Thế giới căng thẳng trước nguy cơ chiến tranh mở rộng tại Trung Đông

Cuộc tấn công trực tiếp chưa từng có

Đêm 13/4, tiếng còi báo động vang trên khắp lãnh thổ Israel. Người dân nghe thấy những tiếng nổ vang vọng từ xa khi hệ thống phòng thủ đánh chặn máy bay không người lái của Iran mang chất nổ xâm nhập vào không phận nước này. Người phát ngôn quân sự của Israel - chuẩn đô đốc Daniel Hagari - cho biết: có hơn 300 quả đạn và tên lửa được Iran bắn vào Israel trong đêm, 99% đã bị chặn từ bên ngoài biên giới. Đồng minh chính của Iran - nhóm Hezbollah ở Lebanon - tiết lộ vào sáng sớm 14/4 rằng họ đã bắn hàng chục quả tên lửa vào một căn cứ của Israel. Jordan - quốc gia nằm giữa Iran và Israel - chuẩn bị sẵn lực lượng phòng không để đánh chặn bất kỳ máy bay không người lái hoặc tên lửa nào xâm phạm không phận nước này. Trong ngày 14/4, máy bay phản lực Jordan đã bắn hạ hàng chục máy bay không người lái của Iran khi chúng bay qua miền Bắc và miền Trung Jordan, hướng tới Israel.

Một hệ thống chống tên lửa của Israel đánh chặn đòn tấn công từ phía Iran. Góc nhìn từ TP Ashkelon, Israel, vào ngày 14/4 - ẢNH: AMIR COHEN (Reuters)

Kênh truyền hình Channel 12 của Israel dẫn lời một quan chức giấu tên tiết lộ: nước này sẽ có “phản ứng đáng kể” đối với cuộc tấn công từ Iran. Trước đó, Iran thề sẽ trả đũa sự kiện mà họ gọi là cuộc tấn công của Israel vào lãnh sự quán Iran ở Damascus, Syria hồi đầu tháng Tư. Cuộc tấn công đã giết chết 7 sĩ quan vệ binh cách mạng Iran, bao gồm 2 chỉ huy cấp cao. Israel chưa xác nhận hay phủ nhận trách nhiệm về vụ tấn công này.

Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres đã lên án cuộc tấn công của Iran và nói rằng ông “hết sức cảnh giác về mối nguy hiểm thực sự của việc leo thang quân sự tàn khốc trên toàn khu vực”. Ông nói: “Tôi đã nhiều lần nhấn mạnh rằng cả khu vực và thế giới đều không thể chịu đựng được một cuộc chiến tranh nữa”. Tổng thống Mỹ Joe Biden quyết định rút ngắn chuyến thăm bang quê nhà Delaware để gặp các cố vấn an ninh quốc gia tại Nhà Trắng. Ông tuyên bố trên mạng xã hội X sau cuộc họp: “Chúng tôi sẽ giữ vững cam kết đối với an ninh của Israel trước các mối đe dọa từ Iran và các lực lượng ủy nhiệm khác”. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói thêm rằng Mỹ “không tìm cách leo thang” nhưng sẽ “tiếp tục hỗ trợ” hoạt động phòng thủ của Israel và bảo vệ nhân viên Mỹ. Liên minh châu Âu (EU), Anh, Pháp, Mexico, Cộng hòa Séc, Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy, Hà Lan, Nhật Bản cùng một số quốc gia khác đều lên án vụ tấn công của Iran. Bộ Ngoại giao Ai Cập cũng đưa ra một tuyên bố, trong đó kêu gọi các bên “kiềm chế tối đa” để bảo vệ khu vực và người dân khỏi các yếu tố bất ổn.

Vẫn còn cơ hội giảm leo thang chiến tranh

David Des Roches - phó giáo sư tại Đại học Quốc phòng Quốc gia ở thủ đô Washington, Mỹ - nói với đài Al Jazeera rằng ông rất ngạc nhiên khi Iran tấn công trực tiếp vào lãnh thổ Israel. Ông Des Roches nói: “Có vẻ như các nhà lãnh đạo Iran quyết tâm hành động. Điều đó cho thấy rằng họ có những cân nhắc về quyền uy quốc gia hơn lợi ích chiến lược và chiến thuật. Một kỷ nguyên xung đột nguy hiểm hơn chúng ta nghĩ có thể bắt đầu”. Hiện tại, Israel có khả năng đạt được thỏa thuận với Mỹ bằng cách đề nghị tránh “một cuộc xung đột khu vực mở rộng” nhằm đổi lấy việc hoàn thành “các mục tiêu chiến lược ở Gaza”.

Mouin Rabbani - đồng biên tập của tạp chí điện tử Jadaliyya do Viện Nghiên cứu Ả Rập (Mỹ) quản lý - nói: Mỹ có thể thúc đẩy giảm căng thẳng trong khu vực hoặc tiếp tục để Israel “tự do” làm bất cứ điều gì họ muốn. Ông Rabbani nói với đài Al Jazeera: “Tất cả những điều này đều liên quan trực tiếp đến cuộc tấn công dữ dội của Israel ở dải Gaza. Nếu Mỹ không trực tiếp ngăn cản Israel, khả năng leo thang xung đột trong khu vực - điều mà Mỹ nói rằng họ đang cố gắng ngăn chặn - sẽ trở nên rất thực tế”.

Bất chấp cuộc tấn công của Iran, Israel vẫn tiếp tục oanh tạc dải Gaza trong ngày 14/4. Một tuyên bố từ Văn phòng Thủ tướng Israel tiết lộ phía Hamas đã bác bỏ đề xuất ngừng bắn do các nhà hòa giải đưa ra. Tuyên bố nêu rõ: “Israel sẽ tiếp tục nỗ lực hiện thực hóa các mục tiêu của cuộc chiến với Hamas bằng toàn bộ lực lượng và không dừng lại cho đến khi 133 con tin tại Gaza được quay về nhà”.

Tấn Vĩ (theo CNN, AP, Reuters, Al Jazeera)