Thành phố Hồ Chí Minh "khát" tác phẩm điêu khắc

Với tốc độ phát triển khu đô thị mới, các quảng trường, công viên, thiết chế vĂn hóa... như hiện nay, rất cần sự góp phần của các tác phẩm điêu khắc trong việc làm đẹp không gian công cộng.

Tác phẩm Bác Hồ với thiếu nhi ở khuôn viên Nhà Thiếu nhi TP.HCM - một công trình được nhiều nhà chuyên môn đánh giá rất đẹp và ấn tượng, hài hòa với không gian - ẢNH: PHÙNG HUY

Tưởng thừa hóa thiếu

Theo thống kê, hiện TP.HCM có 50 công trình tượng, tượng đài, con số được xem là quá ít so với nhu cầu thực tế. Không chỉ thiếu về số lượng, tượng đài ở TP.HCM còn không phong phú, đa dạng về đề tài, hình ảnh…

Nhiều công trình đã triển khai nhưng còn dang dở hay trong giai đoạn chuẩn bị thực hiện như tượng đài Mậu Thân 1968, tượng đài Nam bộ kháng chiến, tượng đài Thống nhất…

Xét về thể loại, thành phố đang rất thiếu những công trình điêu khắc (ĐK) thể hiện những đề tài về văn hóa vùng miền, những danh nhân gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của TP.HCM.

Về chất liệu, đa số các công trình tượng đài đang có được thực hiện bằng bê tông cốt sắt và được thể hiện theo cùng một phương pháp tả chân để đảm bảo trung thành với tính lịch sử, đặc điểm các nhân vật.

Không chỉ ở những không gian công cộng như các giao lộ, quảng trường, công viên… nhiều không gian của các thiết chế văn hóa, công trình an sinh xã hội như bệnh viện, trường học… cũng đang “khát” các tác phẩm ĐK.

Những khu vực, tuyến đường được đánh giá cần thiết có quy hoạch đặt tượng như công viên 23/9, phía trước khuôn viên rạp xiếc, khu đô thị Phú Mỹ Hưng, khu vực tuyến đường kênh Nhiêu Lộc… vẫn đang hoàn toàn trống trải.

Trên thực tế, TP.HCM cũng đã có kế hoạch xây dựng tượng đài ở công viên 23/9 và phía trước khuôn viên rạp Xiếc thành phố, nhưng sau khi công trình hoàn thành, cụm tượng đài ở đây có chủ đề gì đến nay vẫn còn là câu hỏi.

Viện Tim TP.HCM dù rất muốn xây dựng tượng BS Dương Quang Trung, nhưng vẫn lúng túng với những vấn đề như kích thước ra sao, ở không gian nào…

Hoặc ở khu đô thị Phú Mỹ Hưng, trong vòng mười năm, đã có hai lần Hội Mỹ thuật TP.HCM được mời đến để bàn bạc thực hiện trang trí cảnh quan bằng các tác phẩm ĐK nhưng vẫn chưa thực hiện được.

Thực tế, khu vực trung tâm thành phố cũng có không ít tác phẩm ĐK được bố trí khá dày như trường hợp tượng trưng bày trong công viên Tao Đàn, nhưng lại không theo hệ thống không gian đô thị.

Một số nhà ĐK có tác phẩm song không thể trưng bày rộng rãi cho công chúng thưởng lãm mà đành cất kho riêng. Mới đây, Pháp trao tặng TP.HCM một tượng đài nhỏ theo phong cách hiện đại nhân dịp 40 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nhưng đến nay vẫn chưa xác định được vị trí lắp đặt.

Nghịch lý thiếu mà thừa này được lý giải là do thời gian qua thành phố ít quan tâm đến các loại tượng, tượng đài có nội dung phong phú nhằm tạo cảnh quan cho những khu vui chơi, gắn với đặc điểm của kiến trúc và cảnh quan.

Trong quy hoạch kiến trúc, cả những khu đô thị cũ lẫn mới đều chưa định vị được hệ thống tượng ĐK. Quan điểm nhìn nhận về ĐK, về các loại tượng đài, quy mô tượng đài… trong không gian đô thị còn nhiều bất cập.

Thật ra đâu nhất thiết tác phẩm phải hoành tráng, chỉ là những anh hùng, danh nhân văn hóa, sự kiện lịch sử… mà còn có thể là những biểu tượng vui... Cách đánh giá về thẩm mỹ giữa các nhà ĐK và bộ phận tuyển chọn tác phẩm đôi khi vẫn còn độ “vênh”.

Tại cuộc tọa đàm Điêu khắc trong không gian công cộng tại TP.HCM do Bộ VH-TT-DL và UBND TP.HCM tổ chức ngày 9/9 vừa qua, một số nhà ĐK cho rằng quy hoạch đô thị chưa đi đôi với quy hoạch tượng đài nên khó có thể nhận diện được các loại tượng đài, xác định vị trí đặt tượng đài trong không gian đô thị.

Một số trại sáng tác ĐK trước đây không xác định rõ chủ đề, đề tài, không quy hoạch không gian cụ thể để các nhà ĐK có những sáng tạo phù hợp. Các tác phẩm sau trại sáng tác vì thế khó phù hợp với những không gian công cộng cả về đề tài, kích thước lẫn chất liệu…