ nữ bị giết vào tháng Một vừa qua. Họ bị đánh đập, bóp cổ hoặc chặt đầu một cách man rợ. Tại Cameroon, một doanh nhân quyền lực đã bị bắt với cáo buộc bạo hành hàng chục phụ nữ.

Các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng, sự gia tăng các vụ giết người là một phần hệ lụy của tình trạng khó khăn kinh tế và các đợt phong tỏa do COVID-19. LHQ ước tính, khoảng 20.000 vụ giết phụ nữ được ghi nhận tại châu Phi vào năm 2022. Các chuyên gia tin rằng con số thực tế còn cao hơn.

Ở Somalia, trong tháng Hai, một phụ nữ mang thai đã bị chồng thiêu sống. 3 người khác bị chồng sát hại chỉ trong vòng 1 tuần cũng làm dấy lên sự phẫn nộ khắp đất nước. Các vụ giết người đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình, đòi hỏi công lý và biện pháp chấm dứt tình trạng này. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại chính là việc thiếu một điều luật cụ thể chống bạo lực gia đình cũng như sự chậm chạp trong việc xây dựng dự luật phòng chống tội phạm tình dục do LHQ tài trợ.

Maryam Taqal Huseina - Chủ tịch Trung tâm Phát triển phụ nữ Somalia - lên án sự im lặng về bạo lực đối với phụ nữ và thề sẽ tiếp tục đấu tranh cho đến khi có thay đổi. Bà nhấn mạnh sự cần thiết phải giải quyết tình trạng bạo hành gia đình đang phổ biến và đấu tranh cho luật bảo vệ quyền phụ nữ. 

Tại Kenya, ngày lễ tình nhân năm nay nhuốm màu tang tóc với khẩu hiệu “Valentine đen tối” để tưởng niệm ít nhất 500 phụ nữ đã bị sát hại trong các năm từ 2016-2023. Vấn đề nhức nhối này cần sự chung tay giải quyết từ chính quyền và cộng đồng, vì các nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ bạo lực gia đình, bất bình đẳng giới và sự thiếu quan tâm của cơ quan chức năng. Các nhà hoạt động và gia đình nạn nhân kêu gọi công lý và hành động mạnh mẽ hơn từ chính phủ để giải quyết vấn đề.  

Tố cáo của phụ nữ bị xem nhẹ 

Chỉ trong ngày 27/2, có đến 7 phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ bị chồng hoặc chồng cũ giết dã man. Các nạn nhân có độ tuổi từ 32-49, bị bắn hoặc đâm chết. Tổ chức phi chính phủ về quyền phụ nữ We Will Stop Femicide ghi nhận 315 vụ sát hại phụ nữ ở quốc gia này trong năm 2023, trong đó 65% số vụ xảy ra tại nhà riêng của họ. Ngoài ra, còn có 248 cái chết đáng ngờ khác được chính quyền mô tả là “tự sát”, nhưng các nhóm đấu tranh nữ quyền cho là do bên thứ ba gây ra.

Ở Anh, cảnh sát West Yorkshire phải đối mặt với cáo buộc không bảo vệ 9 phụ nữ đã trình báo về sự an toàn của họ trước khi bị bạn tình hoặc thành viên gia đình sát hại. Theo chuyên gia pháp y Jane Monckton-Smith, cơ hội ngăn chặn những cái chết này không chỉ tập trung vào việc bảo vệ nạn nhân mà còn là phải sớm nhận ra các mối đe dọa và quản lý kẻ phạm tội. Theo Văn phòng Thống kê quốc gia, từ tháng 3/2020-3/2022, có 67,3% nạn nhân trong 498 trường hợp bị giết ở Anh và xứ Wales là phụ nữ.

Chính quyền Áo cũng đang điều tra vụ sát hại 4 phụ nữ và 1 bé gái 13 tuổi ở Vienna xảy ra trong ngày 23/2. Thi thể của 3 phụ nữ trẻ được tìm thấy với những vết dao chí mạng trong một nhà thổ ở quận Brigittenau, thủ đô Áo. Cảnh sát cho biết, một người đàn ông 27 tuổi đã bị bắt gần đó vì tình nghi thực hiện vụ giết người bằng dao. Cũng trong buổi sáng hôm đó, 1 phụ nữ và con gái 13 tuổi được phát hiện đã chết trong một căn hộ. Theo truyền thông nước này, 2 mẹ con bị bóp cổ và người chồng là nghi phạm chính.

Hiệp hội Nhà tạm trú tự trị dành cho phụ nữ Áo đã ghi nhận 26 vụ sát hại phụ nữ vào năm ngoái. Chính phủ Áo tuyên bố sẽ trấn áp, cam kết một số biện pháp, bao gồm tăng tài trợ cho các tổ chức giúp đỡ nạn nhân. Tuy nhiên, các tổ chức phi chính phủ cho rằng chính phủ chưa làm đủ để ngăn chặn các vụ giết người. Theo một nghiên cứu của chính phủ, từ năm 2010-2020, có 319 phụ nữ đã bị sát hại ở Áo, chủ yếu là do bạn trai hoặc chồng cũ. 

Đầu tháng 2/2024, bà Shannon Lassere (58 tuổi) và Marianne Weis (52 tuổi) được phát hiện bị giết ở bang Indiana (Mỹ), cách nhau vài ngày. Cả 2 đều được tìm thấy gần một trung tâm mua sắm và bị giết “theo cùng một cách”, làm dấy lên nỗi sợ hãi trong cộng đồng.

Một nghiên cứu mới cho thấy sự chênh lệch rõ rệt về chủng tộc trong tỉ lệ giết người đối với phụ nữ ở Mỹ. Phụ nữ da màu có nguy cơ bị sát hại cao gấp 6 lần so với da trắng. Phân tích dữ liệu về phụ nữ trong độ tuổi 25-44 từ năm 1999-2020 cho thấy, tỉ lệ phụ nữ da màu bị hại là 11,6/100.000 người so với 3/100.000 phụ nữ da trắng. 

Nam Anh (theo The Guardian, NYT, BBC, Usnews)