Thế giới lại chạy đua với biến thể Omicron

Chiến lược “câu giờ”

Những điểm đến du lịch chính bao gồm Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Úc, Mỹ và Canada quyết định chặn các chuyến bay từ các nước châu Phi sau khi phát hiện ra biến thể Omicron, lặp lại các phản ứng khẩn cấp trước đó vốn gây ra tình trạng đóng băng du lịch trên toàn cầu. 

Các hạn chế mới được đưa ra chỉ vài giờ sau khi cơ quan y tế Nam Phi thông báo phát hiện ra biến thể, khiến hàng ngàn hành khách bị mắc kẹt mà không được cảnh báo trước. Hôm 27/11, Nam Phi lên tiếng rằng họ cảm thấy như đang “bị trừng phạt” vì việc đã phát hiện sớm các biến thể COVID-19 mới nhờ khả năng tiên tiến của mình, khi các lệnh cấm và hạn chế đi lại được tái áp đặt đe dọa hủy hoại ngành du lịch và các lĩnh vực khác của nền kinh tế. Hiện bên cạnh các nước châu Phi, nhiều nước châu Âu như Anh, Đức, Bỉ, Ý... và Hồng Kông (Trung Quốc), Israel, Úc đã ghi nhận ca nhiễm mang biến thể Omicron.

Hành khách xếp hàng kiểm tra PCR trước các chuyến bay quốc tế, tại sân bay quốc tế Tambo ở Johannesburg, Nam Phi - Ảnh: REUTERS

Một nhóm nhà khoa học ở Nam Phi công bố biến thể mới lần đầu tiên vào hôm 24/11. Đến ngày 26/11, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt tên cho biến thể này là Omicron và chỉ định là một “biến thể đáng lo ngại”, đồng thời khẳng định bằng chứng sơ bộ cho thấy nguy cơ tái nhiễm tăng cao với biến thể mới này. 

WHO cảnh báo thế giới không nên vội vàng áp đặt hạn chế đi lại, các chính phủ nên thực hiện“cách tiếp cận dựa trên cán cân rủi ro và khoa học”. Dù vậy, tại Anh - một trong những nước đầu tiên tái áp đặt chế độ “phòng thủ” - Thủ tướng Boris Johnson cho biết, người đến từ tất cả các quốc gia sẽ phải tự cách ly cho đến khi nhận được kết quả xét nghiệm PCR âm tính, các cơ sở bán lẻ phải tuân thủ nguyên tắc đeo khẩu trang và xã hội cần chuẩn bị cho những biện pháp giãn cách mạnh mẽ hơn. Ông nói trong một cuộc họp báo: “Chúng ta cần câu giờ để các nhà khoa học hiểu chính xác những gì chúng ta đang đối mặt”.

Không thiếu vũ khí chống lại Omicron

Các phòng thí nghiệm ở châu Âu, Mỹ và châu Phi đang tăng tốc thử nghiệm để xem biến thể mới có khả năng hoạt động như thế nào ở những người đã được tiêm phòng hoặc bị nhiễm bệnh trước đó. Nghiên cứu trong thế giới thực cũng sẽ rất quan trọng, vì vậy các cơ quan y tế sẽ theo dõi chặt chẽ đợt bùng phát ở Nam Phi để tìm hiểu mức độ lây truyền của biến thể mới khi nó lây lan, giải đáp câu hỏi rằng liệu Omicron có nguy hiểm, gây chết người nhiều hơn những biến thể khác hay không. Các câu hỏi sẽ mất hàng tuần để trả lời. 

Tác động của biến thể mới đối với vắc xin có thể sớm trở nên rõ ràng. BioNTech SE - công ty hợp tác với Pfizer trong sản xuất vắc xin COVID -19 cho biết, họ đang bắt đầu các nghiên cứu tại phòng thí nghiệm về biến thể Omicron và sẽ có dữ liệu đầu tiên về cách nó tương tác với vắc xin trong vòng hai tuần. BioNTech và Pfizer hứa rằng họ có thể tung ra phiên bản vắc xin mới hiệu quả với Omicron trong vòng 100 ngày nếu cần thiết. Hãng Moderna cũng đang nghiên cứu mức trung hòa Omicron của liều vắc xin tăng cường hiện tại. Còn Moderna đang nghiên cứu các phiên bản liều cao của mũi bổ sung, phiên bản chứa thành phần mới và phiên bản dành riêng cho Omicron. Moderna nói rằng, họ có thể đưa vắc-xin mới vào thử nghiệm trong vòng 60 - 90 ngày. 

Đáng chú ý, các đột biến cũng có thể giúp Omicron vượt qua những phương pháp điều trị kháng thể, chẳng hạn như sản phẩm Ronapreve của Roche và Regeneron, vốn là phương pháp điều trị chính cho những người không thể tự đáp ứng miễn dịch đầy đủ. Người phát ngôn của hãng Roche - Karsten Kleine - cho biết các nhà nghiên cứu đang xem xét biến thể mới và còn quá sớm để kết luận Omicron sẽ tương tác như thế nào với hỗn hợp kháng thể đơn dòng. Riêng hãng GlaxoSmithKline (GSK) tin rằng sản phẩm kháng thể sotrovimab của công ty có thể sẽ hoạt động chống lại biến thể vì nó nhắm mục tiêu vào một phần của protein gai bám được chia sẻ giữa nhiều loại coronavirus khác nhau. 

Ngay cả khi biến thể mới chống lại vắc xin và kháng thể đơn dòng, các bác sĩ cũng sẽ không thiếu vũ khí. Giáo sư Wendy Barclay - Trưởng khoa Bệnh truyền nhiễm, Đại học Imperial London (Anh) - nhận định: các loại thuốc kháng virus do Merck, Pfizer phát triển vẫn có thể hoạt động. Vì cách những viên thuốc hoạt động trong cơ thể không nhắm mục tiêu vào protein gai bám của virus như vắc xin và các phương pháp điều trị khác, mà tấn công theo những cách khác nhau để ngăn virus sinh sôi. Điều đó làm cho các đột biến của biến thể mới ít có khả năng kháng thuốc. 

Ngọc Hạ (theo CNN, Reuters, Bloomberg, NY Times)